ภาวะปริชานบกพร่องในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง: การศึกษาแบบทบทวนวรรณกรรม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ภาวะปริชานบกพร่อง (cognitive impairment) เป็นปัญหาสำคัญที่พบมากขึ้นในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง รวมถึงผู้ป่วยที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต ภาวะนี้เพิ่มความเสี่ยงในการนอนโรงพยาบาล การหยุดการบำบัดทดแทนไต และอัตราการเสียชีวิต การเข้าใจและการตรวจพบความผิดปกติโดยเร็วน่าจะช่วยลดภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ได้ เนื่องจากผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังมีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะปริชานบกพร่องสูงขึ้น ได้แก่ ปัจจัยเสี่ยงทั่วไป ปัจจัยเสี่ยงที่เกิดจากโรคไตเรื้อรัง และที่เกิดจากการบำบัดทดแทนไตโดยตรง ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ส่งผลต่อระดับปริชานผ่านกลไกทางด้านหลอดเลือด การสูญเสียการปรับตัวของสมอง การอักเสบ และของเสียยูรีเมียคั่งในสมองทำให้เกิดความผิดปกติตามมา ปัจจุบันไม่มีวิธีการรักษาที่สามารถรักษาภาวะปริชานบกพร่องในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังได้สำเร็จ ดังนั้น การเข้าใจถึงกลไกและป้องกันปัจจัยในการเกิดโรค จึงเป็นวิธีการหลักที่จะช่วยลดการเกิดภาวะปริชานบกพร่องได้ในอนาคต
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้ตีพิมพ์ภายไต้การอนุญาต CC BY-NC-ND 4.0 ซึ่งอนุญาตให้สามารถใช้บทความนี้พื่อวัตถุประสงค์ใดๆ ก็ตามที่ไม่ใช่เชิงพาณิชย์ โดยต้องมีการอ้างถึงที่มาของบทความอย่างครบถ้วน ใครก็ตามสามารถคัดลอกและแจกจ่ายทุกส่วนของบทความนี้โดยไม่ต้องขออนุญาตจากผู้ประพันธ์หรือสมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย
เอกสารอ้างอิง
Xie Z, Tong S, Chu X, Feng T, Geng M. Chronic Kidney Disease and Cognitive Impairment: The Kidney-Brain Axis. Kidney Dis (Basel). 2022;8(4):275-85.
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. รายงานข้อมูลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง พ.ศ.2565 [Internet]. Available from: https://www.nephrothai.org/wpcontent/uploads/2024/10/New-Annual-report-2021-2022.pdf
Lin YT, Wu PH, Liang SS, Mubanga M, Yang YH, Hsu YL et al. Protein-bound uremic toxins are associated with cognitive function among patients undergoing maintenance hemodialysis. Sci Rep. 2019;9(1):20388
สถาบันประสาทวิทยา กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. การวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อม, ในแนวทางเวชปฏิบัติภาวะสมองเสื่อม. กรุงเทพฯ: บริษัท ธนาเพรส จำกัด; 2564. หน้า 29-30.
Viggiano D, Wagner CA, Martino G, Nedergaard M, Zoccali C, Unwin R et al. Mechanisms of cognitive dysfunction in CKD. Nat Rev Nephrol. 2020;16(8):452-69.
Drew DA, Weiner DE, Sarnak MJ. Cognitive Impairment in CKD: Pathophysiology, Management, and Prevention. Am J Kidney Dis. 2019;74(6):782-90.
Brodski, J., Rossell, S. L., Castle, D. J. & Tan, E. J. A systematic review of cognitive impairments associated with kidney failure in adults before natural age-related changes J Int Neuropsychol Soc. 2019;25:101–14.
O’Lone, E. et al. Cognition in people with end-stage kidney disease treated with hemodialysis: a systematic review and meta-analysis. Am J Kidney Dis. 2016;67:925–35.
Harhay, M. N. et al. Cognitive impairment in non– dialysisdependent CKD and the transition to dialysis: findings from the chronic renal insufficiency cohort (CRIC) study. Am J Kidney Dis. 2018;72:499–508.
Chu, N. M. et al. Frailty and changes in cognitive function after kidney transplantation. J Am Soc Nephrol. 2019;30:336–45.
Gennip ACEV, Broers NJH, Meulen KJT, Canaud B, Christiaans MHL, Cornelis T et al. Endothelial dysfunction and low-grade inflammation in the transition to renal replacement therapy. PLoS One. 2019;14(9):e0222547
Tamura MK, Pajewski NM, Bryan RN, Weiner DE, Diamond M, Van Buren P et al; SPRINT Study Research Group. Chronic kidney disease, cerebral blood flow, and white matter volume in hypertensive adults. Neurology. 2016;86(13):1208-16.
Singh NP, Sahni V, Wadhwa A, Garg S, Bajaj SK, Kohli R et al. Effect of improvement in anemia on electroneurophysiological markers (P300) of cognitive dysfunction in chronic kidney disease. Hemodial Int. 2006;10(3):267-73.
Pérez-García R, Varas J, Cives A, Martín-Malo A, Aljama P et al. Increased mortality in haemodialysis patients administered high doses of erythropoiesis-stimulating agents: a propensity score-matched analysis. Nephrol Dial Transplant. 2018;33(4):690-9.
Sprick JD, Nocera JR, Hajjar I, O’Neill WC, Bailey J, Park J. Cerebral blood flow regulation in end-stage kidney disease. Am J Physiol Renal Physiol. 2020;319(5):F782-91
Kelly DM, Rothwell PM. Disentangling the Relationship Between Chronic Kidney Disease and Cognitive Disorders. Front Neurol. 2022;13:830064.
Lourida I, Thompson-Coon J, Dickens CM, Soni M, Kuźma E, Kos K et al. Parathyroid hormone, cognitive function and dementia: a systematic review. PLoS One. 2015;10(5):e0127574.
Díaz-Hernández M, Gómez-Ramos A, Rubio A, Gómez-Villafuertes R, Naranjo JR, Miras-Portugal MT et al. Tissuenonspecific alkaline phosphatase promotes the neurotoxicity effect of extracellular tau. J Biol Chem. 2010;285(42):32539-48
Mazumder MK, Phukan BC, Bhattacharjee A, Borah A. Disturbed purine nucleotide metabolism in chronic kidney disease is a risk factor for cognitive impairment. Med Hypotheses. 2018;111:36-9.
McGrath ER, Himali JJ, Levy D, Conner SC, Pase MP, Abraham CR et al. Circulating fibroblast growth factor 23 levels and incident dementia: The Framingham heart study. PLoS One. 2019;14(3):e0213321.
Zhu L, Stein LR, Kim D, Ho K, Yu GQ, Zhan L et al. Klotho controls the brain-immune system interface in the choroid plexus. Proc Natl Acad Sci U S A. 2018;115 (48):E11388-96
Paroni G, Panza F, De Cosmo S, Greco A, Seripa D, Mazzoccoli G. Klotho at the Edge of Alzheimer’s Disease and Senile Depression. Mol Neurobiol. 2019;56(3):1908-20.
Nagai T, Yamada K, Kim HC, Kim YS, Noda Y, Imura A et al. Cognition impairment in the genetic model of aging klotho gene mutant mice: a role of oxidative stress. FASEB J. 2003;17(1):50-2.
Laszczyk AM, Nettles D, Pollock TA, Fox S, Garcia ML, Wang J et al. FGF-23 Deficiency Impairs Hippocampal-Dependent Cognitive Function. eNeuro. 2019;6(2):ENEURO.0469-18.
Kaysen GA. The microinflammatory state in uremia: causes and potential consequences. J Am Soc Nephrol. 2001;12(7):1549-57.
Shlipak MG, Fried LF, Crump C, Bleyer AJ, Manolio TA, Tracy RP et al. Elevations of inflammatory and procoagulant biomarkers in elderly persons with renal insufficiency. Circulation. 2003;107(1):87-92
Szerlip HM, Edwards ML, Williams BJ, Johnson LA, Vintimilla RM, O’Bryant SE. Association Between Cognitive Impairment and Chronic Kidney Disease in Mexican Americans. J Am Geriatr Soc. 2015;63(10):2023-8.
Kurella Tamura M, Tam K, Vittinghoff E, Raj D, Sozio SM, Rosas SE et al ; CRIC Study Investigators. Inflammatory Markers and Risk for Cognitive Decline in Chronic Kidney Disease: The CRIC Study. Kidney Int Rep. 2017;2(2):192-200
Cheng Z, Lin J, Qian Q. Role of Vitamin D in Cognitive Function in Chronic Kidney Disease. Nutrients. 2016;8(5):291
Zhang QY, Jiang CM, Sun C, Tang TF, Jin B, Cao DW et al. Hypovitaminosis D is associated with endothelial dysfunction in patients with non-dialysis chronic kidney disease. J Nephrol. 2015;28(4):471-6.
Ghoshal S, Parikh A. Dialysis-Associated Neurovascular Injury (DANI) in Acute Brain Injury: Practical Considerations for Intermittent Dialysis in the Neuro-ICU. Clin J Am Soc Nephrol. 2021;16(7):1110-2
Kelly DM, Ademi Z, Doehner W, Lip GYH, Mark P, Toyoda K et al. Chronic Kidney Disease and Cerebrovascular Disease: Consensus and Guidance From a KDIGO Controversies Conference. Stroke. 2021;52(7):e328-46
Galons JP, Trouard T, Gmitro AF, Lien YH. Hemodialysis increases apparent diffusion coefficient of brain water in nephrectomized rats measured by isotropic diffusion-weighted magnetic resonance imaging. J Clin Invest. 1996;98(3):750-5
Polinder-Bos HA, García DV, Kuipers J, Elting JWJ, Aries MJH, Krijnen WP et al. Hemodialysis Induces an Acute Decline in Cerebral Blood Flow in Elderly Patients. J Am Soc Nephrol. 2018;29(4):1317-25
MacEwen C, Sutherland S, Daly J, Pugh C, Tarassenko L. Relationship between Hypotension and Cerebral Ischemia during Hemodialysis. J Am Soc Nephrol. 2017;28(8):2511-20
Watanabe A. Cerebral microbleeds and intracerebral hemorrhages in patients on maintenance hemodialysis. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2007;16(1):30-3
Zoccali C, D’Arrigo G, Leonardis D, Pizzini P, Postorino M, Tripepi G et al. Neuropeptide Y predicts cardiovascular events in chronic kidney disease patients: a cohort study. J Hypertens. 2019;37(7):1359-65
Tian X, Guo X, Xia X, Yu H, Li X, Jiang A. The comparison of cognitive function and risk of dementia in CKD patients under peritoneal dialysis and hemodialysis: A PRISMA-compliant systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2019;98(6):e14390
Joshee P, Wood AG, Wood ER, Grunfeld EA. Meta-analysis of cognitive functioning in patients following kidney transplantation. Nephrol Dial Transplant. 2018;33(7):1268-77
Pépin M, Ferreira AC, Arici M, Bachman M, Barbieri M, Bumblyte IA et al; A CONNECT Action (Cognitive Decline in Nephro-Neurology European Cooperative Target). Cognitive disorders in patients with chronic kidney disease: specificities of clinical assessment. Nephrol Dial Transplant. 2021;37(Suppl2):ii23-32
Drew DA, Tighiouart H, Rollins J, Duncan S, Babroudi S, Scott T et al. Evaluation of Screening Tests for Cognitive Impairment in Patients Receiving Maintenance Hemodialysis. J Am Soc Nephrol. 2020;31(4):855-64
Jiang C, Li S, Wang Y, Lai Y, Bai Y, Zhao M et al. Diastolic Blood Pressure and Intensive Blood Pressure Control on Cognitive Outcomes: Insights From the SPRINT MIND Trial. Hypertension. 2023;80(3):580-9
Barzilay JI, Gao P, O’Donnell M, Mann JF, Anderson C, Fagard R et al; ONTARGET and TRANSCEND Investigators. Albuminuria and decline in cognitive function: The ONTARGET/TRANSCEND studies. Arch Intern Med. 2011;171(2):142-50
Wallace HJ, Wallace IR, McCaffrey P. Cognitive decline reversed by cinacalcet. QJM. 2015;108(1):59-61
Liberale, L. et al. Post-ischaemic administration of the murine canakinumab-surrogate antibody improves outcome in experimental stroke. Eur Heart J. 2018;39:3511–7.
Sil, S., Ghosh, R., Sanyal, M., Guha, D. & Ghosh, T. A comparison of neurodegeneration linked with neuroinflammation in different brain areas of rats after intracerebroventricular colchicine injection. J Immunotoxicol. 2016;13:181–90.
Yiannopoulou KG, Anastasiou AI, Kyrozis A, Anastasiou IP. Donepezil Treatment for Alzheimer’s Disease in Chronic Dialysis Patients. Case Rep Nephrol Dial. 2019;9(3):126-36
Cassano T, Magini A, Giovagnoli S, Polchi A, Calcagnini S, Pace L et al. Early intrathecal infusion of everolimus restores cognitive function and mood in a murine model of Alzheimer’s disease. Exp Neurol. 2019;311:88-105
Kurella Tamura M, Unruh ML, Nissenson AR, Larive B, Eggers PW, Gassman J et al, Stokes JB; Frequent Hemodialysis Network (FHN) Trial Group. Effect of more frequent hemodialysis on cognitive function in the frequent hemodialysis network trials. Am J Kidney Dis. 2013;61(2):228-37.
Davenport A. Practical guidance for dialyzing a hemodialysis patient following acute brain injury. Hemodial Int. 2008;12(3):307-12.
