การพัฒนาโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพด้าน การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชกลุ่มเกษตรกรปลูกข้าวโพด จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

การวิจัยผสานวิธี แบบแผนการทดลองภายในรูปแบบการทดลองระยะเดียว มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาโปรแกรมและศึกษาผลการพัฒนาโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพด้านการใช้สารเคมีจำกัดศัตรูพืช กลุ่มเกษตรกรปลูก จังหวัดพะเยา ผู้เข้าร่วมวิจัยเป็นผู้นำชุมชน เกษตรกรกลุ่มปลูกข้าวโพด และนักวิจัย รวมจำนวนทั้งสิ้น 80 คน เลือกตัวอย่างแบบเจาะจง และสุ่มแบบกลุ่ม เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แนวคำถามในการสัมภาษณ์เชิงลึก แนวทางการสนทนากลุ่ม แบบทดสอบความรอบรู้ด้านสุขภาพ แนวคำถามในเวทีชุมชน แนวคำถามการปฏิบัติหลังกิจกรรม และโปรแกรมที่ถูกพัฒนา วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ Friedman test และ Mann Witney-U test และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า โปรแกรมที่พัฒนาเป็นโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการใช้สารเคมีจำกัดศัตรูพืช ใช้เวลา 8 สัปดาห์ 7 กิจกรรม ประกอบด้วย การประชุม การตกลงร่วม การบรรยายแบบมีส่วนร่วม การศึกษาด้วยตนเอง การสาธิต การสาธิตย้อนกลับ และการกระตุ้นรายบุคคล กลุ่มทดลองมีคะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ในทางตรงข้ามกลุ่มเปรียบเทียบภายหลังการทดลอง 4 สัปดาห์ และ 8 สัปดาห์ มีคะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.01) คะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ ก่อนการทดลองและหลังการทดลองแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05, <0.01) โปรแกรมที่ถูกพัฒนาทำให้คะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น หน่วยงานด้านสุขภาพควรประยุกต์และนำไปใช้ในการสร้างเสริมความรอบรู้ด้านทางสุขภาพในพื้นที่บริบทคล้ายคลึงกัน