ความชุกและกลไกการเกิดภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำในผู้ใหญ่ที่ป่วยเป็นไข้เลือดออก

บทคัดย่อ

บทนำ: โรคไข้เลือดออกเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของไทยและหลายส่วนของโลก การเกิดภาวะแทรกซ้อนทางไตและความผิดปกติของเกลือแร่มีรายงานเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำพบได้บ่อย แต่กลไกการเกิดยังไม่ทราบชัดเจน

วิธีการศึกษา: การศึกษานี้เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวางย้อนหลังในผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกที่รับไว้ในแผนกอายุรกรรมของโรงพยาบาลหาดใหญ่ สงขลา ในปี พ.ศ. 2554-2559 เกณฑ์คัดผู้ป่วย ได้แก่ 1) ผู้ป่วยอายุมากกว่ากับ 15 ปี 2) ผู้ป่วยไข้เลือดออกที่วินิจฉัยโดยอาศัยลักษณะทางคลินิกร่วมกับการตรวจพบ NS1 หรือ IgM antibody ต่อเชื้อไข้เลือดออก โดยผู้ป่วยที่มีโรคไตอยู่ก่อนหรือได้รับยาขับปัสสาวะจะถูกคัดออกจากการศึกษา

ผลการศึกษา: การศึกษานี้รวบรวมผู้ป่วยจำนวน 383 ราย ค่าเฉลี่ยของระดับโพแทสเซียมในเลือด คือ 3.75±0.53 mEq/ลิตร พบภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ 129 ราย (ร้อยละ 33.7) จำแนกเป็นชนิดรุนแรงน้อยและปานกลาง จำนวน 121 (ร้อยละ 93.8) และ 8 (ร้อยละ 6.25) ราย ตามลำดับ การศึกษานี้พบว่า อายุและลักษณะทางคลินิก รวมทั้งชนิดของ dengue serotype ของผู้ป่วยที่เกิดและไม่เกิดภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำแตกต่างกัน ผู้ป่วยภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำพบบ่อยในผู้ป่วยเพศหญิง ผู้ป่วย 6 ราย ได้รับการตรวจเพิ่มเพื่อหาสาเหตุของภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ พบว่า 5 ราย มีค่าของอัตราส่วนระหว่างโพแทสเซียมในปัสสาวะต่อครีแอทินินในปัสสาวะสูงกว่า 13 mEq/กรัมของครีแอทินิน และทุกรายมีค่าของ transtubular potassium gradient สูงกว่า 3

สรุป: ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำเป็นความผิดปกติที่พบบ่อยในผู้ใหญ่ที่ป่วยเป็นไข้เลือดออก ไม่สัมพันธ์กับลักษณะทางคลินิกและความรุนแรงของโรคไข้เลือดออก กลไกการเกิดภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำเชื่อว่าเกิดจากความผิดปกติของท่อไตทำให้ขับโพแทสเซียม