การประเมินและข้อเสนอเชิงนโยบายการบริหารจัดการศูนย์ปฏิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินกรณีโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 กรมควบคุมโรค

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ประเมินทบทวนการบริหารจัดการศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉินกรณีโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 และ (2) จัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายในการพัฒนาประสิทธิภาพศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉินกรณีโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 กรมควบคุมโรค กลุ่มเป้าหมายในการศึกษา ได้แก่ ผู้บริหารระดับสูงกรมควบคุมโรค ผู้อำนวยการสำนัก/กอง และผู้ปฏิบัติภารกิจในศูนย์ฯ ทั้งในส่วนกลางและภูมิภาค การศึกษาประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือ (1) ประเมินทบทวนการบริหารจัดการศูนย์ฯ และ (2) จัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย โดยใช้ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก/แบบกลุ่ม แบบสอบถามออนไลน์ การสนทนากลุ่ม และการใช้เทคนิคเดลฟาย ผลการศึกษา พบว่ามีจุดแข็งของการบริหารจัดการศูนย์ ได้แก่ บุคลากรมีความรู้และเชี่ยวชาญระบบบัญชาการเหตุการณ์และระบบการทำงานที่ดี มีกฎหมาย ทรัพยากร งบประมาณ เทคโนโลยีสารสนเทศสนับสนุนเครือข่ายทำงานเข้มแข็ง และการควบคุมโรคที่มีประสิทธิภาพ จุดอ่อน ได้แก่ ข้อมูลไม่ครบถ้วน การวิเคราะห์กำหนดกลยุทธ์ ไม่สอดคล้องกับสถานการณ์ บุคลากรเหนื่อยล้า เครียดสะสม และขาดทักษะการทำงานแทนกัน ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศมีข้อจำกัดในการเชื่อมโยงข้อมูลกับหน่วยงานอื่น ไม่มีมาตรฐานการปฏิบัติ กฎหมายที่มีไม่สอดคล้องกับสถานการณ์ การสั่งการ/การมอบหมายหน้าที่ ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร ข้อเสนอแนะที่ได้ คือ ผู้บัญชาการเหตุการณ์ควรเป็นระดับรองอธิบดีขึ้นไป ควรมีหลักสูตรสำหรับผู้บริหารระดับรองหัวหน้าหน่วยงาน พัฒนากฎหมาย มีหลักสูตรสำหรับนักบริหารระดับสูงของทั้งกระทรวงสาธารณสุข และกระทรวงอื่น พัฒนาความสามารถเชิงกลยุทธ์ การดูแลสวัสดิการบุคลากร และจัดทำมาตรฐานขั้นตอนการทำงานที่ชัดเจน สำหรับข้อเสนอเชิงนโยบายที่จัดทำขึ้นมี 3 ด้าน คือ (1) ด้านกำลังพล ได้แก่ ผู้บัญชาการเหตุการณ์ควรแต่งตั้งจากผู้ที่เป็นรองอธิบดีขึ้นไป จัดทำแผนสำรองกำลังคนพร้อมรองรับสถานการณ์ฉุกเฉินระดับสูงสุด พัฒนาทักษะนักวิชาการคอมพิวเตอร์ พัฒนาหลักสูตรศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉินสำหรับนักบริหารระดับสูงของทั้งสาธารณสุขและมหาดไทย พัฒนาสังคม ทหาร เพื่อให้การควบคุมโรค มีประสิทธิภาพและจัดทำหลักสูตรพัฒนาระดับรองหัวหน้าหน่วยงานรองรับระบบบัญชาการ (2) ด้านสิ่งสนับสนุน ได้แก่ จัดสวัสดิการ ความปลอดภัย และสุขภาพจิตแก่บุคลากรและครอบครัว พัฒนาระบบข้อมูลให้สามารถรองรับการใช้งานในอนาคต และเชื่อมโยงข้อมูลหน่วยงานภายนอกได้ มีแผนสำรองค่าใช้จ่ายในปฏิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน (3) ด้านระบบงาน ได้แก่ จัดทำแผนปฏิบัติ/กลยุทธ์สื่อสารภาวะฉุกเฉินเชิงรุกและการตอบโต้ข่าวปลอม จัดทำแผนกำลังคนที่มีสมรรถนะตรงภารกิจที่ปฏิบัติแทนกัน จัดทำมาตรฐานการปฏิบัติงานที่บ้าน และความปลอดภัยและปรับระบบการประเมินผลการปฏิบัติราชการให้มีความยืดหยุ่นให้สอดคล้องกับสถานการณ์ฉุกเฉิน