การศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการปฏิบัติตนของผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าก่อนพบแพทย์หรือบุคลากรสาธารณสุข ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลจากรายงานผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า (ร.36) ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เพื่อศึกษาลักษณะของผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการปฏิบัติตนของผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าก่อนพบแพทย์หรือบุคลากรสาธารณสุข ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผลการวิจัยพบว่า มีอัตราการสัมผัสโรคอย่างหยาบโดยเฉลี่ยเท่ากับ 479.48 ต่อแสนประชากร ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (ร้อยละ 50.20) มีอายุ 1 ถึง 5 ปี (ร้อยละ 14.74) โดยถูกกัดแบบมีเลือดออก (ร้อยละ 79.30) ที่บริเวณขา (ร้อยละ 45.55) จากสุนัข (ร้อยละ 79.70) อายุมากกว่า 1 ปี (ร้อยละ 50.11) ที่มีเจ้าของ (ร้อยละ 82.49) แต่ไม่ทราบว่าได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าหรือไม่ (ร้อยละ 51.11) มีการล้างแผล (ร้อยละ 81.16) ด้วยน้ำผสมสบู่ (ร้อยละ 86.90) ไม่ได้ใส่ยาฆ่าเชื้อใด ๆ (ร้อยละ 79.74) และไม่เคยฉีดหรือฉีดวัคซีนน้อยกว่า 3 เข็ม (ร้อยละ 82.97) ผลการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างบ่งชี้ว่าลักษณะการสัมผัสโรค เป็นเพียงปัจจัยเดียวที่มีอิทธิพลทางตรงเชิงบวกต่อการปฏิบัติตนของผู้สัมผัสโรคก่อนพบแพทย์ด้วยขนาด 0.936 จึงควรมีการให้ความรู้ว่าเชื้อไวรัสพิษสุนัขบ้าสามารถเข้าสู่ร่างกายได้ทางการถูกข่วนและเลียที่บาดแผล นอกเหนือจากการถูกกัด รวมถึงสร้างความตระหนักถึงอันตรายและความรุนแรงของโรค โดยเฉพาะเมื่อถูกข่วนเป็นแผลเล็กน้อย จะช่วยเพิ่มการล้างแผลด้วยน้ำและสบู่ การใส่ยาฆ่าเชื้อ และการเข้ารับการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าได้
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. What is rabies? Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2018. Available from: http://www.who.int/rabies/about/en/.
Centers for Disease Control and Prevention. Global Rabies Work Atlanta, USA: National Center for Emerging and Zoonotic Infectious Diseases (NCEZID); 2018. Available from: https://www.cdc.gov/ncezid/pdf/global/global-stories-global-rabies-work-H.pdf.
World Health Organization, World Organisation for Animal Health. Global elimination of dog-mediated human rabies. The Rabies Global Conference; 2015 December 10-11; Geneva, Switzerland. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2015. p. 35.
World Health Organization. Epidemiology and burden of disease Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2018. Available from: http://www.who.int/rabies/epidemiology/en/.
Dodet B, Goswami A, Gunasekera A, de Guzman F, Jamali S, Montalban C, et al. Rabies awareness in eight Asian countries. Vaccine. 2008;26(50):6344-8.
WHO/ Department of Control of Neglected Tropical Diseases. Human rabies: 2016 updates and call for data. Geneva, Switzerland; 2017.
Bureau of Epidemiology Department of Disease Control. Summary of the Rabies Situation in Thailand 2011-2021 2022. Available from: http://doe.moph.go.th/surdata/disease.php?dcontent=old&ds=42. (in Thai)
Bureau of Epidemiology. Summary of guidelines for analyzing the surveillance system for 5 groups of diseases in 5 dimensions. Nonthaburi: TS Interprint; 2016. p. 154 (in Thai)
Hataitip Juthong Wy. Report on Awareness of Rabies in Pattalung, Trang and Songkhla Provinces. TJPHS. 2020;3(1):81-7. (in Thai)
Theerachol Satsin. Care for Rabies Exposure: The Role of Professional Nurse in the Emergency Department. VNV. 2020;22(1):92-103. (in Thai)
M Samanta, R Mondal, A Shah, A Hazra, S Ray, G Dhar, et al. Animal Bites and Rabies Prophylaxis in Rural Children: Indian Perspective. J Trop Pediatr. 2016;62(1):55-62.
Bureau of General Communicable Diseases. Guidelines for the prevention and control of rabies. Nonthaburi: Aksorn Graphic And Design Publishing House LP; 2017. p. 184 (in Thai)
Tenzin T, Namgyal J, Letho S. Community-based survey during rabies outbreaks in Rangjung town, Trashigang, eastern Bhutan, 2016. BMC Infect Dis. 2017;17(1):281.
Mindekem R, Lechenne M, Alfaroukh IO, Moto DD, Zinsstag J, Ouedraogo LT, et al. Evaluation of Knowledge-Attitudes-Practices of the populations in the health districts of Benoye, Laoukassy, Moundou and South N'Djamena towards canine rabies in Chad. Pan Afr Med J . 2017;27:24.
WHO. Guide for rabies pre and post-exposure prophylaxis in humans. Genewa: Department of Neglected Tropical Diseases-Neglected Zoonotic Disease team; 2010.
Hair JF, Hult GTM, Ringle CM, Sarstedt M. A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) 2nd ed. Thousand Oaks: SAGE Publications; 2017.
Yurachai O, Hinjoy S, Wallace RM. An epidemiological study of suspected rabies exposures and adherence to rabies post-exposure prophylaxis in Eastern Thailand, 2015. PLoS Negl Trop Dis. 2020;14(2):e0007248. (in Thai)
Changalucha J, Steenson R, Grieve E, Cleaveland S, Lembo T, Lushasi K, et al. The need to improve access to rabies post-exposure vaccines: Lessons from Tanzania. Vaccine. 2019;37:A45-3.
Abdulmoghni RT, Al-Ward AH, Al-Moayed KA, Al-Amad MA, Khader YS. Incidence, Trend, and Mortality of Human Exposure to Rabies in Yemen, 2011-2017: Observational Study. JMIR Public Health Surveill. 2021;7(6):e27623.
Gebru G, Romha G, Asefa A, Hadush H, Biedemariam M. Risk Factors and Spatio-Temporal Patterns of Human Rabies Exposure in Northwestern Tigray, Ethiopia. Ann Glob Health. 2019;85(1).
Epidemiology Bo. Report 506 (R506): Rabies in 2011-2021. Nonthaburi: Bureau of Epidemiology; 2022. Available from: http://doe.moph.go.th/surdata/disease.php?dcontent=old&ds=42. (in Thai)
Sukhumal Galnade, Araya Prasertchai, Warangkana Chankong. Factors Relating Vaccine Acceptance among Post Rabies Exposure Clients in Kantharom District, Si Sa Ket Province. J Sci Tech UBU. 2019;21(2):34-47. (in Thai)
Thantamat Tee-ngam, Pornnapa Suggaravetsiri. Factors Associated with Incomplete Vaccination among Rabies Exposures at Yangsisurat District in Mahasarakham Province. KKU Journal for Public Health Research. 2020;13(1):33-40. (in Thai)
Department of Livestock Development. Characteristics of people who have been exposed or suspected of being exposed to rabies Ban Tak District, Tak Province, 2016. Tak; 2017. (in Thai)
Wani RT, Chowdri IN, Dar H. Factors influencing delay in initiating post-exposure prophylaxis for rabies prevention among animal bite victims: A cross sectional study. Journal of Family Medicine and Primary Care. 2020;9(9). (in Thai)
Diallo M, Diallo A, Dicko A, Richard V, Espié E. Human rabies post exposure prophylaxis at the Pasteur Institute of Dakar, Senegal: Trends and risk factors. BMC Infectious Diseases. 2019;19.
Piyaphanee W, Shantavasinkul P, Phumratanaprapin W, Udomchaisakul P, Wichianprasat P, Benjavongkulchai
M, et al. Rabies Exposure Risk among Foreign Backpackers in Southeast Asia. The American journal of tropical medicine and hygiene. 2010;82:1168-71. (in Thai)
Addai JA, Nuertey BD. Pattern of Animal Bites and Delays in Initiating Rabies Postexposure Prophylaxis among Clients Receiving Care in Korle-Bu Teaching Hospital. Journal of Tropical Medicine. 2020;2020:6419104.
Daniels DM, Ritzi RB, O'Neil J, Scherer LR. Analysis of nonfatal dog bites in children. J Trauma. 2009;66(3 Suppl):S17-22.
Shetty RA, Chaturvedi S, Singh Z. Profile of animal bite cases in Pune. J Commun Dis. 2005;37(1):66-72.
Tenzin, Dhand NK, Ward MP. Human rabies post exposure prophylaxis in Bhutan, 2005-2008: trends and risk factors. Vaccine. 2011;29(24):4094-101.
Ly S, Buchy P, Heng NY, Ong S, Chhor N, Bourhy H, et al. Rabies situation in Cambodia. PLoS Negl Trop Dis. 2009;3(9):e511.
Kabeta T, Deresa B, Tigre W, Ward MP, Mor SM. Knowledge, Attitudes and Practices of Animal Bite Victims Attending an Anti-rabies Health Center in Jimma Town, Ethiopia. PLoS Negl Trop Dis. 2015;9(6):e0003867.
Mohtasham-Amiri Z, Pourmarzi D, Razi M. Epidemiology of dog bite, a potential source of rabies in Guilan, north of Iran. Asian Pacific Journal of Tropical Disease. 2015;5:S104-S8.
Worrayot Dorasowong. Related Factors of Incomplete Rabies Post Exposure Prophylaxis among Patients in Buri Ram Hospital, Buri Ram Province. MJSBH. 2020;35(3):565-73. (in Thai)
Liu Q, Wang X, Liu B, Gong Y, Mkandawire N, Li W, et al. Improper wound treatment and delay of rabies post-exposure prophylaxis of animal bite victims in China: Prevalence and determinants. PLoS Negl Trop Dis. 2017;11(7):e0005663.
Laorujisawat M, Wattanaburanon A, Abdullakasim P, Maharachpong N. Protection Motivation Theory and Rabies Protective Behaviors Among School Students in Chonburi Province, Thailand. Journal of preventive medicine and public health 2021;54(6):431-40. (in Thai)
Laorujisawat M, Wattanaburanon A, Abdullakasim P, Maharachpong N. Rabies-Related Knowledge, Attitudes, and Practices Among Primary School Students in Chonburi Province, Thailand. Inquiry. 2022;59:469580221087881. (in Thai)
Kesinee Meesap, Pensri Phatairat. Knowledge and behavior of rabies prevention in confirmed animal rabies area, Heath Region 4, 2019. Journal of Medical and Public Health Region 4 2019;11(2):28-39. (in Thai)
Sumet Ongwandee, Prawit Choomkasien, Narathip Chutiwongse, Viroj Tangcharoensathien. Cost-benefit of Rabies Control under a Hypothetical Intensified Dog Control Program. J Health Science 2003;12(6):937-48. (in Thai)
Anyiam F, Lechenne M, Mindekem R, Oussigere A, Naissengar S, Alfaroukh IO, et al. Cost-estimate and proposal for a development impact bond for canine rabies elimination by mass vaccination in Chad. Acta Trop. 2017;175:112-20.
Lavan RP, King AI, Sutton DJ, Tunceli K. Rationale and support for a One Health program for canine vaccination as the most cost-effective means of controlling zoonotic rabies in endemic settings. Vaccine. 2017;35(13):1668-74.
