การพัฒนาการจัดบริการอาชีวอนามัยในสถานีอนามัยสำหรับแรงงานนอกระบบ

บทคัดย่อ

ประเทศไทยมีแรงงานนอกระบบมากกว่าร้อยละ 60 ของผู้ทำงาน มีปัญหาสภาพแวดล้อม และความปลอดภัยในการทำงานโดยไม่มีหลักประกันทางสังคม การศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ และเชิงปริมาณนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาการจัดบริการอาชีวอนามัยที่สถานีอนามัยสำหรับแรงงานนอกระบบในปีงบประมาณ 2551-2552 โดยคัดเลือกเจ้าหน้าที่สถานีอนามัย กลุ่มแรงงานนอกระบบ 12 กลุ่มในพื้นที่ 4 แห่งของอำเภอโพธาราม อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี ใช้เทคนิคกระบวนวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม สัมภาษณ์เจาะลึก แกนนำหมู่บ้าน และตัวแทนกลุ่ม อบรมเจ้าหน้าที่สถานีอนามัยและผู้ที่เกี่ยวข้องโดยใช้หลักสูตรการจัดบริการอาชีวอนามัยขั้นพื้นฐาน 4 วัน ฝึกเดินสำรวจสถานที่ทำงาน เก็บข้อมูลโดยใช้แบบประเมินสุขภาพผู้ทำงาน แบบสำรวจสิ่งคุกคาม และประเมินความเสี่ยง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพแบบอุปนัย และข้อมูลเชิงปริมาณโดยการแจกแจงความถี่ ค่าเฉลี่ย ร้อยละ ผลการศึกษา พบว่าเจ้าหน้าที่สถานีอนามัยสามารถจัดบริการอาชีวอนามัยเชิงรับ และเชิงรุกโดยการตรวจสุขภาพทั่วไป ตรวจคัดกรองโรคจากการทำงานเบื้องต้น เช่นการเจาะเลือดจากปลายนิ้วมือหาระดับเอ็นไซม์โคลีนเอสเตอเรส เป็นต้น ดูแลรักษาให้สุขศึกษา เดินสำรวจสถานที่ทำงานเพื่อประเมินสิ่งคุกคามอันตรายต่อแรงงาน จัดทำข้อมูลสุขภาพทั่วไป การเจ็บป่วย บาดเจ็บ และอุบัติเหตุจากการทำงานในแฟ้มสุขภาพครอบครัว และมีข้อมูลสิ่งคุกคาม อันตรายต่อแรงงานที่นำไปใช้ปรับปรุงสภาพแวดล้อม และพฤติกรรมการทำงานที่ไม่ปลอดภัย นอกจากนี้ยังมีการสร้างอาสาสมัครอาชีวอนามัย(อสอช) ทำหน้าที่ให้สุขศึกษาด้านอาชีวอนามัยง่ายๆ และประสานงานระหว่างเจ้าหน้าที่กับกลุ่มอาชีพ ผลที่ได้จากการศึกษานี้สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางการจัดบริการอาชีวอนามัยที่สถานีอนามัยที่จะยกระดับเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลในอนาคต ควรมีการศึกษาการจัดบริการอาชีวอนามัยในหน่วยบริการสาธารณสุขในทุกระดับ และครอบคลุมทุกกลุ่มแรงงาน