ภาวะเมตาบอลิกซินโดรม: กลไกการอักเสบ ภาวะอ้วน ภาวะดื้อต่ออินซูลิน และภาวะซึมเศร้า

บทคัดย่อ

ภาวะเมตาบอลิกซินโดรม (Metabolic Syndrome: MetS) คือ เป็นกลุ่มอาการที่เป็นผลมาจากการควบคุมกระบวนการเผาผลาญผิดปกติ ประกอบด้วย ภาวะอ้วนลงพุง ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดผิดปกติ และภาวะดื้อต่ออินซูลิน โดยมีปัจจัยเสี่ยงจากพันธุกรรม พฤติกรรมการดำเนินชีวิต และการอักเสบเรื้อรังระดับตํ่า กลไกสำคัญ คือ การอักเสบที่เกิดจากเซลล์ไขมันซึ่งหลั่งสารกระตุ้นการอักเสบ เช่น leptin และ TNF-α ส่งผลให้ความไวของอินซูลินลดลงและนำไปสู่ภาวะ MetS นอกจากนี้ยังสัมพันธ์กับความผิดปกติของระบบประสาทอัตโนมัติ ซึ่งสามารถประเมินได้จากค่าความแปรผันของอัตราการเต้นของหัวใจ (Heart Rate Variability: HRV) ที่ลดลง อีกทั้งยังมีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้า อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย อารมณ์ และการรับรู้ตนเอง โดยมีการอักเสบเป็นกลไกกลางร่วมกัน การออกกำลังกายแบบแอโรบิค ตามหลัก FITT เช่น การเดินเร็ว วิ่ง ว่ายนํ้า การรำวงย้อนยุค มีประสิทธิภาพในการลดความเสี่ยง ฟื้นฟูการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ และส่งผลดีต่อภาวะซึมเศร้า การส่งเสริมสุขภาพแบบองค์รวมที่ผสมผสานระหว่างบุคลากรทางสุขภาพและผู้ป่วย จึงเป็นแนวทางที่สำคัญในการป้องกันและควบคุมภาวะ MetS อย่างยั่งยืน