บทบาทพยาบาลในการดูแลทารกแรกเกิดกลุ่มอาการอักเสบ หลายระบบที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019

ผู้แต่ง

  • อรอนงค์ อนุจรพิพัฒน์ คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ
  • อรอนงค์ ธรรมจินดา คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ
  • จริยา อินทะพันธุ์ คณะพยาบาลศาสตร์แมคคอร์มิค มหาวิทยาลัยพายัพ

คำสำคัญ:

บทบาทพยาบาล , กลุ่มอาการอักเสบหลายระบบในทารกแรกเกิด , โควิด-19

บทคัดย่อ

การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19  มีผลกระทบต่อคนทุกกลุ่มอายุในประเทศไทย รวมถึงการติดเชื้อในกลุ่มหญิงตั้งครรภ์ ซึ่งอาจนำไปสู่การตอบสนองทางระบบภูมิคุ้มกันที่ผิดปกติของทารกในครรภ์ ส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง เช่น กลุ่มอาการอักเสบหลายระบบในทารกแรกเกิด  (Multisystem Inflammatory Syndrome in Neonates, MIS-N) การอักเสบที่เกิดขึ้นนี้มักมีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด และระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งมีความสำคัญต่อการอยู่รอดของทารกแรกเกิด แม้ว่าในปัจจุบันมีแนวปฏิบัติการวินิจฉัยและรักษากลุ่มอาการอักเสบหลายระบบที่เกี่ยวข้องกับโรคโควิด-19 ในเด็ก และโรคโควิด-19 ในเด็กที่มีการอักเสบรุนแรงของประเทศไทย ที่ใช้เป็นแนวทางในการรักษากลุ่มอาการอักเสบหลายระบบในเด็ก (Multisystem Inflammatory Syndrome in Children, MIS-C) สำหรับแพทย์ แต่ยังไม่พบบทความเกี่ยวกับบทบาทของพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยเด็กกลุ่มอาการ MIS-N โดยเฉพาะ ทำให้ทารกอาจไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมและทันเวลา ส่งผลรุนแรงถึงชีวิตได้  

พยาบาลผู้ดูแลทารกแรกเกิดที่มีความเสี่ยงหรือมีกลุ่มอาการ MIS-N ต้องมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของการเกิดกลุ่มอาการ MIS-N ในทารกแรกเกิดที่มารดามีประวัติติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ขณะตั้งครรภ์ การซักประวัติการติดเชื้อของมารดาทุกราย วางแผนการพยาบาลในการประเมิน เฝ้าระวัง ป้องกัน ให้การพยาบาลทารกแรกเกิดกลุ่มอาการ MIS-N ที่ได้มาตรฐานตามแนวทางการรักษาของแพทย์ และช่วยเหลือให้คำแนะนำและการสนับสนุนทางจิตใจแก่ครอบครัว รวมถึงการติดตามอาการหลังการรักษา ช่วยลดภาวะแทรกซ้อนและส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นสำหรับทารกและครอบครัว

ดังนั้นการดูแลทารกแรกเกิดที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019  พยาบาลจำเป็นต้องซักประวัติการติดเชื้อขณะตั้งครรภ์ของมารดาเพื่อเฝ้าระวังกลุ่มอาการ MIS-N ให้การพยาบาลอย่างมีประสิทธิภาพและได้มาตรฐานตามแนวทางการรักษาของแพทย์  เพื่อให้เด็กรอดชีวิตและสามารถปรับตัวเข้าสู่ภาวะปกติได้โดยคำนึงถึงสิทธิของเด็ก การกำหนดบทบาทของพยาบาลผู้ดูแลเด็กกลุ่มอาการ MIS-N ที่ชัดเจน ถูกต้องและครอบคลุมจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง

เอกสารอ้างอิง

กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. สถิติสาธารณสุข 2565 Public Health Statistics A.D. 2022 [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 28 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://spd.moph.go.th/wp-content/uploads/2023/11/Hstatistic65.pdf.

กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. 9 คำถามของคุณแม่ตั้งครรภ์ในสถานการณ์ของโควิด – 19 [อินเทอร์เน็ต]. 2564 [เข้าถึงเมื่อ 21 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://multimedia.anamai.moph.go.th/infographics/info325_covid19/.

ราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย ชมรมกุมารแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทย สมาคมโรคระบบหายใจและเวชบำบัดวิกฤตในเด็ก ชมรมโรคข้อและรูมาติซั่มในเด็กแห่งประเทศไทย และสมาคมโลหิตวิทยาแห่งประเทศไทย. แนวทางปฏิบัติในการวินิจฉัยและดูแลรักษากลุ่มอาการอักเสบหลายระบบที่เกี่ยวข้องกับโรคโควิด-19 ในเด็ก (Multisystem Inflammatory Syndrome in Children; MIS-C) และโรคโควิด-19 ในเด็กที่มีการอักเสบรุนแรง (Hyperinflammation in Pediatric COVID-19) ในประเทศไทย [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 10 เมษายน 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://www.pidst.or.th/A1161.html.

Fajgenbaum DC, June CH. Cytokine storm. N Engl J Med [Internet]. 2020 [cited 2024 Oct 21];383:2255-73. Available from: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2026131.

Abbas AK, Lichtman AH, Pillai S. Basic Immunology: Functions and Disorders of the Immune System. 6th ed. Philadelphia: Elsevier; 2020.

อาทิตย์ สอนไว, วรรณพร ลิ่มปติกุล. การศึกษาผลลัพธ์ของทารกแรกเกิดที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในจังหวัดตาก. เชียงรายเวชสาร. 2565;14(1):55-70.

Sojisirikul N, Lapphra K, Ngerncham S, Charuvanij S, Durongpisitkul K, Marcel E. Curlin ME, et al. Neonatal Multisystem Inflammatory (MIS-N): The First Case Report in Thailand. COVID. 2022;2:1265-9.

Dong L, Tian J, He S, Zhu C, Wang J, Liu C, et al. Possible Vertical Transmission of SARS-CoV-2 From an Infected Mother to Her Newborn. JAMA. 2020;323(18):1846-8.

Chen H, Guo J, Wang C, Luo F, Yu X, Zhang W, et al. Clinical characteristics and intrauterine vertical transmission potential of COVID-19 infection in nine pregnant women: A retrospective review of medical records. Lancet. 2020;395(10226):809.

Molloy EJ, Nakra N, Gale C, Dimitriades VR, Lakshminrusimha S. Multisystem inflammatory syndrome in children (MIS-C) and neonates (MIS-N) associated with COVID-19: optimizing definition and management. Pediatr Res. 2023;93:1499-1508.

Lima ARO, Cordoso CC, Bentim PRB, Voloch CM, Rossi AD, Costa RM, et al. Maternal SARS-CoV-2 infection associated with systemic inflammatory response and pericardial effusion in the newborn: a case report. J Pediatric Infect Dis Soc. 2021;10(4):536-9.

กรมควบคุมโรค. โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 9 สิงหาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/situation_more.php.

Amirian A, Pakzad R, Hasanpour V, Mirzadeh N, Abdi F. Neonatal outcome among pregnant women with COVID-19: A systemic review and meta-analysis. J Matern Fetal Neonatal Med. 2022;35(25):9234-48.

Mascarenhas D, Goyal M, Haribalakrishna A, Nanavati R, Ish P, Kunal S. Multisystem inflammatory syndrome in neonates (MIS-N): a systematic review. Eur J Pediatr. 2023;182:2283-98.

Hassan MWU, Zahra N, Younas M, Ali D, Chaudhary M, Abbas SAM. Investigating Neonatal Multisystem Inflammatory Syndrome Associated with COVID-19 in the Neonatal Intensive Care Unit: A Case Series. JHRR [Internet]. 2024[cited 2024 Sep. 18];4(1):1068-73. Available from: https://jhrlmc.com/index.php/home/article/view/567.

National Drug Information. แนวทางกำกับการใช้ยา Human normal immunoglobulin, intravenous (IVIG). [Internet]. 2021[cited 2024 Oct 21]. Available from: https://ndi.fda.moph.go.th/uploads/jor2_pdf/15_IVIG_new.pdf.

เนตรทอง นามพรม และฐิติมา สุขเลิศตระกูล. การพยาบาลทารกแรกเกิดและเด็กที่มีปัญหาสุขภาพเฉพาะ. พิมพ์ครั้งที่ 1. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่: สมาร์ทโคตติ้งแอนด์เซอร์วิส; 2563.

วรรณไพร แย้มมา และสุพัตรา นุตรักษ์. การพยาบาลเด็กที่มีภาวะเจ็บป่วย. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: นีโอดิจิตอล; 2566.

World Health Organization. Five moments for hand hygiene. [Internet]. 2021 [cited 2024 Oct 21]. Available from: https://www.who.int/publications/m/item/five-moments-for-hand-hygiene.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2024-12-30

รูปแบบการอ้างอิง

อนุจรพิพัฒน์ อ. ., ธรรมจินดา อ. ., & อินทะพันธุ์ จ. . (2024). บทบาทพยาบาลในการดูแลทารกแรกเกิดกลุ่มอาการอักเสบ หลายระบบที่เกิดจากมารดาติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019. วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ, 30(2), 84–102. สืบค้น จาก https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jnorthnurse/article/view/273999

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิชาการ