ระดับคุณภาพงานในคลินิกสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค ปี 2549

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณภาพการดำเนินงานในคลินิกสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค ทั่วประเทศใช้วิธีการศึกษาเชิงสำรวจชนิด Cross Sectional Survey ประชากรศึกษาคือ เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบงานในคลินิกสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค สุ่มเลือกจังหวัดจำนวนรวม 25 จังหวัด ตามสัดส่วนจำนวนจังหวัดใน 4 ภาคและสุ่มเลือกคลินิกในโรงพยาบาล 2 แห่ง และคลินิกในสถานีอนามัย 2 แห่งต่อจังหวัด เก็บรวบรวมข้อมูลโดยวิธีการสัมภาษณ์และสังเกตของผู้ชำนาญงานจากสำนักโรคติดต่อทั่วไป จากการศึกษาพบว่าส่วนใหญ่ รพ. และ สอ. มีการบริหารจัดการคลินิกพื้นฐานผ่านเกณฑ์ เช่น จัดให้มีบริการเป็นประจำทุกเดือนสะดวกต่อผู้มาใช้บริการ มีตู้เย็นเฉพาะสำหรับวัคซีน มีกระติกเก็บความเย็นและซองน้ำแข็งอยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน มีมาตรการป้องกันการปนเปื้อนเมื่อเปิดขวดวัคซีน แต่พบปัญหาในทางปฏิบัติ เช่น ไม่มีการตรวจสอบ lot number ของวัคซีน (ที่ รพ. และ สอ. เท่ากับร้อยละ 32 และ 56 ตามลำดับ ) ซึ่งเมื่อเกิดปัญหาผู้มีอาการข้างเคียงภายหลังการได้รับวัคซีนจะทำให้ตรวจสอบหาสาเหตุได้ยาก เทอร์โมมิเตอร์ที่ใช้ในตู้เย็นวัดอุณหภูมิ ได้ไม่เที่ยงตรง (ที่ รพ. และ สอ. เท่ากับร้อยละ 27 และ 19 ตามลำดับ) อุณหภูมิตู้เย็นที่เก็บวัคซีนไม่อยู่ในช่วง 2 ถึง 8 องศาเซลเซียส (ที่ รพ. และ สอ. เท่ากับร้อยละ 19 และ 21 ตามลำดับ) เก็บวัคซีนซึ่งหมดอายุแล้วไว้ในตู้เย็นปะปนกับวัคซีนที่จะใช้งาน (ที่ รพ. และ สอ. เท่ากับร้อยละ 25 และ 25 ตามลำดับ) สำหรับการจัดทำทะเบียนรายงาน พบว่าการจัดทำทะเบียนผู้รับบริการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคสำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ถูกต้อง ตามมาตรฐานของกรมควบคุมโรคมีที่ รพ. และ สอ. ร้อยละ 96 และ 100 แต่ความถูกต้องสมบูรณ์ลดลงสำหรับกลุ่มหญิงมีครรภ์เหลือร้อยละ 88 และ 89 กลุ่มนักเรียนเหลือเพียงร้อยละ 49 และ 60 การจัดทำทะเบียนควบคุมการใช้วัคซีนที่ รพ. และ สอ. พบเพียงร้อยละ 41 และ 46 ดังนั้นในระยะต่อไปควรเน้นการพัฒนาเชิงคุณภาพ และรายละเอียดของการปฏิบัติงาน เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบในระดับจังหวัดและอำเภอ ควรทำความเข้าใจ ซักซ้อมชี้แจงเจ้าหน้าที่ระดับปฏิบัติให้เห็นถึงความสำคัญโดยการนิเทศ ติดตามงานอย่างเป็นระบบและเป็นประจำ