การศึกษาเชื้อวัณโรคดื้อยา Pyrazinamide ในกลุ่มผู้ป่วยเสี่ยงสูงที่จะเป็นวัณโรคดื้อยาที่ส่งตรวจ ณ กลุ่มห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ด้านควบคุมโรค สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 3 จังหวัดนครสวรรค์ ปีงบประมาณ 2559-2561

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการดื้อยา Pyrazinamide (PZA) ในกลุ่มผู้ป่วยเสี่ยงสูงที่จะเป็นวัณโรคดื้อยา 3 กลุ่ม ได้แก่ ผู้ป่วยประเภท Re-treatment, On-treatment และ Pre-treatment จากตัวอย่างของผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงสูงทั้งสิ้น จำนวน 371 ตัวอย่าง ซึ่งทดสอบความไวต่อยาในห้องปฏิบัติการวัณโรค สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 3 จังหวัดนครสวรรค์ ช่วงปีงบประมาณ 2559-2561 พบอัตราการดื้อยา PZA ในกลุ่ม On-treatment สูงที่สุด (ร้อยละ 15.9) รองลงมา คือ กลุ่ม Re-treatment (ร้อยละ 11.0) และกลุ่ม Pre-treatment (ร้อยละ 8.2) ตามลำดับ แต่ทั้งนี้ไม่พบความแตกต่างทางสถิติ (P-value = 0.186) อัตราการดื้อยา PZA ในกลุ่ม MDR-TB พบสูงถึงร้อยละ 32.4 ในขณะที่กลุ่มที่ไวต่อยาแบบ Pan-susceptible พบอัตราการดื้อยา PZA ร้อยละ 6.6 การเปรียบเทียบผลการทดสอบความไวต่อยา PZA ร่วมกับยาวัณโรคแนวที่ 1 (First-line drugs: FLDs) พบว่าผลการทดสอบความไวต่อยา PZA มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) กับผลทดสอบความไวต่อยา FLDs ทั้ง 4 ชนิด ได้แก่ Streptomycin (SM), Isoniazid (INH), Rifampicin (RIF) และ Ethambutol (EMB) โดยเชื้อที่ดื้อยา EMB มีอัตราการดื้อยา PZA สูงที่สุด ร้อยละ 80.0 ส่วนเชื้อดื้อยา RIF, SM และ INH พบอัตราการดื้อยา PZA ร้อยละ 28.9, 28.6 และ 27.4 ตามลำดับ การทดสอบความไวต่อยา PZA ควรมีการตรวจในกลุ่มผู้ป่วยเสี่ยงสูงทั้ง 3 ประเภท โดยเฉพาะในกลุ่ม On-treatment เนื่องจากพบร้อยละการดื้อแบบ MDR มากที่สุด และพบอัตราการดื้อยา PZA สูง