ความสัมพันธ์ของพฤติกรรมการดูแลตนเอง การเห็นคุณค่าในตนเอง กับสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง
คำสำคัญ:
โรคเรื้อรัง, ผู้สูงอายุ, สุขภาวะทางจิต, พฤติกรรมการดูแลตนเอง, การเห็นคุณค่าในตนเองบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงพรรณนาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับของพฤติกรรมการดูแลตนเอง การเห็นคุณค่าในตนเอง สุขภาวะทางจิต และหาความสัมพันธ์ของพฤติกรรมการดูแลตนเองการเห็นคุณค่าในตนเองกับสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปที่มารับบริการที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเหล่าเสือโก้ก ในช่วงเดือนมกราคมถึงมีนาคม พ.ศ. 2563 และได้รับการวินิจฉัยว่าป่วยด้วยโรคเรื้อรังที่อาศัยอยู่ในเขตอำเภอเหล่าเสือโก้ก จังหวัดอุบลราชธานีจำนวน 380 คน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยใช้การสุ่มแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถาม พฤติกรรมการดูแลตนเองแบบสอบถามการเห็นคุณค่าในตนเอง และแบบวัดสุขภาวะทางจิต วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและค่าสัมประสิทธิ์ของเพียร์สัน
ผลการวิจัย พบว่าผู้สูงอายุป่วยด้วยโรคเรื้อรังมีคะแนนพฤติกรรมการดูแลตนเองการเห็นคุณค่าในตนเองและสุขภาวะทางจิต อยู่ในระดับปานกลาง (Mean= 2.57, SD.= .47; Mean= 2.71, SD.= .59; Mean= 4.52, SD.= .13 ตามลำดับ) เมื่อหาความสัมพันธ์พบว่า พฤติกรรมการดูแลตนเองและการเห็นคุณค่าในตนเองมีความสัมพันธ์ทางบวกกับสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรังอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (r = .645 และ r = .679 ตามลำดับ)
จากผลการวิจัยสะท้อนให้เห็นว่า ควรมีการพัฒนาโปรแกรมสร้างความตระหนักและเตรียมความพร้อมสำหรับการดูแลตนเองและเสริมสร้างการเห็นคุณค่าในตนเองเพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง
เอกสารอ้างอิง
ศกุนตลา อนุเรือง. ภาวะโรคเรื้อรังร่วมหลายโรคในผู้สูงอายุ:สถานการณ์ประเด็นท้าทายและการจัดการดูแล. วารสารพยาบาลศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2560;29(2):1-14.
Maresova, P., Javanmardi, E., Barakovic, S. Consequences of chronic diseases and other limitations associated with old age – a scoping review. BMC Public Health [Internet]. 2019 [Cited 2021 Oct 20];19:1431. Available from: https://doi.org/10.1186/s12889-019-7762-5.
Xiao, S., Shi, L., Dong, F., Zheng, X., Xue, Y., Zhang, J., et al. The impact of chronic diseases on psychological distress among the older adults: the mediating and moderating role of activities of daily living and perceived social support. Aging Ment Health 2021;25(11):1-7.
Okely, J.A., Gale, C.R. Well-being and chronic disease incidence: The English longitudinal study of ageing. Psychosom Med 2016;78(3):335-44.
อาภากร เปรี้ยวนิ่ม, พูลพงศ์ สุขสว่าง, ปิยะทิพย์ ประดุจพรม. การพัฒนามาตรวัดความผาสุกทางจิต. วารสารพยาบาล 2563;69(2):30-36.
Ryff, C.D., Keyes, C.L.M. The structure of psychological well–being revisited. J Pers Soc Psychol 1995;69(6):719-727.
Ryff, C.D. Psychological well-being revisited: advances in the science and practice of eudaimonia. Psychother Psychosom 2014;83:10–28.
สุพิตรา เศลวัตนะกุล. ปัจจัยทำนายความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุในชนบทที่ป ่วยด้วยโรคเรื้อรัง. ราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสุรินทร์2564;11(1):107-116.
ปริทรรศน์ วันจันทร์ ศิริรัตน์ จำปีเรือง และสุจิตรา สังวรณ์.การศึกษาทัศนคติต่อการเป็นผู้สูงอายุการดูแลตนเอง ทักษะทางสังคม และความผาสุกในชีวิตของผู้สูงอายุวัดไทรใต้ อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์. วารสารศูนย์การศึกษาแพทยศาสตร์คลินิก โรงพยาบาลพระปกเกล้า 2563;37(1):61-70.
Rosenberg, M. Society, and the adolescent self-image. Princeton: UniversityPress;1965.
ดวงพร ภาคาหาญ. การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการเห็นคุณค่าในตนเองกับระดับสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในโรงเรียนผู้สูงอายุ เขตรับผิดชอบศูนย์สุขภาพชุมชนเขตเมือง รพ. แพร่ (ร่องซ้อ). วารสารโรงพยาบาลแพร่ 2560;25(2):13-23.
ศุภนารี วรรณพงษ์ และจงรักษ์ หงส์งาม. ปัจจัยที่มีผลต ่อความสุขในชีวิตของผู้สูงอายุ กรณีศึกษา อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น. วารสารเศรษฐศาสตร์และกลยุทธ์การจัดการ 2561;5(2):21-32.
Leblanc, R.G., Jacelon, C.S. Self-care among older people living with chronic conditions. International Journal of Older People Nursing [Internet]. 2018 [Cited 2021 Nov 9]; 13(3):e12191. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/opn.12191.
วัลภา บูรณกลัศ. ความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเอง สัมพันธภาพในครอบครัวกับความสุขของผู้สูงอายุในชุมชนแห่งหนึ่ง เขตสายไหม กรุงเทพมหานคร. วารสารพยาบาลตำรวจ 2560;9(2):4-32.
รักชนก ชูพิชัย. ความผาสุกของสูงอายุที่เป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุโรงพยาบาลพระนั่งเกล้า.[วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต] จังหวัดนนทบุรีบัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์;2550. [ออนไลน์]. [เข้าถึงเมื่อ2562/11/20]. เข้าถึงได้จาก:file:///C:/Users/ASUS/Downloads/Abstract_100288.pdf.
บุญสิตา ทองกิตติกุล ธนะมินทร์ ไวฉายหิรัญโชติ และริณรัตน์ อนุพันธ์พิศิษฐ์. ความสัมพันธ์ระหว่างการเห็นคุณค่าในตนเองการทำหน้าที่ของครอบครัวและสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุ. [วิทยานิพนธ์ครุศาสตร์มหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2554.
Bagheri-Nesami, M., Goudarzian, A.H., Mirani, H., Jouybari, S.S., Nasiri, D. Association between self-care behaviors and self-esteem of rural elderlies; Necessity of health promotion. Materia Socio-Medica 2016;28(1):41-5.
World Health Organization. Noncommunicable Disease. [Internet]. 2021[Cite 2021 Feb 11]; Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases.
สุนิสา ค้าขึ้น หฤทัย กงมหา วิจิตร แผ่นทอง ปรางทิพย์ และทาเสนาะ เอลเทอร์. ภาวะสุขภาพจิต และปัจจัยที่เกี่ยวข้องในผู้สูงอายุ. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล 2563; 36(3): 150-163.
ผ่องศรี ศรีมรกต. ผลของการให้คำปรึกษาแบบประคับประคองต่อการรับรู้ภาวะความเจ็บป่วย ระดับความรู้สึกมีคุณค่าแห่งตน และขวัญกำลังใจในผู้ป่วยโรคมะเร็งปากมดลูกที่ได้รับรังสีวิทยา.[วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรดุษฎีบัณฑิต]. นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2535.
คัคนางค์ มณีศรี. แบบวัดสุขภาวะทางจิต.[วิทยานิพนธ์ครุศาสตร์มหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2550.
ธนวิชญ์ แสนสองแคว. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลม่วงน้อย อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน. [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2559.
มาสริน ศุกลปักษ์ และกรัณฑรัตน์ บุญช่วยธนาสิทธิ์. การศึกษาสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุในเขตเทศบาล จังหวัดนนทบุรี. วารสารแพทย์เขต 4-5 2563;39(4):530-40.
สมจิต หนุเจริญกุล. การดูแลตนเอง:ศาสตร์และศิลปะทางการพยาบาล. กรุงเทพฯ:วีเจ พริ้นติ้ง;2540.
Ong-artborirak, P., Seangpraw, K. Association between self-care behaviors and quality of life among elderly minority groups on the Border of Thailand. Journal of Multidisciplinary Healthcare 2019;12:1049-59.
นนทรี วงษ์วิจารณ์,สุปาณี สนธิรัตน์. ทัศนคติต่อการเป็นผู้สูงอายุการดูแลตนเอง ทักษะทางสังคม และความผาสุกในชีวิตของสมาชิกชมรมผู้สูงอายุ อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ 2556;39(2):66-79.
Šare, S., Ljubičić, M., Gusar, I., Čanović, S., Konjevoda, S. Self-esteem, anxiety, and depression in older people in nursing homes. Healthcare 2021; 9(8): 1035.
Orem, D.E. Nursing: Concepts of Practice. New York: McGraw-Hill Book Co; 1980.
เกิดสิริ หงส์ไทย. การวิเคราะห์มโนทัศน์ความผาสุกตามมุมมองในผู้สูงอายุ. วารสารสภาการพยาบาล 2564;36(4):44-59.
ญาดารัตน์ บาลจ่าย ดลนภา สร่างไธสง เฉลิมศรี เกิดมากมี. ประสบการณ์ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองของผู้สูงอายุที่เจ็บป่วยเรื้อรังในสังคมเมือง. วารสารสมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย 2562;9(3):350-64.
Szczesniak, M., Bielecka, G., Madej, D., Pienkowska, E., Rodzen, W. The role of self-esteem in the relationship between loneliness and life satisfaction in late adulthood: evidence from Poland. Psychol Res Behav Manag 2020;13:1201-12.
Routledge, C., Ostafin, B., Juhl, J., Sedikide, C., Cathey C, Liao, J. Adjusting to death: the effects of mortality salience and self-esteem on psychological well-being, growth motivation, and maladaptive behavior. J Pers Soc Psychol 2010;99(6):897-916.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ
เนื้อหาและข้อคิดเห็นใดๆ ที่ตีพิมพ์ในวารสารสมาคมพยาบาลฯ ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนเท่านั้น ผู้เขียนบทความต้องศึกษารายละเอียดหลักเกณฑ์การจัดทำต้นฉบับตามที่วารสารกำหนด และเนื้อหาส่วนภาษาอังกฤษต้องได้รับการตรวจสอบจากเจ้าของภาษามาแล้ว
