ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการบริโภคเกลือและโซเดียมเกินในประชากร: กรณีศึกษา 4 จังหวัด

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการสำรวจภาคตัดขวางเพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการบริโภคเกลือและโซเดียมเกินในประชากรอายุ 20-69 ปีใน 4 จังหวัดได้แก่ จังหวัดพะเยา ศรีสะเกษ อุบลราชธานี และอำนาจเจริญ ดำเนินการศึกษาในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงพฤษภาคม 2564 สุ่มเลือกตัวอย่างแบบ two-stage stratified cluster sampling จังหวัดละ 360 ราย จัดทำค่าถ่วงน้ำหนักประชากรแบบ design weight และปรับความครบถ้วนด้วย post-stratification เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาประกอบด้วยปัจจัยส่วนบุคคล สภาวะสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลสุขภาพ การตรวจร่างกาย ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง วัดความดันโลหิต และเก็บรวบรวมปัสสาวะ 24 ชั่วโมง เพื่อทำการวิเคราะห์ค่าโซเดียมในปัสสาวะ ประมาณการการบริโภคโซเดียมโดยเทียบค่าปริมาณโซเดียมในปัสสาวะ 24 ชั่วโมงและปรับความครบถ้วน วิเคราะห์ข้อมูลแบบ complex analysis รายงานผลค่าสถิติพารามิเตอร์ประมาณการสัดส่วนประชากร (weighted percentage) ประมาณการค่าเฉลี่ยประชากร (weighted means) ค่า 95% ช่วงความเชื่อมั่น และวิเคราะห์หาขนาดความสัมพันธ์ใช้ odds ratio ผลการศึกษาพบว่าประมาณการค่าเฉลี่ยการบริโภคโซเดียมต่อวันเท่ากับ 3,236.80 มิลลิกรัม
ร้อยละ 75.00 ของประชากรบริโภคโซเดียมมากกว่า 2,000 มิลลิกรัม ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการบริโภคเกลือและโซเดียมเกินในประชากรพบว่า เพศหญิง 1.31 เท่า กลุ่มอายุ 20-29 ปี 2.33 เท่า อาศัยในเขตเทศบาล 1.21 เท่า ระดับมัธยมศึกษาหรือสูงกว่า 1.43 เท่า รายได้ที่มากกว่าหนึ่งหมื่นบาทต่อเดือน 1.49 เท่า คะแนนสุขภาพต่ำ 1.36 เท่า ภาวะน้ำหนักเกินและอ้วน 2.03 เท่า ออกกำลังกายน้อย 1.93 เท่า ทานผักผลไม้ 6-7 วันต่อสัปดาห์ 1.75 เท่า โดยตัวแปรที่มีนัยสำคัญทางสถิติที่ p<0.05 ได้แก่ กลุ่มอายุ 20-29 ปี ภาวะน้ำหนักเกินและอ้วน และความบ่อยของการทานผักผลไม้  สำหรับการมีภาวะความดันโลหิตสูง การซื้ออาหารปรุงสำเร็จ และการทำอาหารทานเองไม่มีความสัมพันธ์กับการบริโภคเกลือและโซเดียมเกินในประชากร ข้อมูลที่ได้จะนำไปใช้ในการวางแผนเสริมสร้างความฉลาดทางสุขภาพ กำหนดนโยบายลดการบริโภคโซเดียมเกินในประชากรให้เหมาะสมและควรมีการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาเชิงสังคมต่อไป