การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุรูปแบบธรรมานามัยโดยภูมิปัญญาแพทย์แผนไทย

บทคัดย่อ

การท่องเที่ยวได้ถูกพัฒนารูปแบบขึ้นมาเพื่อสอดคล้องกับความต้องการของมนุษย์อย่างมากมาย ได้แก่ การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ การท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม หรือจะเป็นการท่องเที่ยวชมวิถีชีวิตชนบท เป็นต้น นอกจากนั้นยังมีการท่องเที่ยวอีกรูปแบบหนึ่งที่เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวเฉพาะกลุ่มในขณะนี้ นั่นคือ การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ (Health Tourism)ซึ่งในปัจจุบันการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพถูกกำหนดให้อยู่ในแผนยุทธศาสตร์ของประเทศไทย เพื่อผลักดันให้ประเทศไทยเป็นศูนย์กลางสุขภาพแห่งเอเชีย (Health Hub of Asia or Medical Hub of Asia) ตามนโยบายการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจและสังคม และด้วยจำนวนของผู้สูงอายุที่มีสุขภาพดีที่เพิ่มขึ้นส่งผลให้แนวโน้มการท่องเที่ยวในกลุ่มผู้สูงอายุมากขึ้นด้วยตามสถิติการเพิ่มของประชากรผู้สูงอายุ⁽¹⁾ จึงสมควรมีการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพผู้สูงอายุให้สอดคล้องตามความต้องการของผู้สูงอายุ เช่น การส่งเสริม หรือการบำบัดทางสุขภาพให้เหมาะสมกับบุคคล รายการจัดนำเที่ยวที่เหมาะสมกับสุขภาพส่วนบุคคล สิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ การแบ่งกลุ่มของผู้สูงอายุสามารถแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มหลัก คือ (1) กลุ่มติดสังคม (2) กลุ่มติดบ้าน (3) กลุ่มติดเตียง⁽²⁾ โดยจะเลือกกลุ่มที่เป็นกลุ่มติดสังคม และกลุ่มติดบ้าน ซึ่งเป็นกลุ่มผู้สูงอายุชนิดกลุ่มดีที่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้แต่อาจมีโรคประจำตัวที่ไม่รุนแรง หรือเป็นอุปสรรคในการท่องเที่ยว รูปแบบทางการแพทย์ที่ใช้ในการส่งเสริมและบำบัดสุขภาพนั้น จะใช้ทฤษฎีการแพทย์แผนไทยโดยส่งผลต่อสภาพจิตใจและสุขภาพที่ดีเป็นสำคัญ เนื่องจากการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพนั้นเป็นเพียงทางเลือกในการส่งเสริมหรือบำบัดสุขภาพให้เป็นไปในทางที่ดีขึ้น ไม่ใช่การรักษาแต่อย่างใด โดยทฤษฎีหลักที่จะหยิบยกนำมาใช้เป็นแนวทางสำคัญในการส่งเสริมและบำบัดคือ หลักธรรมานามัยมีหลักการสำคัญอยู่ 3 ด้าน คือ (1) กายานามัย (2) จิตานามัย (3) ชีวิตานามัย หรือที่เรียกว่า การสร้างเสริมสุขภาพที่ดีด้วยวิถีธรรมชาติ⁽³⁾รูปแบบการท่องเที่ยวจะต้องเป็นรูปแบบที่สอดคล้องกับความต้องการของกลุ่มผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ กิจกรรม โปรแกรมสุขภาพ ตลอดไปจนถึงอาหาร ที่จะต้องไม่ส่งผลกระทบในด้านไม่ดีต่อสุขภาพของกลุ่มผู้สูงอายุ ซึ่งผู้สูงอายุส่วนใหญ่จะประสบปัญหาด้านสุขภาพใน 10 โรคดังนี้ (1) โรคทางสมอง (2) โรคเกาต์ (3) โรคเบาหวาน (4) โรคระบบทางเดินปัสสาวะ (5) โรคข้อเข่าเสื่อม (6) โรคกระดูกพรุน (7) โรคตา (8) โรคไต (9) โรคความดันโลหิตสูง (10) โรคหัวใจขาดเลือด⁽⁴⁾ โดยผู้สูงอายุส่วนใหญ่เมื่อมีอายุเข้าสู่วัย 50 ปี ร่างกายก็จะเสื่อมลงซึ่งทำให้มีโรคต่าง ๆ ดังที่กล่าวมา โดยผู้สูงอายุที่พบโรคนี้อาจจะอยู่ในช่วงเริ่มแรกหรือไม่แสดงอาการหรืออาจจะแสดงอาการเพียงเล็กน้อย ก็สามารถทำกิจกรรมและมีส่วนร่วมในการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพได้ แต่ถ้าหากผู้สูงอายุที่พบว่าเป็น 10 โรคนี้ในภาวะที่กำลังรักษาโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญหรือแสดงอาการแบบรุนแรงก็ควรที่จะเลี่ยงหรือห้ามมีส่วนร่วมในการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพหรือขึ้นอยู่กับความคิดเห็นและการวินิจฉัยของแพทย์แผนปัจจุบัน จากที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ทำให้สามารถออกแบบการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพผู้สูงอายุได้อย่างเหมาะสมและมีความปลอดภัยสูง เนื่องจากประเทศไทยมีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติมากมายที่มีความพร้อมและเหมาะสมในการจัดกิจกรรมเนื่องจากมีการยอมรับว่าเป็นสถานที่ที่มีอากาศบริสุทธิ์ สงบ เหมาะแก่การท่องเที่ยวพักผ่อน โดยการคัดเลือกจากแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่มีศักยภาพและสถานภาพ ดังนี้ (1) สภาพแวดล้อมทางกายภาพ (2) สภาพแวดล้อมด้านสังคม (3) สภาพแวดล้อมทางการจัดการ⁽⁵⁾ เป็นต้น หลักการที่ได้กล่าวมาทั้งหมดนี้เป็นแนวทางที่สำคัญเพื่อจัดการหรือป้องกันตนเองด้านสุขภาพผู้สูงอายุเพื่อทำการส่งเสริม และบำบัดโรคให้หายโดยไม่ให้เกิดโรคซ้ำ ทำให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ไม่เป็นภาระในการดูแลรักษาสุขภาพให้กับคนใกล้ชิด ทำให้เกิดคุณค่าในตัวเอง และมีแรงจูงใจ มุ่งหวัง ในการทำกิจที่สร้างสรรค์ และมีประโยชน์ต่อไป