ความพร้อมของระบบการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินแบบบูรณาการสำหรับการระบาด ของโรคติดต่ออุบัติใหม่ กรณีศึกษา: จังหวัดราชบุรี ปี พ.ศ. 2557

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความพร้อมและประเด็นที่ควรปรับปรุงในการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินต่อการระบาดของโรคติดต่ออุบัติใหม่ของจังหวัดราชบุรี เพื่อเป็นตัวอย่างและขยายผลการพัฒนาความพร้อมไปยังจังหวัดอื่น โดยการสัมภาษณ์ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานของจังหวัดราชบุรี 26 คน และทำการสำรวจในสถานที่ 24 แห่ง รูปแบบการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงสำรวจ (survey research) เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา คือ แบบสัมภาษณ์และแบบสำรวจความพร้อมที่คณะผู้ศึกษาได้พัฒนาขึ้นตามเกณฑ์ความพร้อม เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนกันยายน 2556 ถึงมีนาคม 2557 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และให้คะแนนผลการวิเคราะห์ พร้อมประมวลข้อเสนอแนะด้วยความเห็นร่วมของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญ ผลการศึกษาพบว่า จังหวัดราชบุรีมีความพร้อมการเตรียมรับมือโรคติดต่ออุบัติใหม่ผ่านเกณฑ์ที่กำหนดไว้ แต่ยังมีประเด็นที่ควรปรับปรุง 3 ด้าน คือ (1) ด้านระบบการบูรณาการพบว่า การแต่งตั้งทีมเฝ้าระวังและสอบสวนโรคเคลื่อนที่เร็วทั้งในคนและสัตว์ การจัดทำคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการอำนวยการและศูนย์ปฏิบัติการเพื่อการป้องกันและรักษาโรคไข้หวัดนก/การระบาดของไข้หวัดใหญ่ และโรคติดต่ออุบัติใหม่ และการซักซ้อมแผนยังไม่ต่อเนื่องและเป็นปัจจุบัน (2) ด้านการบริหารจัดการพบว่า ศูนย์ข้อมูลระดับจังหวัด ระบบข้อมูลและการเฝ้าระวังโรคติดต่ออุบัติใหม่ โรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ รวมทั้งไข้หวัดใหญ่ ยังมีองค์ประกอบไม่ครบถ้วนทั้งในคนและสัตว์ ยังไม่ได้กำหนดแนวทางการสำรองและจัดหาเวชภัณฑ์ วัคซีน และวัสดุครุภัณฑ์ทางการแพทย์ให้กับสถานพยาบาล (3) ด้านปศุสัตว์พบว่า การพัฒนารูปแบบการเลี้ยงสัตว์ การพัฒนาบุคลากร และถ่ายทอดความรู้ ยังครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายไม่ครบถ้วน เมื่อพิจารณาผลความพร้อมระดับอำเภอ พบว่า มี 8 อำเภอ จาก 10 อำเภอ ผ่านเกณฑ์ความพร้อม โดยมีประเด็นที่ควรปรับปรุง 2 ด้าน คือ (1) ด้านระบบการบูรณาการ พบว่า ยังไม่มีคณะกรรมการอำนวยการป้องกันควบคุมโรคติดต่ออุบัติใหม่ ระบบทางเดินหายใจ รวมทั้งไข้หวัดใหญ่เป็นการเฉพาะ และยังไม่มีคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการป้องกันการติดเชื้อในโรงพยาบาลในปีปัจจุบัน (2) ด้านการบริหารจัดการ พบว่า การฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่แก่กลุ่มเสี่ยง ยังมีความครอบคลุมต่ำกว่าเป้าหมายและการวางแผน อีกทั้งการสำรองยาต้านไวรัสยังไม่ได้นำข้อมูลจำนวนผู้ป่วยโรคไข้หวัดใหญ่ที่มารับการรักษาในโรงพยาบาลมาพิจารณาร่วมด้วย สำหรับจุดเด่นในการพัฒนาการเตรียมความพร้อมของจังหวัดราชบุรีในระยะ 8 ปีที่ผ่านมา มี 3 เรื่อง คือ (1) การพัฒนาการบริหารจัดการตอบโต้การระบาดของโรคไข้หวัดนก/ไข้หวัดใหญ่ ซึ่งประกอบด้วย การตั้งศูนย์ปฏิบัติการอย่างเต็มรูปแบบ และจัดระบบบัญชาการเหตุการณ์ที่ชัดเจน (2) การพัฒนารูปแบบและหลักสูตรการฝึกซ้อม จนเป็นต้นแบบการจัดตั้งโรงพยาบาลสนาม (3) การปรับปรุงเครือข่ายเฝ้าระวังสอบสวนโรคให้เข้มแข็งจนได้รับรางวัลอันดับ 1 ของประเทศ ในปี 2556 ข้อเสนอแนะต่อจังหวัด มี 3 ข้อ คือ (1) ด้านระบบการบูรณาการ ควรจัดตั้งคณะกรรมการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินทางด้านโรคและภัยสุขภาพ ซึ่งสามารถรองรับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงในจังหวัด รวมทั้งทบทวนระบบการบัญชาการเหตุการณ์ โดยมีการฝึกซ้อมสม่ำเสมอทุกปี (2) ด้านการบริหารจัดการ ควรสนับสนุนการพัฒนาบุคลากรให้มีความรู้ ความสามารถ และมีทักษะในการปรับระบบงานและหลักสูตรการฝึกซ้อม และ (3) ด้านการปฏิบัติงาน ควรสนับสนุนให้อำเภอและตำบล จัดรูปแบบการเตรียมความพร้อมการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินและวิธีปฏิบัติงานในแนวทางเดียวกัน พร้อมทั้งเชื่อมโยงกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอย่างสม่ำเสมอ