ระบาดวิทยา คุณลักษณะ และปัจจัยทำนายโรคหลอดเลือดสมองแตก ระบาดวิทยา คุณลักษณะ และปัจจัยทำนายโรคหลอดเลือดสมองแตก

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอุบัติการณ์ คุณลักษณะ และปัจจัยทำนายโรคหลอดเลือดสมองแตกของผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงเรียนแพทย์ระดับตติยภูมิ ในภาคเหนือตอนบน

วิธีการ การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาย้อนหลังจากเวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์ในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่า
เป็นโรคหลอดเลือดสมองแตกที่มีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ 5 ปี ย้อนหลัง ตั้งแต่มกราคม พ.ศ. 2552 ถึงธันวาคม พ.ศ. 2556 วิเคราะห์ข้อมูลเป็นความถี่ และร้อยละ และการวิเคราะห์การถดถอยพหุโลจิสติก

ผลการศึกษา  ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองแตกมีจำนวนทั้งหมด 647 ราย คิดเป็นร้อยละ 18.1 จากจำนวนผู้ป่วยโรคหลอดเลือดทั้งหมดที่เข้ารับการรักษาในช่วงเวลาที่ทำการศึกษา 3,580 ราย คุณลักษณะของกลุ่มตัวอย่าง เป็นเพศชายร้อยละ 56.9 มีอายุเฉลี่ย 56.2 ปี เป็นการรับจากการส่งต่อจากโรงพยาบาลอื่น ๆ ร้อยละ 77.0 สิทธิบัตรในการรักษาเป็นบัตรประกันสุขภาพถ้วนหน้าร้อยละ 78.8 เมื่อจำแนกที่อยู่ของผู้ป่วยพบว่า อยู่ในจังหวัดเชียงใหม่ร้อยละ 62.3 ส่วนการวินิจฉัย พบว่า เป็นเลือดออกในสมอง (intracerebral hemorrhage) ถึงร้อยละ 62.0  มีค่าคะแนนกลาสโกว (Glasgow Coma Score/GCS) แรกรับอยู่ในช่วง 9-15 ร้อยละ 62.8  ปัจจัยเสี่ยง 5 อันดับแรก ได้แก่ ความดันโลหิตสูง ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูง (>200 มิลลิกรัม) การดื่มสุรา สูบบุหรี่ และการรับประทานยารักษาโรคความดันโลหิตสูงไม่สม่ำเสมอและหรือขาดยา ผลการวิเคราะห์การถดถอยพหุโลจิสติก พบว่าปัจจัยทำนายโรคหลอดเลือดสมองแตกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ เพศชาย (p<.001, OR=2.9, 95% CI [2.1-4.2]), ความดันโลหิตสูง (p<.001, OR=3.9, 95% CI [2.4-6.2]), คอเลสเตอรอลในเลือดสูง (p<.05, OR=1.0 [0.9-1.0]) และการรับประทานยารักษาความดันโลหิตสูงไม่สม่ำเสมอหรือหยุดยาเอง (p<.05, OR=1.8, 95% CI [1.1-3.4]).

สรุป โรคหลอดเลือดสมองแตกพบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง 2.9 เท่า ปัจจัยทำนายโรคอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ เพศชาย ความดันโลหิตสูง คอเลสเตอรอลในเลือดสูง และรับประทานยารักษาความดันโลหิตสูงไม่สม่ำเสมอหรือหยุดยาเอง การควบคุมพฤติกรรมเสี่ยงและเน้นให้เข้าใจถึงโรคหลอดเลือดสมองแตกซึ่งมีอัตราการตายและมีพิการสูง จะช่วยป้องกันความเสี่ยงเบื้องต้น