การวิเคราะห์การรอดชีพและแบบจำลองการทำนายความเสี่ยงของการเกิดวัณโรค ในผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2025.48คำสำคัญ:
เอชไอวี, วัณโรค, การวิเคราะห์การอยู่รอด, แบบจำลอง Cox proportional hazardsบทคัดย่อ
การติดเชื้อเอชไอวีร่วมกับวัณโรค (HIV/TB) เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญในประเทศไทย การทำความเข้าใจปัจจัยเสี่ยงและการทำนายการเกิดวัณโรคจึงจำเป็นต่อการพัฒนากลยุทธ์อย่างประสิทธิภาพ วัตถุประสงค์ของการศึกษานี้คือเพื่อวิเคราะห์ระยะเวลาการอยู่รอดจากการเกิดวัณโรคและพัฒนาแบบจำลองทำนายความเสี่ยงของการเกิดวัณโรคในผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวีในประเทศไทย การศึกษานี้ศึกษาแบบย้อนหลังเชิงเชิงสำรวจ โดยใช้ข้อมูลจากฐานข้อมูล National AIDS Program (NAP) ระหว่างปี พ.ศ. 2552-2566 จำนวน 289,847 ราย ใช้การวิเคราะห์การอยู่รอด Kaplan-Meier พบว่าค่าเฉลี่ยเวลาการรอดชีวิตแบบจำกัด (Restricted Mean Survival Time: RMST) โดยปราศจากวัณโรคอยู่ที่ประมาณ 9 ปี แบบจำลอง Cox proportional hazards มีประสิทธิภาพในการทำนายความเสี่ยงการเกิดวัณโรคในผู้ป่วยเอชไอวีในประเทศไทย ปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญ ได้แก่ อายุที่มากขึ้น, เพศชาย, ระยะการติดเชื้อเอชไอวีที่มีอาการ (Symptomatic) และระยะเอดส์ (AIDS) เทียบกับระยะไม่ปรากฏอาการ การติดเชื้อฉวยโอกาสอื่น และการใช้สูตรยาทางเลือก ในทางตรงกันข้าม การมีระดับ CD4 ที่สูงขึ้น การได้รับยา ART และการได้รับยาภายใน 1 สัปดาห์หลังการวินิจฉัย เป็นปัจจัยป้องกันที่สำคัญ ช่วยให้ระบุความเสี่ยงเพื่อการเฝ้าระวัง นำไปสู่การลดอุบัติการณ์ของวัณโรคและปรับปรุงผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้ป่วยกลุ่มนี้ต่อไป
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Jantharot B, Oba N, Champunot R, Puraya A. Effects of self-management program on self-management behaviors, viral load and CD4 level among HIV-infected persons. Thai AIDS Journal. 2024;36(2):68-81. (in Thai)
UNAIDS. The urgency of now: AIDS at a crossroads. Joint United Nations Programme on HIV/AIDS; 2024.
Department of Disease Control (TH). Annual report, Division of AIDS and STIs. Nonthaburi: Department of Disease Control (TH); 2023. (in Thai)
Wondmeneh TG, Mekonnen AT. The incidence rate of tuberculosis and its associated factors among HIV-positive persons in Sub-Saharan Africa: a systematic review and meta-analysis. BMC Infect Dis. 2023;23(1):613.
Prommongkol B, Putcharoen O, Patamatamkul S. Prevalence and incidence rates of tuberculosis in people with HIV during the coronavirus 2019 pandemic: a single center retrospective analysis. HIV Res Clin Pract. 2024;25(1):2348935.
World Health Organization. Global tuberculosis report 2024. Geneva: World Health Organization; 2024.
Umeta AK, Yermosa SF, Dufera AG. Bayesian parametric modeling of time to tuberculosis co-infection of HIV/AIDS patients at Jimma Medical Center, Ethiopia. Scientific Reports. 2022;12(1):16475.
Wolde HF, Clements ACA, Alene KA. Development and validation of a risk prediction model for pulmonary tuberculosis among presumptive tuberculosis cases in Ethiopia. BMJ Open. 2023;13(12):e076587.
Gatechompol S, Sophonphan J, Ubolyam S, Avihingsanon A, van Leth F, Cobelens F, Kerr SJ. Incidence and factors associated with active tuberculosis among people living with HIV after long-term antiretroviral therapy in Thailand: a competing risk model. BMC Infect Dis. 2022;22(1):346.
Tegegne AS, Minwagaw MT. Risk factors for the development of tuberculosis among HIV-positive adults under highly active antiretroviral therapy at government hospitals in Amhara region, Ethiopia. International Journal of General Medicine. 2022;15:3031-41.
Endalamaw A, Engeda EH, Tezera N. Incidence of tuberculosis in children on antiretroviral therapy: a retrospective cohort study. BMC Res Notes. 2018;11:745.
Negussie A, Debalke D, Belachew T, Tadesse F. Tuberculosis co-infection and its associated factors among people living with HIV/AIDS attending antiretroviral therapy clinic in southern Ethiopia: a facility based retrospective study. BMC Res Notes. 2018;11:417.
Hulu VT, Ginting R, Manalu P, Samosir FJ, Siregar SD, Siagian M, et al. The impact of tuberculosis on people living with HIV: Scoping Review. Public Health of Indonesia. 2024;10(3):262-73.
Gatechompol S, Sophonphan J, Ubolyam S, Avihingsanon A, van Leth F, Cobelens F, et al. Incidence and factors associated with active tuberculosis among people living with HIV after long-term antiretroviral therapy in Thailand: a competing risk model. BMC Infec Dis. 2022;22(1):346.
Kazibwe A, Oryokot B, Mugenyi L, Kagimu D, Oluka AI, Kato D, et al. Incidence of tuberculosis among PLHIV on antiretroviral therapy who initiated isoniazid preventive therapy: A multi-center retrospective cohort study. PLoS ONE [Internet]. 2022 [cited 2025 May 28];17(5):e0266285. Available from: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0266285
Ayana GM, Akalu TY, Ayele TA. Joint modeling of incidence of tuberculosis and change in viral load over time among adult HIV/AIDS patients on anti-retroviral therapy at Zewditu memorial hospital in Addis Ababa, Ethiopia. HIV AIDS (Auckl). 2021;13:239-49.
Pimchan N, Suggaravetsiri P, Tesana N, Chaiklieng S. The associated factors with unsuccessful tuberculosis treatment outcomes among HIV-TB co-infected patients in Surin Province [Internet]. 2019 [cited 2025 May 28];18(3):59-72. Available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jdpc7kk/article/view/166452. (in Thai)
Ajema AT, Simachew Y, Meshesha MD, Gari T. Time to tuberculosis development and its predictors among HIV-positive patients: a retrospective cohort study. PloS ONE. 2024;19(2):e0298021.
Keskho W, Artprom K. Outcomes and factors related to antiretroviral therapy in HIV/AIDS patients, Phonsai Hospital, Roi-Et Province. J Res Health Inno Dev [Internet]. 2024 [cited 2025 Jan 23];5(1):513-28. Available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jrhi/article/ view/268915 (in Thai)
Gupte AN, Kadam D, Sangle S, Rewari BB, Salvi S, Chavan A, et al. Incidence of tuberculosis in HIV-infected adults on first-and second-line antiretroviral therapy in India. BMC Infect Dis. 2019;19:1-9.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารควบคุมโรค
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
