การดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ระยะคลอดและระยะหลังคลอดทันที: จากหลักฐานเชิงประจักษ์สู่การปฏิบัติการผดุงครรภ์บนคลีนิก

ชุติมา ปัญญาพินิจนุกูร; ชัชวาล วงค์สารี; สมบูรณ์ บุณยเกียรติ; แก้วตะวัน ศิริลักขณานันท์; ธนันต์นิภา ภัคศุขนิธิวัฒน์; วลัยนารี พรมลา

ผู้แต่ง

ชุติมา ปัญญาพินิจนุกูร คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
ชัชวาล วงค์สารี คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
สมบูรณ์ บุณยเกียรติ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
แก้วตะวัน ศิริลักขณานันท์ คณะพยาบาลศาสตร์ วิทยาลัยเซนต์หลุยส์
ธนันต์นิภา ภัคศุขนิธิวัฒน์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น
วลัยนารี พรมลา คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยปทุมธานี

คำสำคัญ:

สตรีตั้งครรภ์, ติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019, ระยะคลอด, ระยะหลังคลอด, หลักฐานเชิงประจักษ์

บทคัดย่อ

ปัจจุบันมีสตรีตั้งครรภ์ติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 เพิ่มมากขึ้นและสตรีตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อมักมีอาการขาดออกซิเจนและมีอาการรุนแรงกว่าสตรีตั้งครรภ์ที่ไม่ติดเชื้อ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาระหว่างตั้งครรภ์ที่มดลูกขยายใหญ่ไปเบียดพื้นที่ปอด ทำให้การขยายตัวและแลกเปลี่ยนแก๊สไม่มีประสิทธิภาพ อีกทั้งมีการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยการแข็งตัวของเลือด เมื่อติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 จึงถูกกระตุ้นเกิดการเกาะกลุ่มกันเป็นลิ่มเลือดได้ง่ายจึงเป็นเหตุให้สตรีตั้งครรภ์และทารกในครรภ์มีอัตราการเสียชีวิตสูงกว่าคนปกติ จากการทบทวนวรรณกรรม พบว่า การดูแลสตรีตั้งครรภ์ในระยะคลอดและระยะหลังคลอดทันทีมีลักษณะเฉพาะที่ผู้ประกอบวิชาชีพต้องดูแลให้สอดคล้องกับแนวปฏิบัติ อย่างไรก็ดีแนวปฏิบัติการดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อยังมีความหลากหลายและพัฒนาขึ้นจากหลายองค์กรยังไม่ชี้ชัดในบทบาทของผดุงครรภ์ ผู้เขียนจึงทบทวนหลักฐานเชิงประจักษ์และเรียบเรียงใหม่เพื่อให้ผู้ประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ์นำไปเป็นแนวทางดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในระยะคลอด ระยะหลังคลอด การดูแลทารกแรกเกิด และการให้นมทารกหลังคลอดต่อไป

เอกสารอ้างอิง

กรมควบคุมโรค. (2564). แนวทางเวชปฏิบัติ การวินิจฉัย ดูแลรักษา และป้องกันการติดเชื้อในโรงพยาบาล กรณีโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19). ฉบับปรับปรุง วันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2564. สืบค้นจาก http://dmsic.moph.go.th/index/detail/8587

กรมการแพทย์. (2563). ประกาศกรมการแพทย์เรื่องวิถีใหม่ในการดูแลสตรีตั้งครรภ์ในห้องคลอดใน สถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 . สืบค้นจาก https://covid19.dms.go.th/backend/Content/Content_File/Covid_Health/Attach.

ชัชวาล วงค์สารี, และธนันต์นิภา ภัคศุขนิธิวัฒน์. (2559). บทบาทพยาบาลกับการจัดการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่ประสบอุบัติเหตุฉุกเฉิน.วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 28(1), 1-11.

พัชรินทร์ เงินทอง .(2564). คำแนะนำในการดูแลสตรีในระยะตั้งครรภ์ ระยะคลอดและหลังคลอดระหว่างการแพร่ระบาดโควิด-19: การทบทวนวรรณกรรมแบบกำหนดขอบเขต. วารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม, 22(42), 10-29.

ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย. (2563). แนวทางเวชปฏบัติของราชวิยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทยเรื่อง การดูแลรักษาสตรีตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อโควิด-19. สืบค้นจาก http://www.rtcog.or.th/home/wp-content/uploads/2020/09/CPG-Covid-Preg-20Mar20.pdf

ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย. (2564). แนวทางเวชปฏบัติของราชวิยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทยเรื่อง การดูแลรักษาสตรีตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อโควิด-19 .ปรับปรุงครั้งที่ 4 [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 25 กันยายน 2564]. เข้าถึงจาก: http://www.rtcog.or.th/home/wp/

สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2564). การวิเคราะห์สถานการณ์การตายมารดาไทยรอบ 5 เดือนหลังประจำปีงบประมาณ 2564. สืบค้นจาก: https://hp.anamai.moph.go.th/webupload/4xceb3b571ddb70741ad132d75876bc41d/tinymce/OPDC/OPDC2564-S/IDC1_6/opdc_2564_idc1-6_25.pdf

Allotey, J., Stallings, E., Bonet, M., Yap, M., Chatterjee, S., Kew, T. Preg COV-19 living systematic review consortium, clinical manifestations, risk factors, and maternal and perinatal outcomes of coronavirus disease 2019 in pregnancy: living systematic review and meta-analysis. Bmj, 370.m3320

Australian Government, Department of Health. (2020). Guidance on the use of personal protective equipment (PPE) in hospitals during the COVID-19 outbreak [Internet]. [Cited 2021 September, 25]. Available from: https://www.calvarycare.org.au/wp-content/uploads/2020/05/guidance-on-the-use-of-personal-protective-equipment-ppe-in-hospitals-during-the-covid-19-outbreak.pdf

Elshafeey, F., Magdi, R., Hindi, N., Elshebiny, M., Farrag, N., Mahdy, S., ... & Nabhan, A. (2020). A systematic scoping review of COVID-19 during pregnancy and childbirth. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 150(1), 47-52.

Favre, G., Pomar, L., Qi, X., Nielsen-Saines, K., Musso, D., & Baud, D. (2020). Guidelines for pregnant women with suspected SARS-CoV-2 infection. The Lancet Infectious Diseases, 20(6), 652-653.

Freitas-Jesus, J. V., Rodrigues, L., & Surita, F. G. (2020). The experience of women infected by the COVID-19 during pregnancy in Brazil: a qualitative study protocol. Reproductive Health, 17(1), 1-7.

González-Timoneda, A., Hernández, V. H., Moya, S. P., & Blazquez, R. A. (2021). Experiences and attitudes of midwives during the birth of a pregnant woman with Women and birth, 34(5), 465-472.

Hammad, W. A. B., Al Beloushi, M., Ahmed, B., & Konje, J. C. (2021). Severe acute respiratory syndrome (SARS) coronavirus-2 infection (COVID-19) in pregnancy–an overview. European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology. 263, (2021),106-118

Luo, Q., Yao, D., Xia, L., Cheng, Y., & Chen, H. (2021). Characteristics and Pregnancy Outcomes of Asymptomatic and Symptomatic Women with COVID-19: Lessons from Hospitals in Wuhan. The Journal of Infection in Developing Countries, 15(4), 463-469.

Mulvey, J. J., Magro, C. M., Ma, L. X., Nuovo, G. J., & Baergen, R. N. (2020). Analysis of complement deposition and viral RNA in placentas of COVID-19 patients. Annals of diagnostic pathology, 46(6), 151530.

Palatnik, A., & McIntosh, J. J. (2020). Protecting labor and delivery personnel from COVID-19 during the second stage of labor. American journal of perinatology, 37(08), 854-856.

Pavlidis, P., Eddy, K., Phung, L., Farrington, E., Connolly, M., Lopes, R., ... & Vogel, J. P. (2021). Clinical guidelines for caring for women with COVID-19 during pregnancy, childbirth and the immediate postpartum period. Women and Birth, 34(5), 455-464.

Rothan, H. A., & Byrareddy, S. N. (2020). The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak. Journal of autoimmunity, 109(6), 102433.

Ryan, G. A., Purandare, N. C., McAuliffe, F. M., Hod, M., & Purandare, C. N. (2020). Clinical update on COVID-19 in pregnancy: A review article. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, 46(8), 1235-1245.

Sahin, B. M., & Kabakci, E. N. (2021). The experiences of pregnant women during the COVID-19 pandemic in Turkey: A qualitative study. Women and Birth, 34(2), 162-169.

Soma-Pillay, P., Nelson-Piercy, C., Tolppanen, H., & Mebazaa, A. (2016). Physiological changes in pregnancy: review articles. Cardiovascular journal of Africa, 27(2), 89-94.

The Joanna Briggs Institute. (2014). Joanna Briggs Institute Reviewers’ Manual: 2014 edition / Supplement. South Australia: The Joanna Briggs Institute.

World Health Organization. (2021). WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. Available from: https://covid19.who.int/table

Villar, J., Ariff, S., Gunier, R. B., Thiruvengadam, R., Rauch, S., Kholin, A., ... & Papageorghiou, A. T. (2021). Maternal and neonatal morbidity and mortality among pregnant women with and without COVID-19 infection: the INTERCOVID multinational cohort study. JAMA pediatrics.178(8), 817- 826.