การศึกษาความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรคของผู้ป่วยวัณโรคปอดเสมหะพบเชื้อรายใหม่ ในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2019.20คำสำคัญ:
วัณโรค, ความชุก, ปัจจัย, ตับอักเสบ, ประเทศไทยบทคัดย่อ
การศึกษาไปข้างหน้า (prospective) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรคของผู้ป่วยวัณโรคปอดเสมหะพบเชื้อรายใหม่ที่อายุมากกว่า 18 ปี ในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย สุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิ กลุ่มตัวอย่าง 413 คน จากโรงพยาบาลรัฐ สังกัดกระทรวงสาธารณสุข 46 แห่ง ใน 5 จังหวัดพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง ประกอบด้วย จังหวัดพิษณุโลก อุตรดิตถ์ เพชรบูรณ์ สุโขทัยและตาก วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณา ไคสแควร์และสถิติออดด์ ผลการศึกษาพบว่า ความชุกของภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรค ร้อยละ 6.5 ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรค ดังนี้ (1) ปัจจัยด้านพฤติกรรม ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์มีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรคเป็น 6.4 เท่าของผู้ป่วยที่ไม่ดื่ม และการดื่มแอลกอฮอล์จะมีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบไม่รุนแรงก่อนการรักษา วัณโรคเป็น 4.9 เท่า ของผู้ป่วยที่ไม่ดื่มและเคยดื่มปัจจุบันเลิกแล้ว (2) ปัจจัยด้านพันธุกรรม การมีประวัติครอบครัวเป็นโรคตับ มีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรค 4.3 เท่า และมีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบไม่รุนแรงก่อนการรักษาวัณโรค 5.8 เท่า ของผู้ที่ไม่มีประวัติเป็นโรคตับในครอบครัว (3) ปัจจัยด้านประชากร การติดเชื้อเอชไอวี จะมีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาวัณโรคเป็น 8.6 เท่า จะมีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบไม่รุนแรงก่อนการรักษาวัณโรคเป็น 7.7 เท่า และจะมีโอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะตับอักเสบอย่างรุนแรงก่อนการรักษาวัณโรค 12.4 เท่า ของผู้ที่ไม่ติดเชื้อเอชไอวี ผลการศึกษาครั้งนี้พบว่า ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะตับอักเสบก่อนการรักษาคือ การดื่มแอลกอฮอล์ การติดเชื้อเอชไอวี และการมีประวัติโรคตับในครอบครัว ข้อเสนอในการปรับแนวทางการดูแลรักษาวัณโรคในประเทศไทย ควรตรวจการทำงานของตับก่อนเริ่มการรักษาวัณโรคในกลุ่มเสี่ยงคือ กลุ่มผู้ป่วยวัณโรคที่มีประวัติการดื่มแอลกอฮอล์ การติดเชื้อเอชไอวี และการมีประวัติโรคตับในครอบครัว ข้อเสนอเชิงนโยบายสำหรับกระทรวงสาธารณสุข กรมควบคุมโรค สำนักวัณโรค สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ในการกำหนดแนวทางการดูแลรักษาและสิทธิประโยชน์สำหรับผู้ป่วย วัณโรคที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะตับอักเสบก่อนการรักษา
Downloads
เอกสารอ้างอิง
2. Bureau of Tuberculosis. Thailand Operational Plan to End Tuberculosis 2017-2021. Bangkok: Aksorn Graphic and Design; 2017. (in Thai)
3. Department of Disease Control. Report of tuberculosis control in Thailand year 2009-2015. Bangkok: Bureau of Tuberculosis; 2016. (in Thai)
4. Bureau of Tuberculosis, Department of Disease Control. National Tuberculosis Control Programme Guideline, Thailand, 2018. Bangkok: Aksorn Graphic and Design; 2018. (in Thai)
5. Department of Medical Services, Ministry of Public Health. Clinical Practice Guideline (CPG) of Tuberculosis Treatment in Adult 2018. Bangkok: Beyond Enterprise; 2018. (in Thai)
6. Teleman MD, Chee CB, Earnest A, Wang YT. Hepatotoxicity of tuberculosis chemotherapy under general programme conditions in Singapore.The Int J Tuberc Lung Dis 2002;6: 699-705.
7. Suwankesawong W. Liver and biliary system disorder from tuberculosis drug: Health Product Vigilance System in Thailand (Thai vigibase). Medicinal and Health Product Bulletin 2001:14;61-5. (in Thai)
8. Thongraung W. Antituberculosis drug-induced hepatotoxicity: incidence, mechanism and management. Thai Pharmaceutical and Health Science Journal 2012;7:197-204 (in Thai)
9. Research Institute for Health Sciences, Chiang Mai University. Thai Drinking Survey Guide [Internet]. [cited 2017 Sep 17]. Available from: https://www.rihes.cmu.ac.th/CSAR/?p=306 (in Thai)
10. Office of the Alcohol Beverage Control Committee. Treatment and methods of stop drinking alcohol [Internet]. [cited 2018 Jul23]. Available from: https://www.thaiantialcohol.com/newsletters/view/7 (in Thai)
11. Lonjou C, Borot N, Sekula P, Ledger N, Thomas L, Halevy S, et al. A European study of HLA-B in Stevens-Johnson syndrome and toxic epidermal necrolysis related to five high-risk drugs. Pharmacogenet Genomics 2008;18:99-107.
12. Tariq S, Khan TS, Malik S, Anwar MS, Rashid A. Frequency of anti-tuberculous therapy-induced hep
13. atotoxicity in patients and their outcome. J Ayub Med Coll abbottabad 2009;21:50-2.
14. Singla R, Sharma SK, Mohan A, Makharia G, Sreenivas V, Jha B, et al. Evaluation of risk factors for antituberculosis treatment induced Hepatotoxicity. Indian J Med Res 2010;132:81-6.
15. Marzuki OA, Fauzi AR, Ayoub S, Kamarul Imran M. Prevalence and risk factors of anti-tuberculosis drug-induced hepatitis in Malaysia. Singapore Med J 2008;49:688-93.
16. Mohammed A Agha, Ibraheim I El-Mahalawy, Hosam M Seleem, Mohamed A Helwa. Prevalence of hepatitis C virus in patients with tuberculosis and its impact in the incidence of anti-tuberculosis drugs induced hepatotoxicity. Egypt J Chest Dis Tuberc 2015;64:91-6.
17. Kishore PV, Palaian S, Paudel R, Mishra P, Prabhu M, Shankar PR. Drug induced hepatitis with anti-tubercular chemotherapy: challenges and difficulties in treatment. Kathmandu Univ Med J 2007;5:256-60.
18. R M Fauzi, A Shah, M Y Rathor, S Satwi. Risk factors for anti tuberculous drugs induced hepatitis: a prospective survey from a chest clinic in a general hospital. Med J Malaysia 2004;59:72-7.
19. Aithal GP. Pharmacogenetic testing in idiosyncratic drug-induced liver injury: current role in clinical practice. Liver Int 2015;35:1801-8.
20. Matsumoto T, Ohno M, Azuma J. Future of pharmacogenetics-based therapy for tuberculosis. Pharmacogenomics 2014;15:601-7.
21. Subcommittee on Consideration of Treatment, Rehabilitation of Alcohol Addicts. Screening Guidelines for Treatment and Rehabilitation for People with Alcohol Drinking Problems. Bangkok: Aksorn Graphic and Design; 2018. (in Thai)
22. Classen CN, Warren R, Richardson M, Hauman JH, Gie RP, Ellis JH, et al. Impact of social interactions in the community on the transmission of tuberculosis in a high incidence area. Thorax [Internet]. 1999 [cited 2016 Aug 6];54:136-40. Available from: https://www. ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10325918
23. Kladphuang T, Chiewcharn T, Charoenpak R. Tuberculosis treatment regimens in patients experiencing liver toxicity due to short course chemotherapy at Bamrasnaradura Infectious Disease Institute between 2005-2009. Disease Control Journal 2012;38:306-17.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
