การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันของแบบประเมินความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่และแบบประเมินพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน

ธนะวัฒน์ รวมสุก; ลักษณ์วิรุฬม์ โชติศิริ; ชัชวาล วงค์สารี; วลัยนารี พรมลา

ผู้แต่ง

ธนะวัฒน์ รวมสุก กลุ่มวิชาการพยาบาลอนามัยชุมชน วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
ลักษณ์วิรุฬม์ โชติศิริ กลุ่มวิชาการพยาบาลอนามัยชุมชน วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
ชัชวาล วงค์สารี สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต
วลัยนารี พรมลา คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยปทุมธานี

คำสำคัญ:

ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่, พฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่, แบบประเมิน, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงบรรยายนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันและความสอดคล้องของโมเดลของแบบประเมินความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่และแบบประเมินพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) กลุ่มตัวอย่างเป็น อสม. จำนวน 400 คน รวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบแบบตอบด้วยตนเอง คือ แบบสอบถามความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่และแบบสอบถามพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณา การทดสอบสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค และสถิติวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน

ผลการวิจัย พบว่า แบบสอบถามความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่มี 8 ข้อคำถาม และแบบสอบถามพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่มี 10 ข้อคำถาม มีความตรงเชิงเนื้อหาเท่ากับ 0.98 และ 0.93 ตามลำดับ ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาคเท่ากับ 0.81 และ 0.84 ตามลำดับ ตรวจสอบความตรงเชิงโครงสร้างจากการวิเคราะห์ องค์ประกอบเชิงสำรวจ พบว่า แบบสอบถามความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่มีค่าไอเกนมากกว่า1.00 จำแนกได้ 2 องค์ประกอบ คือ ด้านความรู้ความเข้าใจขั้นมีปฏิสัมพันธ์และด้านความรู้ความเข้าใจขั้นพื้นฐานซึ่งอธิบาย ความแปรปรวนร่วมได้ร้อยละ 37.79 และแบบสอบถามพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่มี 1 องค์ประกอบอธิบาย ความแปรปรวนร่วมได้ร้อยละ 71.63 ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน พบว่า โมเดลมีความสอดคล้องกับหลักฐานเชิงประจักษ์ ( $gif.latex?\chi&space;^{2}$ = 9.020, p = .701,CFI = 1.00, SRMR = .005) ทั้งนี้ความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับบุหรี่ของอสม.และพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่มีอิทธิพลต่อกัน (β= .54, p < .05) แบบสอบถามที่พัฒนาขึ้นสามารถใช้ได้เก็บข้อมูลได้จริงกับ อสม.

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงสาธารณสุข. (2559). 3 ล้าน 3 ปี เลิกบุหรี่ ทั่วไทย เทิดไท้องค์ราชัน. เข้าถึงเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2563, จาก http://www.quitforking.com/

กรองจิต วาทีสาธกกิจ. (2559).1 อสม. ช่วย 1 คนเลิก ยาสูบ. กรุงเทพมหานคร: ฑีรกานต์กราฟฟิค.

กองสนับสนุนสุขภาพประชาชน. (2560). แนวทางการ พัฒนาศักยภาพ อสม. 4.0. เข้าถึงเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2563, จาก http://phc.moph.go.th/www_hss/content.php?Submit=Clear&ID_Dyn

กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2554). ความฉลาดทางสุขภาพ, กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์นิวธรรมดาการพิมพ์.

ธนะวัฒน์ รวมสุก, อารยา ทิพย์วงศ์, และเปรมวดี คฤหเดช. (2562). ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้าน สุขภาพกับพฤติกรรมช่วยเลิกบุหรี่ของ สาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 33(ฉบับออนไลน์), 37 – 50.

ประกิต วาทีสาธกกิจ. (2559). ข้อมูลบุหรี่กับสุขภาพ, พิมพ์ครั้งที่ 6 (หน้า1 – 2). กรุงเทพฯ: ฑีรกานต์ กราฟฟิค.

พรทิพภา สุริยะ. (2560). พลัง อสม. สานชุมชน ลด ละ เลิก บุหรี่ เหล้า (พิมพ์ครั้งที่ 1). เชียงใหม่: วนิดาการพิมพ์.

ระบบสารสนเทศงานสุขภาพภาคประชาชน กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน. (มปป). แบบรายงานระบบฐานข้อมูล อสม. สืบค้นจาก https://www.thaiphc.net/index.php?/show&id=1

ระบบสารสนเทศงานสุขภาพภาคประชาชน กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน. (2561). แบบรายงานระบบฐานข้อมูล อสม. สืบค้นจาก https://www.thaiphc.net/thaiphcweb/index.php?r=staticContent/show&id=1

ราชกิจจานุเบกษา. (2560). พระราชบัญญัติควบคุม ผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2560. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 134 ตอนที่ 39ก หน้า 27-47. เข้าถึงเมื่อ วันที่ 25 พฤศจิกายน 2564 จาก https://ddc.moph.go.th/uploads/ckeditor/c74d97b01eae257e44aa9d5bade97baf/files/lawbtc/001_1btc.PDF

รณชัย คงสกนธ์, และอนุตเชษฐ์ พัฒนธีร์ปพน. (2563). รายงานสถานการณ์การบริโภคยาสูบของ ประเทศไทย พ.ศ. 2562. กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วน จำกัด สินทวีกิจ พริ้นติ้ง กรุงเทพฯ

วรรณพร บุญเปล่ง, ศุภาพิชญ์ โฟน โบร์แมนน์, สุนันทา ทองพัฒน์, สุดคนึง ฤทธิ์ฤาชัย, กนิษฐา ถนัดกิจ, วิไลพร ขำวงษ์. (2563). ประสบการณ์ของ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านในการ ดำเนินงานโครงการ “3 ล้าน 3 ปีเลิกบุหรี่ทั่ว ไทย เทิดไท้องค์ราชัน”. วารสารสาธารณสุข มหาวิทยาลัยบูรพา, 15(2), 74 – 85.

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2560). คนไทยหนึ่งล้านคนป่วยจากการสูบบุหรี่. เข้าถึงเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2563, จาก http://www.thaihealth.or.th/Content/36862-คนไทยหนึ่งล้านคนป่วยจากการสูบบุหรี่.html

DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications (Vol. 26). Sage publications. Field, A. (2013) Discovering Statistics using SPSS, 4th edn. London: SAGE.

Gupta, K. K., Attri, J. P., Singh, A., Kaur, H., & Kaur, G. (2016). Basic concepts for sample size calculation: critical step for any clinical trials!. Saudi journal of anaesthesia, 10(3), 328–331.

Little, T. D. (2013). Longitudinal structural equation modeling. Guilford press.

Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health promotion international, 15(3), 259-267.

Nutbeam, D. (2008). The evolving concept of health literacy. Social science & medicine, 67(12), 2072-2078.