ความไวต่อสารเคมีกำจัดแมลงของยุงลายบ้านดื้อสารไพรีทรอยด์ระดับพันธุกรรม
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2021.112คำสำคัญ:
ความไวต่อสารเคมีกำจัดแมลง, การกลายพันธุ์, ยีน para, โปรตีนโซเดียมแชนเนล, ยุงลายบ้านดื้อสารไพรีทรอยด์ระดับพันธุกรรมบทคัดย่อ
การดื้อต่อสารไพรีทรอยด์ระดับพันธุกรรมของยุงลายบ้านทำให้ไม่สามารถใช้สารไพรีทรอยด์ใน การควบคุมและป้องกันโรคที่นำโดยยุงลายบ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพ งานวิจัยนี้ได้ศึกษาความไวต่อสารเคมีกำจัดแมลงของยุงลายบ้านดื้อสารไพรีทรอยด์ระดับพันธุกรรม โดยได้ดำเนินการทดสอบความไวต่อสารเคมีกำจัดแมลง 10 ชนิด ของยุงลายบ้านจากจังหวัดนครราชสีมาโดยวิธีขององค์การอนามัยโลก และศึกษา การกลายพันธุ์ของยีน para ในบริเวณ domain II ของโปรตีนโซเดียมแชนเนลที่เป็นเป้าหมายการออกฤทธิ์ของสารไพรีทรอยด์ในยุงลายบ้านดื้อสารไพรีทรอยด์ โดยวิธี PCR และตรวจหาลำดับนิวคลีโอไทด์ จากการศึกษา พบว่า ยุงลายบ้านจากจังหวัดนครราชสีมามีความไวต่อเฟนนิโตรไธออน และมาลาไธออน ในกลุ่มออร์กาโนฟอสเฟต รวมทั้งโพรพอกเซอร์และเบนดิโอคาร์บ ในกลุ่มคาร์บาเมต โดยมีอัตราตายเฉลี่ยของยุงลายบ้านที่ 24 ชั่วโมง เท่ากับ ร้อยละ 100±0 แต่ดื้อต่อสารไพรีทรอยด์ทั้ง 6 ชนิด โดยมีอัตราตายเฉลี่ยของยุงลายบ้านระหว่างร้อยละ 9.00±3.83 - 26.00±5.16 และอัตราตายเฉลี่ยของยุงลายบ้านมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) จากการวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์บางส่วนของยีน para จำนวน 60 ตัวอย่าง พบการกลายพันธุ์ในโปรตีนโซเดียมแชนเนลจำนวน 35 ตัวอย่าง โดยมีการแทนที่กรดอะมิโน 2 ตำแหน่ง คือ S989P และ V1016G ในตัวอย่างเดียวกัน ที่ความถี่การกลายพันธุ์เท่ากับ 0.58 สารเคมีกำจัดแมลงในกลุ่มออร์กาโนฟอสเฟตและกลุ่มคาร์บาเมตอาจเป็นทางเลือกสำหรับใช้ในการควบคุมยุงลายบ้านดื้อสารไพรีทรอยด์ระดับพันธุกรรมแต่ควรใช้เท่าที่จำเป็นและควรบูรณาการกับมาตรการควบคุมยุงที่มีความปลอดภัย
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Limkittikul K, Brett J, L’Azou M. Epidemiological Trends of Dengue Disease in Thailand (2000-2011): A Systematic Literature Review. PLoS Negl Trop Dis 2014;8(11):e3241.
Bureau of Vector-Borne Diseases Control, Department of Disease Control. Dengue Fever [Internet]. [cited 2021 Jan 11]. Available from: https://drive.google.com/drive/folders/1TTaSvaYYamVwA5Ig7ATZJmIcHBuGXOSb (in Thai)
World Health Organization. Zika virus [Internet]. [cited 2021 Feb 27]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/zika-virus
Bureau of Vector-Borne Diseases Control, Department of Disease Control. Zika virus [Internet]. [cited 2021 Jan 19]. Available from: https://drive.google.com/file/d/18QD6uwaQ844gfsZSGWA01puklko1hKCM/view (in Thai)
Division of Epidemiology, Department of Disease Control (TH). Reporting of Priority Diseases Guideline, Thailand. 2012. 30 p. (in Thai)
Division of Vector borne Diseases, Department of Disease Control. Reporting of Insecticide Susceptibility in Mosquito Vectors [Internet]. [cited 2020 Dec 10]. Available from: https://drive.google.com/drive/folders/1Kzxz3iEgyAzNpIDSEWJ0QTy_eVoS7FJY (in Thai)
Chareonviriyaphap T, Bangs MJ, Suwonkerd W, Kongmee M, Corbel V, Ngoen-Klan R. Review of insecticide resistance and behavioral avoidance of vectors of human diseases in Thailand. Parasit Vectors. 2013;6:280.
World Health Organization. Safety of pyrethroids for public health use [Internet]. [cited 2020 Dec 10]. Available from:https://www.who.int/publications/i/item/WHO.PCS.RA.2005.1
Soderlund DM, Bloomquist JR. Molecular mechanisms of insecticide resistance. In: Roush RT, Tabashnikin BE, editors. Pesticide Resistance in Arthropods. New York: Chapman and Hall; 1990. p. 58-96.
Fan Y, O’Grady P, Yoshimizu M, Ponlawat A, Kaufman PE, Scott JG. Evidence for both sequential mutations and recombination in the evolution of kdr alleles in Aedes aegypti. PLoS Negl Trop Dis. 2020;14(4):e0008154.
Sirsawat R, Komalamisra N, Apiwathnasorn C, Paeporn P, Roytrakul S, Rongsriyam Y, et al. Field-collected permethrin-resistant Aedes aegypti from central Thailand contain point mutatioms in the domain IIS6 of the sodium channel gene (kdr) Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2012;43(6):1380-6
Stenhouse SA, Plernsub S, Yanola J, Lumjuan N, Dantrakool A, Choochote W, et al. Detection of the V1016G mutation in the voltage-gated sodium channel gene of Aedes aegypti (Diptera: Culicidae) by allele-specific PCR assay, and its distribution and effect on deltamethrin resistance in Thailand. Parasit Vectors. 2013;6:253.
Yanola J, Somboon P, Walton C, Nachaiwieng W, Somwang P, Prapanthadara L. Highthroughput assays for detection of the mutation in the voltage‐gated sodium channel gene in permethrin‐resistant Aedes aegypti and the distribution of this mutation throughout Thailand. Trop Med Int Health. 2011;16(4):501-9.
Sri-ard B. Preliminary research. 3rd ed. Bangkok: Suweriyasan; 1992. (in Thai)
World Health Organization. Monitoring and managing insecticide resistance in Aedes mosquito populations. Interim guidance for entomologists [Internet]. [cited 2021 Feb 27]. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/204588/WHO_ZIKV_VC_16.1_eng.pdf?sequence=2&isAllowed=y
Chung HH, Cheng IC, Chen YC, Lin C, Tomita T, Teng HJ. Voltage-gated sodium channel intron polymorphism and four mutations comprise six haplotypes in an Aedes aegypti population in Taiwan. PLoS Negl Trop Dis. 2019;13(3):e0007291. https://doi.org/10.1371/journal.pntd.0007291
Abbott W. A method of computing the effectiveness of an insecticide. J Econ Entomol. 1925;18:265-7.
Martin-Reina J, Duarte JA, Cerrillos L, Bautista JD, Moreno I. Insecticide Reproductive Toxicity Profile: Organophosphate, Carbamate and Pyrethroids. J Toxins. 2017;4(1):7.
Liu N. Insecticide resistance in mosquitoes: impact, mechanisms, and research directions. Annu Rev Entomol. 2015;60:537-59.
Haddi K, Tomé HVV, Du Y, Valbon WR, Nomura Y, Martins GF, et al. Detection of a new pyrethroid resistance mutation (V410L) in the sodium channel of Aedes aegypti: a potential challenge for mosquito control. Sci Rep. 2017;7:46549. doi: 10.1038/srep46549.
Du Y, Nomura Y, Satar G, Hu Z, Nauen R, He SY, et al. Molecular evidence for dual pyrethroid-receptor sites on a mosquito sodium channel. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110(29):11785-90. doi: 10.1073/pnas. 1305118110.Epub 2013 Jul 2
Srisawat R, Komalamisra N, Eshita Y, ZhengM, Ono K, Itoh TQ, et al. Point mutations in domain II of the voltage-gated sodium channel gene in deltamethrin-resistant Aedes aegypti (Diptera: Culicidae). Appl Entomol Zool. 2010;45:275-82.
Yanola J, Somboon P, Walton C, Nachaiwieng W, Prapanthadara L. A novel F1552/C1552 point mutation in the Aedes aegypti voltage-gated sodium channel gene associated with permethrin resistance. Pesti Biochem Physiol. 2010;96:127-31.
Plernsub S, Saingamsook J, Yanola J, Lumjuan N, Tippawangkosol P, Walton C, et al. Temporal frequency of knockdown resistance mutations, F1534C and V1016G, in Aedes aegypti in Chiang Mai city, Thailand and the impact of the Insecticide susceptibility of Aedes aegypti mosquitoes mutations on the efficiency of thermal fogging spray with pyrethroids. Acta Trop. 2016;162:125-32.
Plernsub S, Saingamsook J, Yanola J, Lumjuan N, Tippawangkosol P, Sukontason K, et al. Additive effect of knockdown resistance mutations, S989P, V1016G and F1534C, in a heterozygous genotype conferring pyrethroid resistance in Aedes aegypti in Thailand. Parasit Vectors. 2016;9:417.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
