ผลของการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ต่อพฤติกรรมสุขภาพและความเสี่ยง ต่อภาวะเมตาบอลิกซินโดรมของบุคลากรฝ่ายการพยาบาลที่มีความเสี่ยงต่อภาวะ เมตาบอลิกซินโดรม โรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) แบบกลุ่มเดียววัดก่อน-หลังและติดตามผล มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมสุขภาพ 3-Self และความเสี่ยงต่อภาวะเมตาบอลิกซินโดรม ระยะก่อน-หลังเข้าร่วมการวิจัยเชิงปฏิบัติการฯ และระยะติดตามผลของบุคลากรฝ่ายการพยาบาลโรงพยาบาลเอกชนฯ กลุ่มตัวอย่างคือ บุคลากรฝ่ายการพยาบาลอายุ 35-59 ปี ที่มีภาวะเสี่ยงต่อ ทางเมตาบอลิกอย่างน้อย 3 ใน 5 องค์ประกอบ ตามเกณฑ์ IDF และ AHA/NHLBI 2009 จำนวน 50 คน คัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง การดำเนินการวิจัยใช้ระยะเวลา 24 สัปดาห์ โดยทำกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพแบบมีส่วนร่วมเป็นเวลา 12 สัปดาห์ ประกอบด้วยการให้ข้อมูลสุขภาพและความเสี่ยงต่อเมตาบอลิกซินโดรม การให้ความรู้ด้านโภชนาการและการออกกำลังกาย การสัมภาษณ์เชิงลึกรายบุคคล และการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ผ่านกลุ่มสนทนาและไลน์กลุ่ม จากนั้นเก็บข้อมูลหลังทดลองสัปดาห์ที่ 12 และติดตามผลสัปดาห์ที่ 24 เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย คู่มือการให้ความรู้และพฤติกรรมป้องกันภาวะเมตาบอลิกซินโดรมแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล และแบบประเมินพฤติกรรมสุขภาพ 3 Self และเครื่องมือเก็บข้อมูลภาวะสุขภาพ เพื่อประเมินความเสี่ยงภาวะเมตาบอลิกซินโดรม ผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาโดยผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน (IOC .67-1.00) โดยค่าความเชื่อมั่นของแบบประเมินพฤติกรรมสุขภาพ 3 Self เท่ากับ .92, .79 และ .76 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และ repeated measures ANOVA ผลการวิจัยพบว่า 1) กลุ่มตัวอย่างมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมสุขภาพ 3 Self ระยะหลังเข้าร่วมการวิจัยเชิงปฏิบัติการฯ และติดตามผล สูงกว่าก่อนเข้าร่วมฯ อย่างมีนัยสำคัญ (p < .05) 2) กลุ่มตัวอย่างมีค่าเฉลี่ยความเสี่ยง ต่อเมตาบอลิก (MetS) ได้แก่ เส้นรอบเอว และดัชนีมวลกาย ระยะหลังเข้าร่วมการวิจัยเชิงปฏิบัติการฯ และติดตามผล ลดลงกว่าก่อนเข้าร่วมฯ อย่างมีนัยสำคัญ (p < .05) และระดับไขมันดี HDL ระยะหลังเข้าร่วมการวิจัยเชิงปฏิบัติการฯ และติดตามผลเพิ่มขึ้นกว่าก่อนเข้าร่วมฯ อย่างมีนัยสำคัญ (p < .05) ขณะที่ความดันโลหิตตัวล่าง (DBP)ระยะหลังเข้าร่วมการวิจัยเชิงปฏิบัติการฯ และติดตามผลเพิ่มขึ้นกว่าก่อนเข้าร่วมฯ อย่างมีนัยสำคัญ (p < .05 ส่วนความดันโลหิตตัวบน (SBP), ระดับนํ้าตาลในเลือด (FBS) และไขมันไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride) ลดลงแต่ไม่แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญ