การลดภาวะหนาวสั่นโดยการใช้ผ้าคลุมศีรษะ สวมปลอกแขนและขา ผู้ป่วยผ่าตัดคลอดที่ได้รับยาระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลัง โรงพยาบาลนครพนม

บทคัดย่อ

บทนำ: ภาวะหนาวสั่น ที่เกิดตามมาจากอุณหภูมิกายต่ำ เป็นอุบัติการณ์ที่เกิดขึ้นบ่อยในมารดาผ่าตัดคลอดและได้รับยาระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลัง ผลทำให้ร่างกายต้องการใช้ออกซิเจนเพิ่มขึ้น 6 เท่าเมื่อเทียบกับภาวะอุณหภูมิกายปกติ ซึ่งมีผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือดภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต จากแนวปฏิบัติเดิมใช้วิธีป้องกันโดยใช้ผ้าคลุมผ่าตัด พบอุบัติการณ์ร้อยละ 31.1 ต่อเดือน

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาการเกิดภาวะหนาวสั่นในผู้ป่วยที่มาผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องด้วยวิธีฉีดยาชาทางช่อง     ไขสันหลัง เปรียบเทียบระหว่าง การใช้และไม่ใช้ผ้าคลุมศีรษะ สวมปลอกแขนและปลอกขา

วัสดุและวิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงประสิทธิผล รูปแบบ randomized controlled trial ที่ห้องผ่าตัด โรงพยาบาลนครพนม ระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ. 2559 - พฤษภาคม พ.ศ. 2560 ผู้ป่วยผ่าตัดคลอดที่ได้รับการระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลังจำนวน 194 ราย ภายหลังผู้คลอดให้ความยินยอมวิจัยสุ่มเข้ากลุ่มตัวอย่างด้วยวิธี block of four randomization โดย opened envelope ได้กลุ่มควบคุม 97 ราย และกลุ่มทดลอง 97 รายซึ่งได้รับการป้องกันอาการหนาวสั่น 2 วิธี คือ กลุ่มควบคุมได้รับการป้องกันตามมาตรฐานเดิม กลุ่มทดลองได้รับการป้องกันโดยใช้ผ้าคลุมศีรษะ สวมปลอกแขนและปลอกขาขณะผ่าตัด วัดอุณหภูมิร่างกาย 4 ระยะ คือ ก่อนและหลังการระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลังเสร็จสิ้นการผ่าตัด และในห้องพักฟื้น สังเกตอาการหนาวสั่นตลอดช่วง โดยแบ่งเป็น 4 ระดับ  วิเคราะห์เปรียบเทียบกลุ่มด้วยสถิติ exact probability test, t-test  และวิเคราะห์ผลต่อภาวะหนาวสั่น ด้วยสถิติการถดถอยพหุโลจิสติกตัวแปรเชิงซ้อนแบบเรียงอันดับmultivariable ordinal logistic regression เพื่อปรับลักษณะที่ต่างกันในสองกลุ่ม

ผลการศึกษา: พบว่า การคลุมศีรษะ สวมปลอกแขนและปลอกขา ในผู้ป่วยผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องที่ได้รับการระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลังสามารถลดระดับความรุนแรงของภาวะหนาวสั่นเหลือร้อยละ 1.7 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ p-value <0.001

สรุป: การใช้ผ้าคลุมศีรษะ สวมปลอกแขนและปลอกขา ให้ความอบอุ่นร่างกาย ในผู้ป่วยผ่าตัดคลอดที่ได้รับการระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลัง เป็นการเพิ่มอุณหภูมิร่างกายโดยการ ช่วยลดการนำความร้อน (conduction) การพาความร้อน (convection) และการแผ่รังสีความร้อน (radiation) ออกจากร่างกายจึงลดการเกิดภาวะหนาวสั่นได้ดังนั้นผู้ป่วยผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องและได้รับยาระงับความรู้สึกทางช่องไขสันหลัง ควรพิจารณาป้องกันภาวะหนาวสั่นด้วยการใช้ผ้าคลุมศีรษะ สวมปลอกแขน และปลอกขาร่วมกับการให้สารน้ำที่อุ่นทุกราย