ผลของการใช้แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมป้องกันโรคเบาหวานและความเสี่ยงต่อโรคเบาหวานในประชากรกลุ่มเสี่ยงต่อโรคเบาหวานชนิดที่ 2

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลองแบบหนึ่งกลุ่ม วัดผลก่อน-หลัง และวัดซํ้า มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการใช้แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมป้องกันและความเสี่ยงต่อโรคเบาหวานในประชากรกลุ่มเสี่ยงต่อโรคเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มตัวอย่าง คือ บุคลากรสายสนับสนุนวิชาการของสถาบันการศึกษาแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานครที่มีภาวะเสี่ยงต่อโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จำ นวน 28 คน ใช้ระยะเวลาศึกษา 16 สัปดาห์ เป็นระยะทดลอง 12 สัปดาห์ และระยะติดตามผล 4 สัปดาห์ กลุ่มตัวอย่างได้รับโปรแกรม ซึ่งประกอบด้วย สัปดาห์ที่ 1-2 ให้ความรู้ และการติดตามเพื่อให้ข้อมูลป้อนกลับรายบุคคลเกี่ยวกับข้อมูลภาวะสุขภาพ การกระตุ้นเตือน และให้คำปรึกษา 3 ครั้งในสัปดาห์ที่ 4, 8 และ 12 และการแลกเปลี่ยนข้อมูลผ่านแอปพลิเคชันไลน์ตลอดช่วงทดลอง จากนั้นเก็บข้อมูลหลังการทดลองและระยะติดตามผลในสัปดาห์ที่ 12 และ 16 ตามลำ ดับ โดยใช้แบบสอบถามพฤติกรรมป้องกันโรคเบาหวานที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้น (CVI = 1.00, Reliability = .75) และเก็บข้อมูลปัจจัยความเสี่ยงต่อโรคเบาหวาน ได้แก่ ดัชนีมวลกาย เส้นรอบเอว และความดันโลหิต วัดผลก่อนการทดลอง หลังการทดลอง และระยะติดตามผล วิเคราะห์ข้อมูลด้วยร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติการวิเคราะห์ความแปรปรวนเมื่อมีการวัดซํ้า ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมป้องกันเบาหวานมากกว่า และมีดัชนีมวลกาย และเส้นรอบเอวน้อยกว่าก่อนได้รับโปรแกรมแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ข้อเสนอแนะ ควรใช้โปรแกรมแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ โดยเน้นการลดทอนอุปสรรคของกลุ่มตัวอย่างให้ตรงประเด็น และต่อเนื่องตลอดโครงการ ในการส่งเสริมให้ประชากรกลุ่มเสี่ยงต่อโรคเบาหวานชนิดที่ 2 เกิดพฤติกรรมสุขภาพเพื่อป้องกันเบาหวาน ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2