ประสิทธิผลของโปรแกรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพเพื่อลดการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในอำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2020.24คำสำคัญ:
โปรแกรมความเชื่อด้านสุขภาพ, พฤติกรรมป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืช, เกษตรกรบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลองมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพเพื่อลดการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในอำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย กลุ่มตัวอย่างที่เป็นกลุ่มทดลองประกอบด้วย เกษตรกรที่ประกอบอาชีพหลักด้านการเกษตร ได้แก่การทำนาปลูกข้าวที่อาศัยอยู่ในพื้นที่อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย กลุ่มตัวอย่างจำนวน 60 ราย แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 30 ราย ใช้วิธีคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง ตามเกณฑ์คุณสมบัติที่กำหนด โดยกลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ซึ่งโปรแกรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ประกอบด้วย กิจกรรมเพื่อให้เกิดการรับรู้โอกาสเสี่ยง รับรู้ความรุนแรง รับรู้ประโยชน์ รับรู้อุปสรรค การกระตุ้นเตือนการปฏิบัติผ่านหอกระจายข่าว และการเยี่ยมบ้าน รวบรวมข้อมูลโดยการใช้แบบสอบถามการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกร วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การแจกแจงความถี่ร้อยละและค่าเฉลี่ย เปรียบเทียบความแตกต่างค่าเฉลี่ยของการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืช ระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบโดยใช้สถิติ independent t-test และเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรมภายในกลุ่มโดยใช้สถิติ paired t-test ผลการศึกษาพบว่า การรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ ก่อนเข้าร่วมโปรแกรมไม่มีความแตกต่างกัน หลังเข้าร่วมโปรแกรมกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชสูงกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.01) เมื่อเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืช ระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบพบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืชสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.01) ผลการศึกษาในครั้งนี้แสดงให้เห็นว่าโปรแกรมตามแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพเพื่อลดการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรมีประสิทธิผล
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Office of Agricultural Economics. Quantity and value of imports of agricultural hazardous substances in 2014-2018 [Internet]. [cited 2019 May 10]. Available from: http://www.oae.go.th/view/1/ปัจจัยการผลิต/TH-TH (in Thai)
Bureau of Occupational and Environmental Diseases, Department of Disease Control, Ministry of Public Health. Occupational diseases from agriculture [Internet]. [cited 2017 Oct 22]. Available from: http://envocc.ddc.moph.go.th/contents/view/404 (in Thai)
Official Statistics of Thailand. Farmers who registered in 2014-2016 [Internet]. [cited 2018 Jun 13]. Available from: http://statv2.nic.go.th/Agriculture/11010100_04.php (in Thai)
Krainai Health Promoting Hospital. Agriculture is not a disease. Sukhothai: Kongkrailat; 2015.
Krainai Health Promoting Hospital. Agriculture that does not use pesticides or chemicals does not bring any contamination.Sukhothai: Kongkrailat; 2016.
Yodchan S. Effect of health belief model on pesticide prevention behaviors among the farmers [dissertation]. Phitsanulok: Naresuan University; 2011. 158 p. (in Thai)
Sornthadet N. The effectiveness of health belief program on pesticide prevention behavior among the farmers. Disease Control Journal 2016;42:108-18.
Bernard, R. Fundamentals of biostatistics. 5th ed. Duxbery: Thomson learning; 2000.
Phongyou A. Effect of health promotion program on pesticide prevention behaviors and pesticide exposure level of maize growers, Phop Phra District, Tak Province [dissertation]. Phitsanulok: Naresuan University; 2015. 114 p. (in Thai)
Nongkratum Health Promoting Hospital. Pesticide–free agriculture. Sukhothai: Kongkrailat; 2018.
Sonrach S. Health beliefs on the use of chemical pesticides among thai farmers: A case study of farmers of Phopartabchang District, Phichit Province [dissertation]. Phitsanulok: Naresuan University; 2009. 109 p. (in Thai)
Boonchoochuay R. The effect of proactive health service on health outcomes of agriculturists who used pesticides in Ban Pailooknok community, moo 6, Tambon Suantaeng, Muaeng District, Suphanburi Province. Journal of the Police Nurses 2014;6:44-55.
Nilpradit O. Relationship between blood cholinesterase enzyme levels and organophosphate and carbamate pesticide usage behavior of rice farmers in Phaiwong, Wisetchoichan, Angthong Province, Thailand [dissertation]. Bangkok: Thammasat University; 2013. 92 p. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
