ปัจจัยที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ

ดวงเดือน ศาสตรภัทร; จิราภรณ์ โภชกปริภัณฑ์; สุวัลลี แย้มศาสตร์; สุรีย์วรรณ ภูริปัญญาคุณ

ผู้แต่ง

ดวงเดือน ศาสตรภัทร คณะจิตวิทยา วิทยาลัยเซนต์หลุยส์
จิราภรณ์ โภชกปริภัณฑ์ คณะจิตวิทยา วิทยาลัยเซนต์หลุยส์
สุวัลลี แย้มศาสตร์ คณะจิตวิทยา วิทยาลัยเซนต์หลุยส์
สุรีย์วรรณ ภูริปัญญาคุณ คณะพยาบาลศาสตร์ วิทยาเขตวัชรพล มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น

คำสำคัญ:

คุณภาพชีวิต, ผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงพรรณนาเพื่อ 1) เปรียบเทียบคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ที่มีอายุ ระดับการศึกษา รายได้ ลักษณะครอบครัวและการเป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุต่างกัน 2) หาอำนาจการทำนายคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ตามตัวแปร ความเครียด สัมพันธภาพในครอบครัว ความภาคภูมิใจในตน หลักคำสอนทางศาสนา ความเชื่ออำนาจภายใน-นอกตน การมีส่วนร่วมในชุมชน และ สุขภาพจิต กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไปที่มีผู้ดูแล จำนวน 200 คน โดยวิธีสุ่มอย่างง่ายของ 10 ชุมชน จาก 24 ชุมชนในเขตสาทร เครื่องมือมี 8 ชุด ได้แก่ แบบประเมินความเครียดและสุขภาพจิต ของกรมสุขภาพจิต 2 ชุดที่มีค่าความเชื่อมั่น .720 และ .852 แบบประเมินคุณภาพชีวิต ขององค์การอนามัยโลก 1 ชุดมีค่าความเชื่อมั่น.846 และคณะผู้วิจัยพัฒนา อีก 5 ชุดเป็นแบบสอบถามมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ หาคุณภาพเครื่องมือ 5 ชุดนี้ผ่านผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่านตรวจสอบความสอดคล้องข้อคำถามกับวัตถุประสงค์ของการวัด ได้ค่า IOC=.67-1.00 ความเชื่อมั่น ได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค คือสัมพันธภาพในครอบครัว ความภาคภูมิใจในตน หลักคำสอนทางศาสนา ความเชื่ออำนาจภายใน-นอกตน และการมีส่วนร่วม ในชุมชน เท่ากับ .845, .896, .810, .813 และ .927ตามลำดับ

การวิเคราะห์ใช้สถิติ t-test, F-test สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ และ Multiple regression แบบ Stepwise ผลการวิจัยพบว่า1) ผู้สูงอายุ 60-69 ปี มีคุณภาพชีวิตดีกว่าอายุ 80-89 ปี ระดับการศึกษาที่สูงมีคุณภาพชีวิตดีกว่าระดับการศึกษาต่ำ ผู้สูงอายุครอบครัวเดี่ยวมีคุณภาพชีวิตดีกว่าครอบครัวขยาย ไม่พบความแตกต่างคุณภาพชีวิตของรายได้กับการเป็นสมาชิกชมรม ของผู้สูงอายุ 2)อำนาจการทำนายคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ พบว่าปัจจัยทางจิตวิทยาที่ร่วมกันทำนายคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุได้ร้อยละ 26.0(R2=.260, t=2.93) คือ ความภาคภูมิใจในตน (β=.31), ความเครียด (β =-.23) และการมีส่วนร่วมในชุมชน (β=.19) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01

เอกสารอ้างอิง

กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. (2563). ก้าวย่างของประเทศไทย สู่‘สังคมผู้สูงอายุ’อย่างสมบูรณ์แบบ.สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2564.จาก https://www.dmh.go.th

กรมการศาสนา. (2564). คุณธรรมจริยธรรมพื้นฐานและหลักคําสอนทางศาสนาของ ๕ ศาสนาที่ส่งเสริมให้คนเป็นคนดีและเสริมสร้างสังคมให้สงบสุขร่มเย็น. กระทรวงวัฒนธรรม. สืบค้นจาก https://www.nmpc.go.th.

จินตนา ยูนิพันธ์. (2551). ทฤษฎีการพยาบาล. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เจษฎา นกน้อย, และ วรรณภรณ์ บริพันธ์. (2560). คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในจังหวัดสงขลา. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์, 9(3), 94-105.

ณัฏฐ์ฐิตตา เทวาเลิศสกุล, วณิฎา ศิริวรสกุล, และชัชสรัญ รอดยิ้ม. (2559). แนวทางการพัฒนาผู้สูงอายุจากภาระให้เป็นพลังกรณีศึกษาเทศบาลนครรังสิต.วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์และศิลปะ, 9(1), 529-545.

เด่น นวลไธสง. (2556). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในเขตความรับผิดชอบขององค์การบริหารส่วนตำบลวังไม้ขอนอำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย.การประชุมวิชาการราชภัฎนครสวรรค์วิชาการ ครั้งที่ 1.นครสวรรค์: มหาวิทยาลัยราชภัฎนครสวรรค์

นันทิญา อังกินันท์. (2546). คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุเขตบางกอกน้อยกรุงเทพมหานคร.(หลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิตสาขาไทยศึกษา). กรุงเทพฯ:สถาบันราชภัฏธนบุรี.

พาริณี สุกใส, สุธรรม นันทมงคลชัย, ศุภชัย ปิ ติกุลตัง, โชคชัย หมั่นแสวงทรัพย์, พิมพ์สุรางค์ เตชะบุญเสริมศักดิ์. (2561). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในเมือง จังหวัดราชบุรี.วารสารวิชาการสาธารณสุข,27(5) 809-818.

พัชราภรณ์ พัฒนะ. (2560). คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในศูนย์การเรียนรู้การดูแลผู้สูงอายุ เขตสุขภาพที่ 4. พุทธชินราชเวชสาร, 36(1), 21-33.

มันโซร์ ดอเลาะ. (2559).ปัจจัยทีมีความสัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในจังหวัดชายแดนภาคใต้กรณีศึกษา: ตําบลบาละ อําเภอกาบัง จังหวัดยะลา (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสาธารณสุขศาสตร์). ยะลา: มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.

ยุพา รูปงาม. (2559). การมีส่วนร่วมของข้าราชการสำนักงบประมาณในการปฏิรูประบบราชการ. กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.

สโรชา อยู่ยงสินธุ์ และสุจิตรา สุคนธทรัพย์. (2558). ความสัมพันธ์ระหว่างความเชื่ออำนาจควบคุมทางสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ และคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารวิทยาศาสตร์การกีฬาและสุขภาพ, 16(2), 73-86.

สมพร ชิโนรส และชุติมา ดีปัญญา. (2562). ปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม.วารสารสุขภาพกับการจัดการสุขภาพ, 5(2), 54-67

Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370-396.

Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of rein forcement. Psychological monographs: General and applied, 80(1), 1–28.

Prakash, S., & Kumar, S. (2019). Perceived stress and quality of life of elderly living separately from their adult children-a cross-sectional comparative study. International Journal of Health Sciences and Research (JHSR), 9(4), 7-13.

UNESCO. (1981). Quality of life. An Orientation of Population Education. Bangkok: UNESCO