การพัฒนาแนวทางป้องกันการตั้งครรภ์ซํ้าในวัยรุ่นในชุมชนพื้นที่เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร
คำสำคัญ:
การตั้งครรภ์ซ้ำ, วัยรุ่น, ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, แนวทางป้องกันบทคัดย่อ
การวิจัยแบบผสมผสานนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาสถานการณ์การตั้งครรภ์ซ้ำในสตรีวัยรุ่น ศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำของมารดาวัยรุ่นหลังคลอด และพัฒนาแนวทางป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่นในชุมชนเขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ดังนี้ 1) ศึกษาสถานการณ์การตั้งครรภ์ซ้ำ กลุ่มตัวอย่างคือวัยรุ่น 12 คน และผู้มีส่วนได้เสีย 30 คน คัดเลือกแบบเจาะจง เก็บข้อมูลโดยสัมภาษณ์เชิงลึกและสนทนากลุ่มด้วยแนวคำถามที่ผ่านการตรวจสอบจากผู้ทรงคุณวุฒิ วิเคราะห์เนื้อหาตามแนวทาง Elo and Kyngäs (2008) 2) ศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพจากวัยรุ่น 308 คน คัดเลือกแบบสุ่มหลายขั้นตอน ใช้แบบสอบถามความรอบรู้ด้านสุขภาพฯ (IOC = 0.76-1.00; Cronbach’s alpha = 0.92) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาหาความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3) พัฒนาแนวทางป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำโดยสังเคราะห์ ผลการวิจัยจากสองขั้นตอนแรก บูรณาการแนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพและกฎบัตรออตตาวา 3 ด้านหลัก และประเมินความเหมาะสมโดยผู้เชี่ยวชาญ ผลการศึกษา พบว่า 1) การตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่นยังพบได้ในชุมชนเขตหลักสี่ 2) คะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพอยู่ในระดับน้อย (M = 2.26, SD = 1.14) 3) แนวทางฯ ที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วยการพัฒนาทักษะส่วนบุคคล สร้างสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ และการมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อสร้างระบบสนับสนุนแบบองค์รวม
เอกสารอ้างอิง
กรมอนามัย. (2565). รายงานผลการวิเคราะห์สถานการณ์ตัวชี้วัดอัตราการคลอดมีชีพในหญิงอายุ 15-19 ปี พ.ศ. 2564. สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์. สืบค้นจาก https://rh.anamai.moph.go.th/web-upload/7x027006c2abe84e89b5c85b44a692da94/tinymce/kpi64/1_14/1_14_1-1.pdf
กรมอนามัย. (2566). สถิติการคลอดของแม่วัยรุ่นประเทศไทย ปี พ.ศ. 2566. สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์. สืบค้นจาก https://rh.anamai.moph.go.th/web-upload/7x027006c2abe84e89b5c85b44a692da94/m_magazine/35430/5601/file_download/7b3575f8d4dac9a600b13f1eb000c24d.pdf
กาญจน์ สีชาลี, และรุจิรา ดวงสงค์. (2565). ผลของแนวทางป้องกันการตั้งครรภ์โดยการประยุกต์แนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพในนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนแห่งหนึ่งจังหวัดอุดรธานี. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 15(1), 24-36.
เกตย์สิรี ศรีวิไล. (2559). การตั้งครรภ์ซํ้าในมารดาวัยรุ่นในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่งของภาคใต้. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 3(3), 142-152.
ฤดี ปุงบางกะดี่, และเอมพร รตินธร. (2557). ปัจจัยและผลกระทบจากการตั้งครรภ์ซํ้าของสตรีวัยรุ่นไทย: กรณีศึกษาในกรุงเทพมหานคร. วารสารพยาบาลศาสตร์, 32(2), 23-31.
ธัชณัท พันตรา. (2567). รายงานสถานการณ์แม่วัยรุ่นประเทศไทย ปี 2566. สืบค้นจาก https://rh.anamai.moph.go.th/web-upload/7x027006c2abe84e89b5c85b44a692da94/m_magazine/35435/5046file_download/6be7e9b8d4a4f420f3d6c53e451e2dd3.pdf
นันทพร ศรีเมฆารัตน์. (2563). รูปแบบการป้องกันการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น. วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา, 5(3), 96-104.
นีรนุช จิรานันท์สิริ. (2566). ผลการใช้รูปแบบ “ชวนน้องไม่ท้องซํ้า” ในการป้องกันการตั้งครรภ์ซํ้าในหญิงอายุน้อยกว่า 20 ปี อำเภอราษีไศล. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน, 8(3), 1114-1123.
พรรณพิไล ศรีอาภรณ์, ฤดี ปุงบางกะดี, จิราวรรณ ดีเหลือ, จิระศักดิ์ สาระรัตน์, พัชนียา เชียงตา, ชัชฎาพร จันทรสุข,…, และรุณราวรรณ์ แก้วบุญเรือง. (2564). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการคุมกำเนิดต่อความรู้และความตั้งใจในการคุมกำเนิดในมารดาวัยรุ่น. พยาบาลสาร, 48(1), 226-236.
สุภาพร มะรังษี. (2562). ปัจจัยเสี่ยงและแนวทางป้องกันการตั้งครรภ์ซํ้าในวัยรุ่น. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 26(2), 84-89.
สำนักสุขภาพดิจิทัล สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2564). ผลการวิเคราะห์สถานการณ์ของการตั้งครรภ์ซํ้าในหญิงอายุน้อยกว่า 20 ปี และข้อมูลสารสนเทศความรู้ที่นำมาใช้ประกอบการวิเคราะห์. สืบค้นจาก http://rh.anamai.moph.go.th/web-upload/7x027006c2abe84e89b5c85b44a692da94/tinymce/kpi65/1-15/1.15-1.9.pdf
อังสนา วิศรุตเกษมพงศ์, และสมจิตร์ เมืองพิล. (2558). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อความตั้งใจตั้งครรภ์ซํ้าในหญิงตั้งครรภ์วัยรุ่น. ศรีนครินทร์เวชสาร, 30(3), 262-269.
อังสินี กันสุขเจริญ. (2567). การป้องกันการตั้งครรภ์ซํ้าสำหรับมารดาวัยรุ่น. วารสารการพยาบาลและนวัตกรรมสุขภาพ, 1(1), 1-15.
อังศินันท์ อินทรกำแหง, และ ธัญชนก ขุมทอง. (2560). การพัฒนาเครื่องมือวัดความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันการตั้งครรภ์ก่อนวัยอันควรสำหรับสตรีไทยวัยรุ่น. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 31(3), 19-38.
Blum, R. W., Bastos, F. I., Kabiru, C. W., & Le, L. C. (2012). Adolescent health in the 21st century. The Lancet, 379(9826), 1567-1568. doi: 10.1016/S0140-6736(12)60407-3
Cochran, W. G. (1977). Sampling techniques (3rd ed.). New York: John Wiley & Sons.
Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115. doi: 10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x
Ambresin, A.-E., Bennett, K., Patton, G. C., Sanci, L. A., & Sawyer, S. M. (2013). Assessment of Youth-Friendly Health Care: A Systematic Review of Indicators Drawn From Young People’s Perspectives. Journal of Adolescent Health, 52(6), 670-681. doi:10.1016/j.jadohealth.2012.12.014
Manganello, J. A. (2008). Health literacy and adolescents: a framework and agenda for future research. Health education research, 23(5), 840-847. doi: 10.1093/her/cym069
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health promotion international, 15(3), 259-267. doi: 10.1093/heapro/15.3.259
UNICEF. (2016). A Situation Analysis of Adolescents in Thailand 2015-2016. Retrieved from https://www.unicef.org/thailand/media/1021/file/A%20Situation%20Analysis%20of%20Adolescents%20in%20Thailand%202015-2016.pdf
World Health Organization. (2020). Adolescent pregnancy. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-pregnancy
World Health Organization. Regional Office for Europe (1986). Ottawa Charter for Health Promotion, 1986. World Health Organization. Regional Office for Europe. https://iris.who.int/handle/10665/349652
Yousefi, S., Montazeri, S., Javadifar, N., & Ghanbari, S. (2025). Psychosocial support during pregnancy: perceptions and expectations among pregnant teenagers in Ahvaz, Iran-a qualitative content analysis. Reproductive Health, 22(1), 134. doi: 10.1186/s12978-025-02081-3
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสุขภาพกับการจัดการสุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
