การประเมินคุณภาพการบริหารจัดการวัคซีนและระบบลูกโซ่ความเย็น ของคลังวัคซีนระดับอำเภอในประเทศไทย ปี 2558
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2016.13คำสำคัญ:
การบริหารจัดการวัคซีน, ระบบลูกโซ่ความเย็น, คลังวัคซีนบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้ เป็นการประเมินคุณภาพการบริหารจัดการวัคซีน และระบบลูกโซ่ความเย็นของคลังวัคซีนระดับอำเภอในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบสภาพการบริหารจัดการงานด้านวัคซีนภายหลังการปรับเปลี่ยนให้เภสัชกรเป็นผู้รับผิดชอบ และปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงาน เพื่อการปรับปรุงแผนงาน สร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคให้มีประสิทธิภาพต่อไป การประเมินดำเนินการระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนกรกฎาคม 2558 โดยสุ่มเลือกจังหวัดที่อยู่ในพื้นที่รับผิดชอบของสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 1-12 เขตละ 1 จังหวัด จากนั้นสุ่มเลือกอำเภอ 3 อำเภอ แต่ละอำเภอเลือกหน่วยบริการระดับโรงพยาบาลแม่ข่าย 1 แห่ง รวมทั้งหมด 36 แห่ง เก็บข้อมูลโดยใช้แบบประเมินการบริหารจัดการวัคซีนและระบบลูกโซ่ความเย็นในระดับคลังอำเภอ ผลการประเมินพบว่า ในภาพรวมมีคลังวัคซีนอำเภอที่ผ่านเกณฑ์จำนวน 26 แห่ง (ร้อยละ 72.2) ผู้ดูแลคลังวัคซีนอำเภอส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับการดูแลรักษาวัคซีนให้อยู่ในระบบลูกโซ่ความเย็นที่ได้มาตรฐาน คลังวัคซีนทุกแห่งที่ได้รับการประเมินสามารถควบคุมอุณหภูมิตู้เย็นเก็บวัคซีนไว้ที่ +2 ถึง +8 องศาเซลเซียส ส่วนใหญ่มีอุปกรณ์ในระบบลูกโซ่ความเย็นที่สำคัญและจำเป็นได้ตามมาตรฐานอย่างเพียงพอ มีการจัดเก็บวัคซีนและดูแลรักษาตู้เย็นได้ตามมาตรฐาน สำหรับประเด็นที่ควรปรับปรุงคือ การควบคุมกำกับการเบิกวัคซีนของหน่วยบริการเครือข่าย ให้มีความสอดคล้องกับปริมาณการใช้วัคซีน การทบทวนและปรับอัตราการใช้วัคซีนที่มีอยู่ในคลังให้เหลือไม่เกินกว่าเกณฑ์กำหนด การจัดทำทะเบียนรับ-จ่ายวัคซีนของคลังวัคซีนอำเภอให้มีความครบถ้วนถูกต้องเป็นปัจจุบัน การเตรียมความพร้อมกรณีเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉินในระบบลูกโซ่ความเย็น คลังวัคซีนอำเภอควรให้ความสำคัญกับการจัดทำทะเบียนรับ-จ่ายวัคซีน รวมทั้งควบคุมกำกับการเบิก-จ่ายวัคซีนของหน่วยบริการเครือข่าย เพื่อให้การบริหารจัดการวัคซีนเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและป้องกันการสูญเสียวัคซีนโดยไม่จำเป็น สำหรับหน่วยงานที่รับผิดชอบการกำกับงานทุกระดับตั้งแต่ส่วนกลาง เขต และจังหวัด ควรสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพบุคลากรผู้ดูแลคลังวัคซีนอำเภออย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง ควบคู่กับการเยี่ยมติดตามนิเทศการบริหารจัดการวัคซีนและระบบลูกโซ่ความเย็นคลังวัคซีนอำเภอ ณ จุดปฏิบัติงานเป็นระยะอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้สามารถพัฒนาและปรับปรุงแก้ไขการดำเนินงานได้อย่างเป็นระบบ ส่งผลดีต่อทั้งประชาชน ทำให้ได้รับวัคซีนที่มีคุณภาพ และการใช้วัคซีนของประเทศเป็นไปอย่างคุ้มค่า
Downloads
เอกสารอ้างอิง
2. กุลกัญญา โชคไพบูลย์กิจ, เกษวดี ลาภพระ, จุฑารัตน์ เมฆมัลลิกา, ฐิติกร นาคบุญนำ, อัจฉรา ตั้งสถาพรพงษ์. ตำราวัคซีนและการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา; 2558.
3. ศิริรัตน์ เตชะธวัช, ปนัดดา ลี่สถาพรวงศา, ธนพัฒน์ เลาวหุตานนท์, วรรณภา สกุลพราหมณ์. คู่มือการบริหารจัดการวัคซีนและระบบลูกโซ่ความเย็น. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ศรีเมืองการพิมพ์ จำกัด; 2554.
4. ศิริรัตน์ เตชะธวัช. มาตรฐานการดำเนินงานด้านคลังและการเก็บรักษาวัคซีน. นนทบุรี: โรงพิมพ์ สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ; 2556.
5. World Health Organization (WHO). Safe vac¬cine handling, cold chain and immunizations: a manual for the newly independent states. Gene¬va: World Health Organization; 1998.
6. สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. การบริหารวัคซีน EPI และวัคซีนไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาล ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2553-2559 ณ วันที่ 28 ธันวาคม 2558. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ; 2558.
7. กระทรวงสาธารณสุข กรมควบคุมโรค สำนักโรคติดต่อทั่วไป. มาตรฐานการดำเนินงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค (ฉบับที่ใช้ประเมินปีงบประมาณ) 2558. นนทบุรี: สำนักโรคติดต่อทั่วไป; 2558.
8. กรมควบคุมโรค สำนักโรคติดต่อทั่วไป กลุ่มโรคติดต่อที่ป้องกันได้ด้วยวัคซีน. รายงานการประเมินผลการดำเนินงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค ปี 2557 ของจังหวัดในเขตรับผิดชอบสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 1-12. นนทบุรี: สำนักโรคติดต่อทั่วไป; 2557.
9. ธัญวรัตน์ อุนทรีจันทร์, กรกมล รุกขพันธ์, สมคิด เพชรชาตรี, นฤมล นิ่มหนู. การประเมินคลังวัคซีนระดับจังหวัด [อินเทอร์เน็ต]. [สืบค้นเมื่อ 17 ก.ย. 2558]. แหล่งข้อมูล: http://odpc12.ddc.moph. go.th/dpc_12/data/perfor/4_cd/4_12.pdf
10. กรมควบคุมโรค สำนักโรคติดต่อทั่วไป กลุ่มโรคติดต่อที่ป้องกันได้ด้วยวัคซีน. รายงานการประชุมคณะอนุกรรมการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค ครั้งที่ 1/2558; วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2558; ณ ห้องประชุมอายุรกิจโกศล กรมควบคุมโรค. นนทบุรี: สำนักโรคติดต่อทั่วไป; 2558.
11. Nelson CM, Wibisono H, Purwanto H, Mansyur I, Moniaga V, Widjaya A. Hepatitis B vaccine freezing in the Indonesian cold chain: evidence and solutions. Bulletin of the World Health Or¬ganization 2004;82:99-105.
12. ศิริรัตน์ เตชะธวัช, พอพิศ วรินทร์เสถียร, เอมอร ราษฎร์จำเริญสุข, ปิยนิตย์ ธรรมาภรณ์พิลาศ. การสำรวจคุณภาพของวัคซีนและระบบลูกโซ่ความเย็นของหน่วยงานสาธารณสุขของรัฐ ในเขตพื้นที่สาธารณสุข 12 เขต ปี 2547. วารสารควบคุมโรค 2549;32:20-30.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
