ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 อำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก
คำสำคัญ:
ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2, พฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเอง, ความเชื่อด้านสุขภาพ, ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้ เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวาง เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 อำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 และเพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 156 คน ได้จากการสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบเป็นระบบ (Systematic random sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย (1) แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล (2) แบบทดสอบความรู้เรื่องโรคเบาหวาน (3) แบบสอบถามเกี่ยวกับแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ (4) แบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคม และ (5) แบบสอบถามพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเอง เครื่องมือมีความตรงตามเนื้อหา (Content Validity) เท่ากับ 1.00 มีค่าความเที่ยงของเครื่องมือ สำหรับแบบทดสอบความรู้เรื่องโรคเบาหวานใช้การวิเคราะห์ด้วยวิธี Kuder-Richardson 20 (KR-20) เท่ากับ 0.76 ส่วนแบบสอบถามวัดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม และพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเอง วิเคราะห์ด้วยค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค (Cronbach’s Alpha) มีค่าความเชื่อมั่น 0.80, 0.90 และ 0.86 วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนาและวิเคราะห์สมการถดถอยพหุคูณแบบเป็นขั้นตอน ผลการศึกษา พบว่า 1) กลุ่มตัวอย่างมีระดับพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเอง อยู่ในระดับสูง คิดเป็น ร้อยละ 72.40 (= 103.17, SD = 15.98) 2) ปัจจัยด้านการสนับสนุนทางสังคม การรับรู้ความสามารถของตนเองในการรักษาโรคเบาหวาน การรับรู้ประโยชน์ของการป้องกันและรักษาโรคเบาหวาน การกระตุ้นเตือนจากเพื่อนบ้าน สามารถร่วมกันทำนายพฤติกรรมการจัดการสุขภาพตนเอง ของกลุ่มตัวอย่าง ได้ร้อยละ 25.20 (R2= .252 , p < .001)
เอกสารอ้างอิง
กมลพร สิริคุตจตุพร, วิราพรรณ วิโรจน์รัตน์, และนารีรัตน์ จิตรมนตรี. (2560). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้สูงอายุโรคเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารสภาการพยาบาล, 32(1), 81-93.
กลุ่มติดตามและประเมินผล กองยุทธศาสตร์และแผนงาน กรมควบคุมโรค. (2565). รายงานประจำปี 2564. กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
กลุ่มยุทธศาสตร์ แผนและประเมินผล. (2566). รายงานประจำปี 2566. นนทบุรี: คณะจัดทำรายงานประจำปีของกองโรคไม่ติดต่อ
กัลยา วานิชย์บัญชา, และฐิตา วานิชย์บัญชา. (2558). การใช้ SPSS for Windows ในการวิเคราะห์ข้อมูล (พิมพ์ครั้งที่ 27). กรุงเทพฯ: สามลดา.
กีรติ กิจธีระวุฒิวงษ์, จุฑากานต์ กิ่งเนตร, ชนานันท์ แสงปาก, และนงนุช วงศ์สว่าง. (2560). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการจัดการโรคเบาหวานของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลทหารบก, 18(3), 192-200.
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. (2566). 14 พฤศจิกายน วันเบาหวานโลก (World Diabetes Day). สืบค้นจาก https://www.cmu.ac.th/th/article/1516e9d1-9cb9-40fa-ba98-9285046ddfe6
จงรัก เพ็งชัย, และศันสนีย์ เมฆรุ่งเรืองวงศ์. (2568). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมสุขภาพตามหลัก 3 อ 2 ส 1 ย ของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 อำเภอขาณุวรลักษบุรี จังหวัดกำแพงเพชร. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี, 36(1), 1-15.
ปัทมา สุพรรณกุล, สุทธิชัย ศิรินวล, เจษฎากร โนอินทร์, วิมาลา ชโยดม, และอรพินท์ สิงหเดช. (2560). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 11(1), 211-223.
ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข (HDC). (2567). ระบบรายงานมาตรฐาน. สืบค้นจาก https://hdc.moph.go.th/center/public/main
วิสุทธิ์ โนจิตต์, สุทิศา สงวนสัจ, สุวัฒนา เกิดเมือง, ศุภสิร สุขสม, บุษยา ดำคำ, และจันทิมา นวะมะวัฒนุ์. (2562). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 อำเภอสรรพยา จังหวัดชัยนาท. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี, 8(2), 67-83.
ศรทัย แก้วใจบุญ. (2566). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการจัดการตนเองในผู้ที่มีภาวะจอตาผิดปกติจากเบาหวาน (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ศุภาณ์นาฏ สุวรรณกิจ, อัศนี วันชัย, ชนกานต์ แสงคำกุล, และอภิเชษฐ์ พูลทรัพย์. (2564). พฤติกรรมการจัดการของผู้ที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ที่อาศัยในเขตเมือง. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีอุตรดิตถ์, 13(1), 225-237.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. (2566). แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน 2566. กรุงเทพฯ: ศรีเมืองการพิมพ์.
เสน่ห์ แสงเงิน, และถาวร มาต้น. (2562). พฤติกรรมการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 เขตพื้นที่ชายแดนฝั่งตะวันตก จังหวัดตาก. กรุงเทพ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
Alodhayani, A., Almutairi, K. M., Vinluan, J. M., Almigbal, T. H., Alonazi, W. B., Batais, M. A., & Alnassar, M. M. (2021). Association between self-care management practices and glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus in Saud Arabia: A cross– sectional study. Saudi Journal of Biological Sciences, 28(4), 2460-2465. doi: 10.1016/j.sibs.2021.04.047
Bartholomew, L. K., Parcel, G. S., Swank, P. R., & Czyzewski, D. I. (1993). Measuring self-efficacy expectations for the selfmanagement of cystic fibrosis. Chest, 103(5), 1524-1530. doi: 10.1378/chest.103.5.1524
Best, J. W. (1977). Research in education. New Jersey: Prentice Hall Inc.
Bloom, B. S. (1971). Mastery learning. New York: Holt, Rinehart & Winston. Browder, D. M., & Shapiro, E. S. (1985). Applications of self-management to individuals with severe handicaps: A review. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 10(4), 200-208. doi: 10.1177/154079698501000403
Clark, N. M., Becker, M. H., Janz, N. K., Lorig, K., Rakowski, W., & Anderson, L. (1991). Self-management of chronic disease by older adults: a review and questions for research. Journal of aging and health, 3(1), 3-27. doi: 10.1177/089826439100300101
Creer, T. L. (2000). Self-management of chronic illness. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of selfregulation (pp. 601-629). Academic Press. doi: 10.1016/B978-012109890-
DiMatteo, M. R. (2004). Social support and patient adherence to medical treatment: a meta-analysis. Health psychology, 23(2), 207. doi: 10.1037/0278-6133.23.2.207
Lorig, K. R., & Holman, H. R. (2003). Selfmanagement education: history, definition, outcomes, and mechanisms. Annals of behavioral medicine, 26(1), 1-7. doi: 10.1207/S15324796ABM2601_01
Soonthorndhai, W., & Kuchaisit, W. (2015). The reliability of multi-target assessment tryouts: a case study for teaching and learning assessment at Bangkok University. BU Academic Review, 14(1), 13-25.
Wattanakul, B. (2012). Factors influencing diabetes self-management behaviors among patients with T2DM in rural Thailand (Doctoral dissertation, University of Illinois at Chicago). Retrieved from https://www.proquest.com/openview/fa92a80479f6dda97d2ab5c681e3a54e/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750
Xu, Y., Toobert, D., Savage, C., Pan, W., & Whitmer, K. (2008). Factors influencing diabetes self management in Chinese people with type 2 diabetes. Research in nursing & health, 31(6), 613-625. doi: 10.1002/nur.20293
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสุขภาพกับการจัดการสุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
