สถานการณ์ผู้ป่วยโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติของประเทศไทย ปีงบประมาณ 2547-2564

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาศักยภาพการประเมินผลของบุคลากรสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) โดยบุคลากรจากกลุ่มภารกิจต่าง ๆ และ สปสช. เขต ร่วมกันทำงานแบบ Agile team และได้เลือกโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรงมาศึกษา โดยวิเคราะห์สถานการณ์ในด้านระบาดวิทยา ด้านผลการรักษา ได้แก่ อัตราการรอดชีวิต และด้านการได้รับบริการ โดยใช้ฐานข้อมูล สปสช. ระหว่างเดือนสิงหาคม-กันยายน 2565 ผลการศึกษา พบว่าผู้ป่วยโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มจาก 5,245 ราย ในปี 2547 เป็น 12,998 ราย ในปี 2564 อัตราอุบัติการณ์ในปี 2560-2564 เพิ่มจาก 21.83 เป็น 27.41 ต่อประชากรแสนคน อัตราการรอดชีพเฉลี่ยของผู้ป่วยที่ 1 ปี ร้อยละ 67.42, 2 ปี ร้อยละ 54.02 และ 5 ปี ร้อยละ 37.53 สำหรับข้อมูลการเข้ารับการรักษาด้วยเคมีบำบัด รังสีรักษา หรือ ผ่าตัด พบว่าสัดส่วนผู้ป่วยที่ไม่มีข้อมูลการรักษาดังกล่าว อยู่ระหว่าง ร้อยละ 54.74-62.89 ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีข้อมูลการรักษา พบว่าได้รับการรักษาครั้งแรกภายใน 3 เดือนหลังวินิจฉัย ในปี 2560-2564 ร้อยละ 83.37-87.33 นอกจากนี้ในด้านการเข้ารับบริการ พบว่าในปี 2547 มีการเข้ารับบริการทั้งหมด 12,732 ครั้ง และปี 2564 เพิ่มเป็น 82,680 ครั้ง โดยการรักษาด้วยเคมีบำบัด รังสีรักษา หรือผ่าตัด มี 2,041 ครั้ง เพิ่มขึ้นเป็น 9,626 ครั้ง ในช่วงเวลาเดียวกัน การศึกษานี้ชี้ให้เห็นว่า ผู้ป่วยโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรงกำลังเพิ่มขึ้นอย่างมาก ควรศึกษาวิจัยเพื่อหาสาเหตุและกำหนดมาตรการในการป้องกันควบคุมโรคให้มีประสิทธิผลเพิ่มขึ้น และควรพัฒนาระบบบริการรวมถึงเตรียมทรัพยากรเพื่อรองรับผู้ป่วยที่คาดว่าจะยังมีมากขึ้นต่อไป