การเฝ้าระวังการดื้อยาต้านไวรัสของเชื้อเอชไอวีในกลุ่มผู้รับประทานยาต้านไวรัส ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

การเฝ้าระวังการดื้อยาต้านไวรัสของเชื้อเอชไอวีในการศึกษาครั้งนี้ ศึกษาจากกลุ่มผู้ป่วยเอดส์และผู้ติดเชื้อเอชไอวีที่กินยาต้านไวรัสนานมากกว่า 6 เดือน จาก 14 จังหวัด ในทุกภาคของประเทศไทย จำนวนทั้งสิ้น 307 ราย ที่ผู้ป่วยส่วนใหญ่กินยาต้านไวรัสสูตร GPO-VIR (67.7%) หรือสูตร NRTIs+NNRTIs อื่นๆ (23.1%) และส่วนน้อยกินยาต้านไวรัสสูตรที่มียากลุ่ม PIs ร่วมด้วย (7.2%) เมื่อทำการตรวจหาปริมาณไวรัสในตัวอย่างพลาสมาของผู้ป่วยเอดส์/ผู้ติดเชื้อเอชไอวี 307 ราย พบว่าผู้ป่วย 37 ราย (12.1%) มีปริมาณไวรัสในพลาสมา > 1,000 copies/ml จากนั้นได้ทำการตรวจการดื้อยาต้านไวรัสต่อไป พบว่าการกลายพันธุ์ที่ส่งผลต่อการดื้อยาต้านไวรัสกลุ่ม NRTIs พบตำแหน่ง M184V มากที่สุด (97.1%) และพบผู้ป่วยที่ดื้อต่อยา 3TC จำนวน 34 ราย ส่วนตำแหน่งการกลายพันธุ์ชนิด TAMs พบความถี่ ดังนี้ M41L (22.8%) D67N (34.3%) K70R (14.3%) L210W (11.4%) T215F (31.4%) K219R (20.0%) สำหรับตำแหน่งการกลายพันธุ์ที่ส่งผลให้เกิดการดื้อต่อยาต้านไวรัสกลุ่ม NNRTIs พบมีความถี่ ดังนี้ A98G (14.3%) K101E (22.8%) K103N (34.3%) V108I (22.8%) Y181C (42.8%) Y188L (5.7%) G190S (34.3%) P225H (8.6%) มีผู้ป่วยที่ดื้อต่อยา NVP และ EFV จำนวน 34 ราย และ 20 รายตามลำดับ การกลายพันธุ์ส่งผลต่อการดื้อยาต้านไวรัสกลุ่ม PIs พบได้หลายตำแหน่งในผู้ป่วยทั้ง 37 ราย แต่มีผู้ป่วยเพียง 1 ราย ที่ดื้อต่อยาต้านไวรัสในกลุ่ม PIs การเฝ้าระวังการดื้อยาต้านไวรัสในครั้งนี้ ตรวจพบผู้ป่วยเอดส์/ผู้ติดเชื้อเอชไอวีที่รักษาด้วยยาต้านไวรัส มีอัตราการดื้อต่อยาต้านไวรัส 11.4% (35/307) โดยกลุ่มผู้ป่วยที่กินยาต้านไวรัสนาน >3 ปี มีอัตราการดื้อยาต้านไวรัสสูงสุด 14.5% (18/124) เมื่อเทียบกับกลุ่มผู้ป่วยที่กินยาต้านไวรัสในระยะเวลาเดียวกัน รองลงมาคือ กลุ่มผู้ป่วยที่กินยาต้านไวรัสนาน >1-2 ปี พบได้ 13.3% (8/60)