การรักษาโรคด้วยสมุนไพรและตตำรับยาโบราณของหมอพื้นบ้าน(Treatment with herbs and the ancient recipe of traditional medicine)
Keywords:
หมอยาพื้นบ้านอีสาน ภูมิปัญญาพื้นบ้านด้านสุขภาพ ภูมิปัญญาพื้นบ้านด้านการรักษาโรค/Folk healer, Indigenous health, Folk wisdom and healingAbstract
บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการรักษาโรคด้วยสมุนไพร รวมทั้งตำรับยาโบราณของ
หมอพื้นบ้านที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ตำบลนาฝาย อำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถาม
วิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารที่ค้นเพิ่มเติมตามการอ้างอิงของหมอพื้นบ้านอีสาน เช่น ตำรับยาโบราณ และวิธีการ
รักษาด้วยยาสมุนไพร รายงานผลการศึกษาด้วยการพรรณนาข้อมูล โดยรายงานข้อมูลทั่วไปของหมอพื้นบ้าน
ตัวยาสมุนไพรในการรักษาโรค ผลการวิจัย หมอยาสมุนไพร 12 คน ส่วนใหญ่เป็นเพศชายและเป็นผู้สูงอายุ
ประสบการณ์รักษาผู้ป่วยไม่ตำกว่า 10 ปี แรงจูงใจในการเป็นหมอพื้นบ้านเพื่อสืบทอดจากบรรพบุรุษ การวินิจฉัย
โรคใช้การตรวจร่างกายและซักประวัติ ให้การรักษาด้วยสมุนไพรมีอหลายรูปแบบด้วยกัน เช่น ใช้สมุนไพร
อย่างเดียวมากที่สุด รองลงมาคือใช้สมุนไพรร่วมกับเวทย์มนต์ และใช้สมุนไพรร่วมกับไสยศาสตร์ โหราศาสตร์
หมอพื้นบ้านใช้ตัวยาสมุนไพรที่มีในชุมชน วิธีการรักษาด้วยสมุนไพร มีทั้งการต้มดื่ม การฝนทา การอบสมุนไพรโดย
ใช้สมุนไพรหลายชนิดรวมกัน ในการศึกษาครั้งนี้พบตัวยาสมุนไพรในท้องถิ่นไม่น้อยกว่า 40 ชนิด
Abstract
This research aims to study the treatment with herbs and the ancient recipe of traditional
medicine.The research examines is survey research. The subjects is folk healers lived in Amphur Muange Chaiyaphum province. Questionnaires and in-depth interview were used as the research tools. The data were analyzed using descriptive statistics, percentage, mean and standard deviation. The result showed 12 herbal healers were male, old age and have treated their patients at least 10 years. They reported that the ancestors passed on the knowledge for them. Most of the healers memorized the knowledge instead of recording. Therefore, there was rarely evidence record found regarding details of each treatment. The treatment procedure would start with historical inquiry and then physical checking by the individual knowledge. Mostly, the folk healers would use herbal preparation accompany with spell. That herbs mostly could be found at community forestry. It is reported that herbs are a large part of alternative medicine that can be used to treat several common conditions. Herbs can be used as the primary remedies and combining remedies. Every part of herbs (leaves, roots, barks, heartwoods, berries, and flowers) is used to produce medicines depending on type of medicine. Boiling, crushing, scraping, grinding are methods of utilization herbs.
