จิตวิทยาในการจัดการกับความเหนื่อยหน่ายและความเครียดในการทำงาน

บทคัดย่อ

บทความเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอความสำคัญของความเครียดและความเหนื่อยหน่ายในการทำงาน ซึ่งหมายถึงความเหน็ดเหนื่อยอ่อนเพลียทั้งร่างกาย อารมณ์ และจิตใจที่เกิดขึ้นเป็นระยะยาวนาน หรือ ความล้มเหลวที่เกิดจากงานและอาชีพควบคู่กันมากับความรู้สึกสงสัยในความสามารถและค่านิยมในงาน ของตนเอง ที่มีผลกระทบต่อการทำงานและสัมพันธภาพระหว่างบุคคลในการทำงาน มักใช้กับบุคคลใน วัยกลางคนขึ้นไปเป็นส่วนใหญ่ ผู้ทำงานหนักมากมาเป็นเวลานานจนสะสมเป็นความเครียดและความกดดัน หรือเป็นปฏิกิริยาโต้ตอบต่อความเครียดในการทำงานที่ปรากฏออกมาในรูปพฤติกรรมที่เป็นความเฉยเมย การแสดงความไม่รู้ร้อนรู้หนาว ความอ่อนเพลียละเหี่ยใจ การละทิ้งหน้าที่การงาน หรือการปฏิเสธที่จะ ทำงานใดๆ นอกจากนั้น ยังหมายถึงอาการที่เกิดขึ้นในอาชีพต่างๆ ที่เกี่ยวกับการให้บริการผู้อื่น เช่น แพทย์ พยาบาล นักจิตวิทยา ครู และบริกรตามสถานที่ต่างๆ เช่น โรงแรม ภัตตาคาร ร้านอาหาร ห้างสรรพสินค้า หรือบนเครื่องบิน ฯลฯ ซึ่งมักจะมีอาการที่ปรากฏออกมาอย่างชัดเจน 3 ประการ คือ ความอ่อนเพลียละเหี่ยใจ ความก้าวร้าวในลักษณะ ที่เป็นการพูดจาถากถาง การประชดประชัน การเยาะเย้ยผู้อื่น และการสูญเสียความสามารถในตนเอง

ความเครียดและความเหนื่อยหน่ายในการทำงานมีลักษณะใกล้เคียงกัน ต่างกันตรงที่ความเครียด เป็นความกดดันที่มีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ความเครียดเพียงเล็กน้อยมีประโยชน์ในการเป็นแรงกระตุ้นพฤติกรรมได้ ส่วนความเหนื่อยหน่ายเป็นผลมาจากความเครียดเรื้อรังที่สร้างความสิ้นหวังหมดกำลังใจ และทำให้บุคคลเกิด ความรู้สึกสูญเสียความสนใจ หรือสูญเสียแรงจูงใจที่จะรับบทบาทใดบทบาทหนึ่งที่เคยได้รับมาตั้งแต่ตอนต้นๆ ความเหนื่อยหน่ายในการทำงานทำให้ผู้ปฏิบัติงานลดประสิทธิผล ผลิตภาพหรือผลผลิตของการทำงานลงเรื่อยๆ ทีละเล็ก ละน้อย รวมทั้งบั่นทอนจิตใจหรือทำให้สูญเสียทั้งพลังกายและพลังใจ ทำให้รู้สึกว่าช่วยตนเองไม่ได้ ท้อแท้ และสิ้นหวัง

นักจิตวิทยาผู้ริเริ่มใช้คำนี้คือ แฮร์เบิร์ต เจ. ฟรอยเดนเบอร์เกอร์ (1926 – 1999) นักจิตวิทยาและนักจิตบำบัด ชาวอเมริกันเชื้อสายเยอรมัน โดยเขียนไว้ในบทความเรื่อง “Staff burnout” เมื่อ ค.ศ. 1974 ซึ่งระบุว่า ความเหนื่อยหน่าย ในการทำงานประกอบด้วยขั้นตอนต่างๆ 11 ขั้นตอน และมีข้อสังเกตสัญญาณและอาการเตือนของความเหนื่อยหน่าย ทั้งสัญญาณและอาการทางกาย ทางอารมณ์ และทางพฤติกรรม โดยมีสาเหตุเกี่ยวเนื่องจากการทำงาน วิถีการดำเนิน ชีวิต และคุณลักษณะทางบุคลิกภาพของบุคคลผู้นั้น

องค์การสามารถป้องกันความเหนื่อยหน่ายในการทำงานได้ด้วยการปรับปรุงด้านต่างๆ ที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับ การทำงาน ได้แก่ ภาระงาน การควบคุม รางวัล ความยุติธรรม ค่านิยม และชุมชน นอกจากนั้น ในบทความนี้ก็ยังมี การนำเสนอวิธีป้องกันความเหนื่อยหน่ายของตนเอง รวมทั้งการฟื้นฟูจากสภาพความเหนื่อยหน่าย ให้ผู้อ่านสามารถนำไปปรับใช้ให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองได้