ผลของการใช้นวัตกรรมพรมมะค่าลดอาการชาที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน ณ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านหนองนกชุม
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2018.24คำสำคัญ:
ผู้ป่วยเบาหวาน, ระดับอาการชา, นวัตกรรมพรมมะค่าลดอาการชาที่เท้าบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาผลของการใช้นวัตกรรมพรมมะค่าลดอาการชาที่เท้าในผู้ป่วยโรคเบาหวาน จากผู้ป่วยเบาหวาน จำนวน 40 คน ที่เข้ารับบริการที่คลินิกโรคเบาหวาน ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านหนองนกชุม อำเภอทรายทองวัฒนา จังหวัดกำแพงเพชร โดยการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ทำการทดลองเป็นระยะเวลา 8 สัปดาห์ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสอบถาม แบบบันทึกการตรวจติดตามอาการชาที่เท้า และแบบประเมินความพึงพอใจ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลคือ สถิติพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบความแตกต่างของระดับอาการชาก่อนและหลังใช้นวัตกรรม โดยใช้สถิติอนุมานคือ paired sample t-test ผลการวิจัยพบว่ากลุ่มตัวอย่างภายหลังการทดลองใช้นวัตกรรมมีระดับการชาเท้าลดลงเฉลี่ย จากระดับ 4.65 (SD = 0.29) เป็น 0.40 (SD = 0.74) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) และมีความพอใจต่อการใช้นวัตกรรมพรมมะค่าลดอาการชาที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน ภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (x ̅ = 4.7, SD = 0.29) ดังนั้นควรนำนวัตกรรมดังกล่าวไปใช้ในการส่งเสริมสุขภาพของชุมชน เพื่อบรรเทาอาการชาที่เท้าและลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนบริเวณฝ่าเท้าของผู้ป่วยโรคเบาหวานได้
Downloads
Download data is not yet available.
เอกสารอ้างอิง
1. World Health Organization. Global status report on non-communicable diseases. Geneva: World Health Organization; 2014.
2. กระทรวงสาธารณสุข. อัตราการป่วยตายด้วยโรคเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 21 พ.ค. 2561]. แหล่งข้อมูล: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/report.php? source=formated/
ncd_death_age.php&cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11&id=589248f2516fbb85d4a4a5605c3ca1c4
3. Thai National Health Examination Survey V Study Group. Thai National Health Examination Survey, NHES V. Nonthaburi; Thailand: National Health Examination Survey Office, Health System Research Institute; 2016.
4. Tabak AG, Herder C, Rathmann W, Brunner EJ, Kivimaki Ml. Prediabetes: a high-risk state for diabetes development. Lancet 2012;379:2279-90.
5. National Health Security Office, Thailand. Clinical Practice Guideline for Diabetes 2014 [Internet]. [cited 2017 May 10]. Available from: http://203.157.39.7/imrta/images/cpg20141120. Pdf
6. World Health Organization. Global report on diabetes [Internet]. [cited 2018 Apr 10]. Available from: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/204871/978924156 5257_eng.pdf;jsessionid =268646822103530FB935595DDF429704?sequence=1
7. Yau JW, Rogers SL, Kawasaki R, Lamoureux EL, Kowalski JW, Bek T, et al. Global prevalence and major risk factors of diabetic retinopathy. Diabetes Care 2012;35:556-64.
8. วรางคณา พิชัยวงศ์. โรคไตจากเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 12 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.dms.moph.go.th/dmsweb/dmsweb_v2_2/content/org/webpageJDMS_30/ demo/data/2558/2558-05/no.5_02.pdf
9. Lima VC, Cavalieri GC, Lima MC, Nazario NO, Lima GC. Risk factors for diabetic retinopathy: a case-control study. Int J Retina Vitreous 2016;2:21.
10. วรรณี นิธิยานันท์. คนป่วย “เบาหวาน” พุ่ง ป่วยแล้ว 5 ล้าน ทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน พบบ่อย “ไตเรื้อรัง” [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 12 พ.ค. 2561]. แหล่งข้อมูล: http://www.hfocus.org/content/2016/ 11/12992
11. ยุพิน ภูวงษ์, สมเดช พินิจสุนทร. ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากโรคเบาหวานของผู้ป่วยที่ขึ้นทะเบียนรักษา ในโรงพยาบาลชุมชนคัดสรรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2557; 2:311-9.
12. สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. แนวทางการตรวจคัดกรองและดูแลรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เท้า
ในผู้ป่วยเบาหวาน. กรุงเทพมหานคร: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย; 2558.
13. Zhang P, Zhang X, Brown J, Vistisen D, Sicree R, Shaw J, et al. Global healthcare expenditure on diabetes for 2010 and 2030. Diabetes Res Clin Pract 2010;87:293-301
14. Chatterjee S, Riewpaiboon A, Piyauthakit P, Riewpaiboon W, Boupaijit K, Panpuwong N, et al. Cost of diabetes and its complications in Thailand: a complete picture of economic burden. Health Soc Care Community 2011;19:289-98.
15. Office of National Economic and Social Development, Mahidol University. Thailand healthy lifestyle-strategic plan (2011-2030). Bangkok; Thailand: Ministry of public health; 2011.
16. Del Prato S, Felton AM, Munro N, Nesto R, Zimmet P, Zinman B. Improving glucose management: ten steps to get more patients with type 2 diabetes to glycaemic goal. Int J Clin Pract 2005;59:1345-55.
17. Rangsin R. An assessment on quality of care among patients diagnosed with type 2 diabetes and hypertension visiting hospitals of Ministry of Public Health and Bangkok Metropolitan Administration in Thailand. Bangkok; Thailand: National Health Security Office; 2014.
18. กรุงเทพธุรกิจ. โรคเบาหวานรักษาให้ถึงเป้าหมาย (Manage Diabetes to Goal) [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 มี.ค. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.bangkokbiznews.com/pr/detail/27419
19. วรรณี นิธิยานันท์. สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนโดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. เล่มที่ 35 เรื่องที่ 8 โรคเบาหวาน การป้องกันและรักษาโรคเบาหวาน. กรุงเทพมหานคร: โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน; 2553.
20. โรงพยาบาลรามคำแหง. นวัตกรรมรักษาแผลเบาหวานที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 10 มี.ค. 2560]. แหล่งข้อมูล: https://www.ram-hosp.co.th/news_detail/40
21. กัญญา ไพรเขียว, สายทิพย์ สินพูน. นวัตกรรม“รองเท้านวดเพื่อสุขภาพ [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 15 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://110.77.137.106/cqi/uploads/CQI.ท่ากระทุ่ม(นวัตกรรม).pdf
22. คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ. ถุงเท้ามหัศจรรย์ลดอาการชาปลายเท้า [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 15 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.nurse.au.edu/index.php/knowledge-management/178-miracle-sock.html
23. นิชช์ภาพร กอสุระ. ประสิทธิผลของนวัตกรรมแปรงสีฟันและไม้นวดแบบดั้งเดิมในการนวดกดจุดลดอาการมึนชาที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 10 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.thaicam.go.th/attachments/article/584/21052557%2014.30-15.45%203.pdf
24. วิเชียร คำอ่วม. นวดฝ่าเท้าด้วยลูกแก้วในผู้ป่วยโรคเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 20 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.bantakhospital.go.th/file/204137671820170118_232749.pdf
25. สีไพร พลอยทรัพย์, ทัศนีเวศ ยะโส, ฐิตินันท์ อินทอง. แนวทางการดูแลผู้ป่วยเบาหวานด้วยการแพทย์ผสมผสาน. นนทบุรี: วี อินดี้ ดีไซน์; 2558.
26. ศศินี อภิชนกิจ, จารุวรรณ พาณิชย์พันธุ์. ประสิทธิผลของการนวดเท้าด้วยวิธีหัตถบำบัดแบบแพทย์แผนไทย เพื่อลดอาการเท้าชาในผู้ป่วยเบาหวาน โรงพยาบาลอุดรธานี. อุดรธานี: โรงพยาบาลอุดรธานี; 2552.
27. วิทยาลัยพยาบาลบรม ราชชนนี ขอนแก่น. นวัตกรรมวิทยาลัยบรมราชชนนี ขอนแก่น ปี 2555; มหัศจรรย์พรมนวดเท้า [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 17 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www. bcnkk.ac.th/ Innovation/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=13
28. กาญจนา หาญศิริวัฒนกิจ. Plantar of foot, arches of the foot and joints of the lower limb [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 17 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.med.cmu.ac.th/secret/ edserv/curriculum/file/2559/ไฟล์ขึ้นเว็บ% 202559/HSMS%2059/Lower%20limb%20IIa.pdf
29. ธนารัตน์ ศรีผ่องงาม, วิชัย อึงพินิจพงศ์, จตุรัตน์ กันต์พิทยา, กมลวรรณ ตั้งวรพงศ์ชัย. ผลทันทีของการนวดฝ่าเท้าที่มีต่อการไหลเวียนเลือดของไตในผู้ที่มีสุขภาพดี : การเปรียบเทียบผลการทดลองก่อนและหลัง. วารสารกายภาพบำบัด 2556;35:141-7.
30. Vinik A, Ullal J, Parson HK, Casellini CM. Diabetic neuropathies: clinical manifestations and current treatment options. Nat Clin Pract Endocrinol Metab 2006;2:269-81.
31. Yagihashi S, Yamagishi S, Wada R. Pathology and pathogenetic mechanisms of diabetic neuropathy: correlation with clinical signs and symptoms. Diabetes Res Clin Pract 2007;77 (suppl 1):s184-9
32. Dyck PJ, Windebank AJ. Diabetic and non diabetic lumbosacral radiculoplexus neuro- pathies: new insights into pathophysiology and treatment. Muscle Nerve 2002; 25:477-91.
33. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas eighth edition 2017. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2017.
34. อำภาพร นามวงศ์พรหม, น้ำอ้อย ภักดีวงศ์. การเกิดแผลที่เท้าและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดแผล ที่เท้าของผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารสภาการพยาบาล 2553;25:51-63.
35. ทักษิณาร์ ไกรราช, ดิษฐพล ใจซื่อ, นวลจันทร์ มาตยภูธร, ชาลี ศิริพิทักษ์ชัย, กานต์รวี โบราณมูล. ผลของการเหยียบแผงไข่มะกรูดเพื่อลดอาการชาปลายเท้าของผู้สูงอายุที่มีอาการชาปลายประสาทจากเบาหวาน. วารสารการพยาบาลและการศึกษา 2556;6:64-72.
36. นงเยาว์ สมศิริ. ประสิทธิผลของการนวดเท้าด้วยวิธีหัตถบำบัดแบบแพทย์แผนไทยเพื่อลดอาการเท้าชาในผู้ป่วยเบาหวาน โรงพยาบาลน้ำเกลี้ยง พ.ศ. 2556 [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: 203.157.165.4/ssko_presents/file_presents/3330301182240-11-1569.doc
37. นิสา บริสุทธิ์, วิภาวี คงอินทร์, ขนิษฐา นาคะ. เปรียบเทียบผลของโปรแกรมการให้ความรู้ในการดูแลเท้ากับโปรแกรมการดูแลเท้าที่ผสมผสานการนวดเท้าด้วยการเหยียบกะลาต่ออาการชาที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2552;21:94-105.
38. ณรงค์ จันทร์หอม. เบาหวานกับการออกกำลังกาย. หมอชาวบ้าน 2553;379:42-4.
2. กระทรวงสาธารณสุข. อัตราการป่วยตายด้วยโรคเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 21 พ.ค. 2561]. แหล่งข้อมูล: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/report.php? source=formated/
ncd_death_age.php&cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11&id=589248f2516fbb85d4a4a5605c3ca1c4
3. Thai National Health Examination Survey V Study Group. Thai National Health Examination Survey, NHES V. Nonthaburi; Thailand: National Health Examination Survey Office, Health System Research Institute; 2016.
4. Tabak AG, Herder C, Rathmann W, Brunner EJ, Kivimaki Ml. Prediabetes: a high-risk state for diabetes development. Lancet 2012;379:2279-90.
5. National Health Security Office, Thailand. Clinical Practice Guideline for Diabetes 2014 [Internet]. [cited 2017 May 10]. Available from: http://203.157.39.7/imrta/images/cpg20141120. Pdf
6. World Health Organization. Global report on diabetes [Internet]. [cited 2018 Apr 10]. Available from: http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/204871/978924156 5257_eng.pdf;jsessionid =268646822103530FB935595DDF429704?sequence=1
7. Yau JW, Rogers SL, Kawasaki R, Lamoureux EL, Kowalski JW, Bek T, et al. Global prevalence and major risk factors of diabetic retinopathy. Diabetes Care 2012;35:556-64.
8. วรางคณา พิชัยวงศ์. โรคไตจากเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 12 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.dms.moph.go.th/dmsweb/dmsweb_v2_2/content/org/webpageJDMS_30/ demo/data/2558/2558-05/no.5_02.pdf
9. Lima VC, Cavalieri GC, Lima MC, Nazario NO, Lima GC. Risk factors for diabetic retinopathy: a case-control study. Int J Retina Vitreous 2016;2:21.
10. วรรณี นิธิยานันท์. คนป่วย “เบาหวาน” พุ่ง ป่วยแล้ว 5 ล้าน ทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน พบบ่อย “ไตเรื้อรัง” [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 12 พ.ค. 2561]. แหล่งข้อมูล: http://www.hfocus.org/content/2016/ 11/12992
11. ยุพิน ภูวงษ์, สมเดช พินิจสุนทร. ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากโรคเบาหวานของผู้ป่วยที่ขึ้นทะเบียนรักษา ในโรงพยาบาลชุมชนคัดสรรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2557; 2:311-9.
12. สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. แนวทางการตรวจคัดกรองและดูแลรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เท้า
ในผู้ป่วยเบาหวาน. กรุงเทพมหานคร: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย; 2558.
13. Zhang P, Zhang X, Brown J, Vistisen D, Sicree R, Shaw J, et al. Global healthcare expenditure on diabetes for 2010 and 2030. Diabetes Res Clin Pract 2010;87:293-301
14. Chatterjee S, Riewpaiboon A, Piyauthakit P, Riewpaiboon W, Boupaijit K, Panpuwong N, et al. Cost of diabetes and its complications in Thailand: a complete picture of economic burden. Health Soc Care Community 2011;19:289-98.
15. Office of National Economic and Social Development, Mahidol University. Thailand healthy lifestyle-strategic plan (2011-2030). Bangkok; Thailand: Ministry of public health; 2011.
16. Del Prato S, Felton AM, Munro N, Nesto R, Zimmet P, Zinman B. Improving glucose management: ten steps to get more patients with type 2 diabetes to glycaemic goal. Int J Clin Pract 2005;59:1345-55.
17. Rangsin R. An assessment on quality of care among patients diagnosed with type 2 diabetes and hypertension visiting hospitals of Ministry of Public Health and Bangkok Metropolitan Administration in Thailand. Bangkok; Thailand: National Health Security Office; 2014.
18. กรุงเทพธุรกิจ. โรคเบาหวานรักษาให้ถึงเป้าหมาย (Manage Diabetes to Goal) [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 มี.ค. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.bangkokbiznews.com/pr/detail/27419
19. วรรณี นิธิยานันท์. สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนโดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. เล่มที่ 35 เรื่องที่ 8 โรคเบาหวาน การป้องกันและรักษาโรคเบาหวาน. กรุงเทพมหานคร: โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน; 2553.
20. โรงพยาบาลรามคำแหง. นวัตกรรมรักษาแผลเบาหวานที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 10 มี.ค. 2560]. แหล่งข้อมูล: https://www.ram-hosp.co.th/news_detail/40
21. กัญญา ไพรเขียว, สายทิพย์ สินพูน. นวัตกรรม“รองเท้านวดเพื่อสุขภาพ [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 15 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://110.77.137.106/cqi/uploads/CQI.ท่ากระทุ่ม(นวัตกรรม).pdf
22. คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ. ถุงเท้ามหัศจรรย์ลดอาการชาปลายเท้า [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 15 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.nurse.au.edu/index.php/knowledge-management/178-miracle-sock.html
23. นิชช์ภาพร กอสุระ. ประสิทธิผลของนวัตกรรมแปรงสีฟันและไม้นวดแบบดั้งเดิมในการนวดกดจุดลดอาการมึนชาที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 10 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.thaicam.go.th/attachments/article/584/21052557%2014.30-15.45%203.pdf
24. วิเชียร คำอ่วม. นวดฝ่าเท้าด้วยลูกแก้วในผู้ป่วยโรคเบาหวาน [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 20 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.bantakhospital.go.th/file/204137671820170118_232749.pdf
25. สีไพร พลอยทรัพย์, ทัศนีเวศ ยะโส, ฐิตินันท์ อินทอง. แนวทางการดูแลผู้ป่วยเบาหวานด้วยการแพทย์ผสมผสาน. นนทบุรี: วี อินดี้ ดีไซน์; 2558.
26. ศศินี อภิชนกิจ, จารุวรรณ พาณิชย์พันธุ์. ประสิทธิผลของการนวดเท้าด้วยวิธีหัตถบำบัดแบบแพทย์แผนไทย เพื่อลดอาการเท้าชาในผู้ป่วยเบาหวาน โรงพยาบาลอุดรธานี. อุดรธานี: โรงพยาบาลอุดรธานี; 2552.
27. วิทยาลัยพยาบาลบรม ราชชนนี ขอนแก่น. นวัตกรรมวิทยาลัยบรมราชชนนี ขอนแก่น ปี 2555; มหัศจรรย์พรมนวดเท้า [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 17 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www. bcnkk.ac.th/ Innovation/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=13
28. กาญจนา หาญศิริวัฒนกิจ. Plantar of foot, arches of the foot and joints of the lower limb [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 17 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: http://www.med.cmu.ac.th/secret/ edserv/curriculum/file/2559/ไฟล์ขึ้นเว็บ% 202559/HSMS%2059/Lower%20limb%20IIa.pdf
29. ธนารัตน์ ศรีผ่องงาม, วิชัย อึงพินิจพงศ์, จตุรัตน์ กันต์พิทยา, กมลวรรณ ตั้งวรพงศ์ชัย. ผลทันทีของการนวดฝ่าเท้าที่มีต่อการไหลเวียนเลือดของไตในผู้ที่มีสุขภาพดี : การเปรียบเทียบผลการทดลองก่อนและหลัง. วารสารกายภาพบำบัด 2556;35:141-7.
30. Vinik A, Ullal J, Parson HK, Casellini CM. Diabetic neuropathies: clinical manifestations and current treatment options. Nat Clin Pract Endocrinol Metab 2006;2:269-81.
31. Yagihashi S, Yamagishi S, Wada R. Pathology and pathogenetic mechanisms of diabetic neuropathy: correlation with clinical signs and symptoms. Diabetes Res Clin Pract 2007;77 (suppl 1):s184-9
32. Dyck PJ, Windebank AJ. Diabetic and non diabetic lumbosacral radiculoplexus neuro- pathies: new insights into pathophysiology and treatment. Muscle Nerve 2002; 25:477-91.
33. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas eighth edition 2017. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2017.
34. อำภาพร นามวงศ์พรหม, น้ำอ้อย ภักดีวงศ์. การเกิดแผลที่เท้าและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดแผล ที่เท้าของผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารสภาการพยาบาล 2553;25:51-63.
35. ทักษิณาร์ ไกรราช, ดิษฐพล ใจซื่อ, นวลจันทร์ มาตยภูธร, ชาลี ศิริพิทักษ์ชัย, กานต์รวี โบราณมูล. ผลของการเหยียบแผงไข่มะกรูดเพื่อลดอาการชาปลายเท้าของผู้สูงอายุที่มีอาการชาปลายประสาทจากเบาหวาน. วารสารการพยาบาลและการศึกษา 2556;6:64-72.
36. นงเยาว์ สมศิริ. ประสิทธิผลของการนวดเท้าด้วยวิธีหัตถบำบัดแบบแพทย์แผนไทยเพื่อลดอาการเท้าชาในผู้ป่วยเบาหวาน โรงพยาบาลน้ำเกลี้ยง พ.ศ. 2556 [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 18 ก.พ. 2560]. แหล่งข้อมูล: 203.157.165.4/ssko_presents/file_presents/3330301182240-11-1569.doc
37. นิสา บริสุทธิ์, วิภาวี คงอินทร์, ขนิษฐา นาคะ. เปรียบเทียบผลของโปรแกรมการให้ความรู้ในการดูแลเท้ากับโปรแกรมการดูแลเท้าที่ผสมผสานการนวดเท้าด้วยการเหยียบกะลาต่ออาการชาที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2552;21:94-105.
38. ณรงค์ จันทร์หอม. เบาหวานกับการออกกำลังกาย. หมอชาวบ้าน 2553;379:42-4.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
28-09-2018
รูปแบบการอ้างอิง
1.
สกุลกิม ศ, โรจน์เรืองนนท์ พ, ปุริสาย ป, วินทะไชย์ ก, จิตรภิรมย์ ก. ผลของการใช้นวัตกรรมพรมมะค่าลดอาการชาที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน ณ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านหนองนกชุม. Dis Control J [อินเทอร์เน็ต]. 28 กันยายน 2018 [อ้างถึง 31 ธันวาคม 2025];44(3):258-73. available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/DCJ/article/view/147997
ฉบับ
ประเภทบทความ
นิพนธ์ต้นฉบับ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
