ประสิทธิผลของสเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซในการกำจัด ยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงจากพื้นที่เสี่ยงโรคไข้เลือดออก
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2022.9คำสำคัญ:
สเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซ, ยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลง, พื้นที่เสี่ยงโรคไข้เลือดออกบทคัดย่อ
การศึกษาประสิทธิผลของสเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซในการกำจัดยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงจากพื้นที่เสี่ยงโรคไข้เลือดออกใน จ.นครปฐม และ จ.จันทบุรี ได้ดำเนินการสกัดน้ำมันหอมระเหยตะไคร้บ้านโดยวิธีการต้มกลั่น นำไปวิเคราะห์หาองค์ประกอบทางเคมีโดยวิธีแก๊สโครมาโทกราฟี-แมสสเปกโตรมิทรีและนำไปทดสอบความไวของยุงลายบ้านสายพันธุ์ที่ไวต่อสารเคมีกำจัดแมลงเพื่อหาค่า discriminating concentration (2xLC99) สำหรับนำไปทดสอบความไวของยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงโดยดัดแปลงวิธีขององค์การอนามัยโลก จากนั้น พัฒนาสเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซเพื่อศึกษาประสิทธิผลในการกำจัดยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงในตู้ทดสอบและพื้นที่ภาคสนาม จากการศึกษาพบว่า น้ำมันหอมระเหยตะไคร้บ้านมี geranial (ร้อยละ 28.77) และ neral (ร้อยละ 22.74) เป็นสารประกอบหลัก โดยน้ำมันหอมระเหยตะไคร้บ้านมีค่า discriminating concentration ที่ร้อยละ 0.814 และให้อัตราตายของยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงร้อยละ 100 สเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซที่ความเข้มข้นร้อยละ 0.814 , 4.07, 8.14 และ 8.14 สูตรแต่งกลิ่น ให้อัตราตายของยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงจากทั้ง 2 จังหวัดในตู้ทดสอบร้อยละ 0, 30-40, 100 และ 100 ตามลำดับ สเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซที่ความเข้มข้นร้อยละ 8.14 และ 8.14 สูตรแต่งกลิ่น ให้อัตราตายของยุงลายบ้านในพื้นที่ภาคสนามทั้ง 2 จังหวัด ร้อยละ 100 ที่ 24 ชั่วโมง สรุปได้ว่าสเปรย์ตะไคร้บ้านอัดก๊าซที่ความเข้มข้นร้อยละ 8.14 และ 8.14 สูตรแต่งกลิ่น มีประสิทธิผลในการกำจัดยุงลายบ้านดื้อสารเคมีกำจัดแมลงจากพื้นที่เสี่ยงโรคไข้เลือดออกของทั้ง 2 จังหวัดและเป็นผลิตภัณฑ์ทางเลือกแทนการใช้สเปรย์กำจัดยุงสูตรสารเคมี
Downloads
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Dengue and severe dengue [internet]. [cited 2020 Dec 9]. Available from: https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue
Limkittikul K, Brett J, L'Azou M. Epidemiological Trends of Dengue Disease in Thailand (2000–2011): A Systematic Literature Review. PLoS Negl Trop Dis. 2014;8(11):e3241.
Division of Vector-Borne Diseases Control, Department of Disease Control (TH). Report situation of dengue fever 2020 [internet]. [cited 2021 Jan 11]. Available from: https://drive.google.com/drive/folders/1TTaSvaYYamVwA5Ig7ATZJmIcHBuGXOSb.pdf (in Thai)
Division of Epidemiology, Department of Disease Control (TH). Reporting of Priority Diseases Guideline. Bangkok: The Agricultural Co-operative Federation of Thailand; 2012. (in Thai)
Division of Vector borne Diseases, Department of Disease Control (TH). Reporting of Insecticide Susceptibility in Mosquito Vectors [internet]. [cited 2020 Dec 10]. Available from: https://drive.google.com/drive/folders/1Kzxz3iEgyAzNpIDSEWJ0QTy_eVoS7FJY (in Thai)
Phasomkusolsil S, Soonwera M. Efficacy of herbal essential oils as insecticide against Aedes aegypti (Linn.), Culex quinquefasciatus (Say) and Anopheles dirus (Peyton and Harrison). Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2011;42(5):1083-92.
Sri-ard B. Preliminary research. 3rd ed. Bangkok: Suweriyasan; 1992
World Health Organization. Monitoring and managing insecticide resistance in Aedes mosquito populations: Interim guidance for entomologists. Geneva: World Health Organization; 2016.
Wiley 7N Edition (Agilent Part No. G1035B): Wiley Registry of Mass Spectral Data, 7th Edition [internet]. [cited 2022 Mar 4]. Available from: https://www.agilent.com/cs/library/technicaloverviews/Public/5967-5807E.pdf
Adams RP. Identification of essential oil components by gas chromatography, quadrupole mass spectroscopy. 4th ed. Carol Stream Illinois: Allured Pub Corporation; 2001.
Abbott WS. A method of computing the effectiveness of an insecticide. J Econ Entomol 1925;18:265–7.
Tak JH, Isman MB. Metabolism of citral, the major constituent of lemongrass oil, in the cabbage looper, Trichoplusia ni, and effects of enzyme inhibitors on toxicity and metabolism. Pestic Biochem Physiol. 2016;133:20-5.
Pinto ZT, Fernández-Sánchez F, Santos AR, Amaral ACF, Ferreira JLP, Escalona-Arranz JC, et al. Chemical composition and insecticidal activity of Cymbopogon citratus essential oil from Cuba and Brazil against housefly. Braz J Vet Parasitol Jaboticabal. 2015;24(1):36-44.
Bossou AD, Mangelinckx S, Yedomonhan H, Boko PM, Akogbeto MC, De Kimpe N, et al. Chemical composition and insecticidal activity of plant essential oils from Benin against Anopheles gambiae (Giles). Parasit Vectors. 2013;6:337.
Degnon RG, Allagbe AC, Adjou ES, Dahouenon-Ahoussi E. Antifungal activities of Cymbopogon citratus essential oil against Aspergillus species isolated from fermented fish products of Southern Benin. J Food Qual Hazards Control. 2019;6:53-7.
Sinthusiri J, Soonwera M. Efficacy of herbal essential oils as insecticides against the housefly, Musca domestica L. Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2013;44(2):188-96
Chompoosri J, Thavara U, Tawatsin A, Anantapreecha S, Siriyasatien P. Seasonal Monitoring of Dengue Infection in Aedes aegypti and Serological Feature of Patients with Suspected Dengue in 4 Central Provinces of Thailand. Thai J Vet Med. 2012 ;42(2):185-93
Sanchez-Vargas I, Harrington LC, Doty JB, Black WC, Olson KE. Demonstration of efficient vertical and venereal transmission of dengue virus type-2 in a genetically diverse laboratory strain of Aedes aegypti. PLoS Negl Trop Dis. 2018;12(8):e0006754.
Chareonviriyaphap T, Bangs MJ, Suwonkerd W, Kongmee M, Corbel V, Ngoen-Klan R. Review of insecticide resistance and behavioral avoidance of vectors of human diseases in Thailand. Parasit Vectors. 2013;6:280.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารควบคุมโรค
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
