ประสิทธิผลการพัฒนาศักยภาพแกนนำอำเภอในการขับเคลื่อนงานป้องกัน และแก้ไขปัญหาเอดส์ในเยาวชน ในเขตสาธารณสุขที่ 14

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการศึกษาวิจัยกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาศักยภาพแกนนำอำเภอในการขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ไขปัญหาเอดส์ในเยาวชน โดยประยุกต์ใช้หลักสูตรฝึกอบรมผู้จัดการเรียนรู้เพศศึกษาแบบรอบด้านขององค์การPATH และแนวคิดการส่งเสริมสุขภาพแนวใหม่ตามกฎบัตรออตตาวา (Ottawa charter for health promotion) กลุ่มตัวอย่างเป็นทีมแกนนำจาก 6 อำเภอ รวม 30 คนที่พบปัญหาด้านพฤติกรรมเสี่ยงของเยาวชน และสมัครใจเข้าร่วมโครงการ ได้แก่ อำเภอเนินสง่า และหนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ อำเภอหนองกี่ สตึก และลำปลายมาศ จ.บุรีรัมย์ อำเภอชุมพลบุรี จ.สุรินทร์ ดำเนินการตั้งแต่เดือนตุลาคม 2551 - กันยายน 2553 โดยการอบรมเพื่อปรับกรอบแนวคิดและวิธีทำงาน จากนั้นทีมแกนนำจะไปดำเนินการขับเคลื่อนงานในพื้นที่ โดยทีมวิจัยเป็นผู้สนับสนุนทางด้านวิชาการ ได้แก่ การติดตามสนับสนุนในพื้นที่ และนำการจัดการความรู้มาใช้ในการพัฒนา ได้แก่ จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และเวทีสรุปบทเรียนปลายปี ผลการศึกษาพบว่าหลังการอบรมกลุ่มแกนนำมีความรู้เรื่องโรคเอดส์ และมีทัศนคติต่อผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ดีกว่าก่อนอบรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.01) ด้านความสามารถในการผลักดันให้เกิดการขับเคลื่อนงาน พบว่าแกนนำจาก 5 อำเภอ สามารถแสดงบทบาทในการเป็นผู้จัดการเชิงยุทธศาสตร์โดยสามารถระดมการมีส่วนร่วมจากภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับเยาวชน ให้มาร่วมวางเป้าหมายและเกิดการทำงานอย่างเป็นระบบ โดยเกิดกลไกการดำเนินงานที่สำคัญดังนี้ มีการแต่งตั้งคณะทำงานป้องกันและแก้ไขปัญหาเอดส์ในเยาวชนที่เป็นปัจจุบัน มีระบบระบาดวิทยาที่ใช้ข้อมูลอย่างรอบด้านเพื่อการวางแผน มีการทำแผนแบบบูรณาการและมีคุณภาพ คือ แก้ที่รากปัญหาโดยเน้นการพัฒนาบุคลากรของหน่วยงานที่รับผิดชอบต่อเยาวชน เพื่อสร้างเจ้าภาพใหม่ๆ ในการเป็นผู้ดำเนินงานและที่สำคัญองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเข้ามารับบทบาทในการเป็นเจ้าของงานโดยบรรจุเข้าแผนปฏิบัติการประจำปี และ 3 ปี พร้อมกับสนับสนุนงบประมาณในขณะที่อำเภอเปรียบเทียบยังขาดกลไกในการขับเคลื่อนให้เกิดการทำงานที่เป็นระบบ ซึ่งอาจจะส่งผลต่อการแก้ไขปัญหาในอนาคต ดังนั้น ควรมีการพัฒนาศักยภาพแกนนำอำเภอให้เข้าใจแนวคิดการทำงานเชิงระบบ เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อนงานป้องกันและแก้ไขปัญหาเอดส์อย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และพัฒนาต่อยอดไปสู่อำเภอควบคุมโรคเข้มแข็งแบบยั่งยืนตามนโยบายของกรมควบคุมโรคต่อไป