ความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนในพื้นที่รับผิดชอบของ สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2021.103คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรม, โรคพยาธิใบไม้ตับบทคัดย่อ
การวิจัย ครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง (Cross–Sectional Analytical study research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ประเมินระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน 2) วิเคราะห์คุณลักษณะส่วนบุคคลที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน และ 3) วิเคราะห์องค์ประกอบความรอบรู้ด้านสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน กลุ่มตัวอย่าง คือ ประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป ในพื้นที่รับผิดชอบ จำนวน 510 ราย เก็บข้อมูลระหว่างเดือน มีนาคม–เมษายน พ.ศ. 2563 เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบวัดความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนที่ผู้วิจัยได้พัฒนาขึ้นในปีงบประมาณ 2562 แบ่งเป็น 3 ส่วน ประกอบด้วย ข้อมูลส่วนบุคคล ความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ผลการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ พบว่าค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหารายข้ออยู่ระหว่าง 0.60–1.00 ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาทั้งฉบับ = 0.89 ค่าความเชื่อมั่น มีค่า = 0.88 วิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน พบว่า โมเดลมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ ค่าสถิติทดสอบ Chi-Square=15.09 df=8 p-value=0.0574 (ค่า Chi-Square/df=1.8864) RMSEA=0.063 SRMR=0.036 CFI=0.977 TLI=0.956 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติวิเคราะห์เชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) ด้วยค่าร้อยละ ค่าความถี่ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติเชิงอนุมาน (Inferential Statistics) โดยการวิเคราะห์สถิติไคสแควร์ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ด้วยวิธีการเพียร์สันและสเปียร์แมน เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างคุณลักษณะส่วนบุคคลกับความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพ (Health Literacy) กับพฤติกรรมการการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน ผลการศึกษา พบว่ากลุ่มตัวอย่างมีคะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพในระดับปานกลาง ร้อยละ 50.6 โดยมีคะแนนเฉลี่ยเท่ากับ 3.28 (SD=0.67) มีพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับในระดับดี ร้อยละ 24.1 ส่วนใหญ่มีพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับอยู่ในระดับต่ำถึงปานกลาง ร้อยละ 75.9 ปัจจัยส่วนบุคคลที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 คือ อายุ และระดับการศึกษา องค์ประกอบความรอบรู้ด้านสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับที่ระดับนัยสำคัญที่ 0.05 คือ ด้านการเข้าถึงข้อมูลและการได้รับบริการสุขภาพ ด้านการจัดการตนเอง ทักษะการตัดสินใจ ทักษะการสื่อสาร และด้านความรู้ความเข้าใจการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ (r=0.242, 0.204, 0.200, 0.134 และ 0.125 ตามลำดับ) สรุปและข้อเสนอแนะ ความรอบรู้ด้านสุขภาพมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ทีมบุคลากรทางสุขภาพที่เกี่ยวข้องควรมีการจัดทำโครงการส่งเสริม และพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพให้แก่ประชาชน โดยผสมผสานให้สอดคล้องกับบริบทและวิถีชีวิตของชุมชน มีการติดตามผลการเสริมสร้างความรอบรู้ฯ อย่างต่อเนื่อง และให้ความสำคัญกับองค์ประกอบที่จะทำให้ประชาชนมีความรอบรู้ที่ดี จนส่งผลต่อการมีพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับที่ถูกต้องเหมาะสมต่อไป
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Department of Disease Control (TH), Ministry of Public Health. Decade Strategic Plan to Eliminate Opisthorchiasis and Cholangiocarcinoma 2016- 2025. Bangkok: The Printing Office of the War Veterans Organization of Thailand in Royal Patronage; 2016. (in Thai)
Division of General Communicable Disease, Department of Disease Control (TH), Ministry of Public Health. Opisthorchiasis Prevention to reduce risk of Cholangiocarcinoma. Nonthaburi: Division of General Communicable Disease; 2016. (in Thai)
National Cancer Institute Department of Medical service, Ministry of Public Health. Hospital-Based Cancer registry annual report. Nonthaburi: National Cancer Institute Department of Medical service; 2014. (in Thai)
Jongsuksuntigul P, Imsomboon T. Epidemiology of opisthorchiasis and national control program in Thailand. Southeast Asian J Trop Med Public Health. 1998;29(2):327-32.
Yospanya A, Sailugkum S, Junmaha B, Thaewn¬ongiew K. Prevalence and risk factors of Opist¬horchis viverrini infection in Loei Province. Journal of the office dpc 7 KhonKaen. 2015;22 (1):89-97. (in Thai)
Phati K. Prevalence and factors associated with Helminthiasis among people in Chaloem Phra Kiat district,Nan Province, 2016. Primary Health Care Division Journal. 2017;12(4):36- 42. (in Thai)
Tumsaka T, Paileeklee S. Knowledge, belief, and behaviors associated with Opisthorchiasis infection among residents in Na kae Subdistrict, Na Wang District, Nong Bua Lam Phu Province. Community Health Development Quarterly Khon Kaen University. 2015;3(4):481-94. (in Thai)
Boonchuaythanasi K, Ponrachom C, Sukolpuk M, Rattanasumrit N. Development of Behavior Modification Model on Opisthorchiasis Prevention in Community, North East Region 1st ed. Bangkok: Kasetsart University; 2014. (in Thai)
Promponmuang K, Kessoomboon P. Risk factors for opisthorchiasis in Si Bun Rueang District, Nong Bua Lam Phu Province. Community Health Development Quarterly Khon Kaen University. 2014;2(1):53-62. (in Thai)
Sirikaensai S. Perceived Susceptibility and Preventive behaviors of Opisthorchiasis among People in Nongphaisun Sub-District, Mueang District, Nongbua Lamphu Province. The 2sd CAS National Conference; 2015 Jun 18-19; Nakhonratchasima College, Nakhonratchasima province; 2015.
World Health Organization. Health Literacy and Health Promotion. Definitions, Concepts and Examples in the Eastern Mediterranean Region. Individual Empowerment Conference Working Document. Global Conference on Health Promotion Promoting Health and Development; 2009 Oct 26-30; Nairobi: Kenya; 1988.
Nutbeam D. Health Literacy and adolescents: a framework and agenda for future research. Health Education Research. 23(5). Published by Ox¬ford University Press; 2008.
Health Education Division, Department Of Health Service Support, Ministry of Public 1202
Health. Health Literacy and behavior. Nonthabu¬ri: Health Education Division; 2018. (in Thai)
Department of Disease Control (TH), Ministry of Public Health. National Strategy Plan of Disease and health hazard Prevention and Control 2017-2036. Nonthaburi: Department of Dis¬ease Control; 2017. (in Thai)
Health Education Division, Department of Health Service Support (TH), Ministry of Public Health. Health Literacy Scale for Thai Childhood Over¬weight. Nonthaburi: Health Education Division; 2014. (in Thai)
Tanasugarn C, Neelapaichit N. Development of Health literacy among Diabetic and Hypertension patients. Nonthaburi: Health Education Division; 2015.
Intarakamhang U, Khumthong T. Measurement Development Assessment of Health Literacy and Unwanted Pregnancy Prevention Behavior for Thai Female Adolescents; 2017. (in Thai)
Cochran, W.G. Sampling Techniques. 3rd ed. NY: John Wiley and Sons Inc; 1977.
Deeprom C, Sirisuwan P. Prevention behaviors of the Liver Fluke among screened people for Liver Fluke in Bansonghong, Rongkham Sub-District, Rongkham District, Kalasin Province. KKU Journal for Public Health Research. 2018;11(1):28-37. (in Thai)
Bloom S. Mastery learning. UCLA-CSEIP Evaluation Comment.1(2) Los Angeles: Uni¬versity of California at Los Angeles; 1968.
Elifson K. Fundamental of social statistics Inter¬national edition. Singapore: Mc Graw-Hill; 1990.
Rathong A. Health Literacy and Health Behaviour, 3Aor 2Sor, for the Village Health Volunteers (VHVs): Case study of Hintok Sub-district, Ronphibun District, Nakhon Si Thammarat Province. 2018;15(3):62-70. (in Thai)
Kaeodumkoeng K, Treepetsriurai N. Health Lit¬eracy. Health Education Division, Department of Health Service Support, Ministry of Public Health. 1st ed. Bangkok: Mahidol University; 2011. (in Thai)
Khumthong T. A Causal Model and effect of health literacy to health behavior and health outcome of risk Thai adults with Diabetes and Hypertension in Uthai Tahni and Angthong Province. Bangkok: Chulalongkorn University; 2016. (in Thai)
Ginggeaw S, Prasertsri N. The Relationship between Health Literacy and Health Behaviors among Older Adults who have Multi-morbidity. Ubon Ratchathani: Boromarajonnani College of Nursing, Sanpasithiprasong; 2017. (in Thai)
Roma W, Tanasugarn C, Tipayamongkholgul M, Aimyong N, Neelapaichit N, Samnuanklang M, et al. Health Literacy of Thai people 15 years old above. Nonthaburi: Department of Health; 2017. (in Thai)
Woratanarat T, Woratanarat P, Wongdontree A, Chenphanitsub M. Systematic Review situation and management Health Literacy. Bangkok: Chulalongkorn University; 2015. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
