การสอบสวนโรคอาหารเป็นพิษจากเชื้อซาลโมเนลลา ใน 2 หมู่บ้าน อำเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร มิถุนายน 2564

บทคัดย่อ

วันที่ 10 มิถุนายน 2564 สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 3 นครสวรรค์ ได้รับแจ้งจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร ว่าพบประชาชนใน 2 หมู่บ้านของอำเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร มีอาการไข้ อาเจียน และถ่ายเหลว จำนวน 36 คน จึงลงสอบสวนโรคเพื่อยืนยันการระบาดของโรค ศึกษาลักษณะทางระบาดวิทยาของโรคตามบุคคล เวลา และสถานที่ ค้นหาแหล่งโรค ปัจจัยเสี่ยงและผู้สัมผัสโรค และเพื่อเสนอแนะมาตรการควบคุมโรคและป้องกันโรคที่เหมาะสม วิธีการศึกษา โดยศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนาด้วยการค้นหาผู้ป่วยเพิ่มเติม ซึ่งนิยามผู้ป่วย คือ ผู้สัมผัสอาหารและประชาชนที่อาศัยอยู่ใน 2 หมู่บ้าน ที่มีอาการใดอาการหนึ่ง ดังนี้ ถ่ายเหลว ปวดท้อง มีไข้ ถ่ายเป็นน้ำ อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ ถ่ายมีกลิ่นเหม็นคาว ถ่ายมีมูก หรือถ่ายกะปริบกะปรอย ในช่วงวันที่ 7-10 มิถุนายน 2564 และตรวจยืนยันทางห้องปฏิบัติการเพื่อระบุเชื้อก่อโรค สำรวจกระบวนการปรุงและรับประทาน ตรวจการปนเปื้อนของเชื้อโรคทางห้องปฏิบัติการ และศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ ด้วยวิธี retrospective cohort study ผลการศึกษา จากการสัมภาษณ์ผู้สัมผัสอาหารและประชาชน จำนวน 62 คน พบผู้ป่วย 54 คน คิดเป็นอัตราป่วยร้อยละ 87.10 ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีอาการ ถ่ายเหลว ร้อยละ 92.59 ปวดท้อง/ปวดมวนท้อง ร้อยละ 75.93 และมีไข้ ร้อยละ 72.22 โดยได้รับการรักษาแบบผู้ป่วยในรวม 3 คน จากการเพาะเชื้อตัวอย่างจากทวารหนักของผู้ป่วย 7 คน พบว่า 2 คน มีเชื้อ Salmonella serovar Bredeney ผลการศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์พบอาหารที่เป็นปัจจัยเสี่ยง สงสัยว่าจะเป็นสาเหตุของการระบาด คือ ลาบคั่วหมูสุกใส่เลือดหมูดิบ (adjusted odds ratio เท่ากับ 65.12 ค่า 95%CI อยู่ระหว่าง 5.61-755.30) ตรวจพบเชื้อ Salmonella serovar Bredeney ในลาบคั่วหมูสุกใส่เลือดหมูดิบ และยังตรวจพบ methicillin-susceptible Staphylococcus aureus (ตรวจพบยีนที่ควบคุมการสร้าง Staphylococcal enterotoxin ชนิด A) ด้านสิ่งแวดล้อมพบว่าการปรุงอาหารของผู้สัมผัสอาหารยังไม่ถูกตามหลักสุขาภิบาลอาหาร ยังตรวจพบ Staphylococcus aureus ใน hand swab ของผู้สัมผัสอาหาร และในน้ำประปาที่ใช้ประกอบอาหาร ยังพบ Bacillus cereus group อีกด้วย สรุปและวิจารณ์ผล การระบาดของโรคอาหารเป็นพิษครั้งนี้มีอัตราป่วยสูง สาเหตุเกิดจากเชื้อ Salmonella serovar Bredeney ซึ่งแหล่งรังโรคอยู่ที่ลาบคั่วหมูสุกใส่เลือดหมูดิบ สำหรับมาตรการควบคุมโรคและการป้องกันที่สำคัญคือ ผู้ประกอบอาหารต้องปรุงอาหารให้สุกและถูกสุขลักษณะ ประชาชนต้องเลือกซื้ออาหารที่ปรุงสุกและทำเสร็จใหม่ ๆ ไม่รับประทานอาหารที่ปรุงไม่สุก หรือ สุก ๆ ดิบ ๆ จะสามารถป้องกันการเจ็บป่วยและการเกิดโรคอาหารเป็นพิษได้