การจัดการตนเองที่มีต่อพฤติกรรมการควบคุมโรคและระดับฮีโมโกลบิน เอวันซี ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในหน่วยบริการปฐมภูมิ อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

โรคเบาหวานเป็นสาเหตุสำคัญของการตายและทุพลภาพของประชากรโลก โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ การส่งเสริมการจัดการตนเองได้อย่างเหมาะสม จะช่วยควบคุมโรคและลดภาวะแทรกซ้อนดังกล่าว การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบพฤติกรรมการควบคุมโรคภายในกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ และเปรียบเทียบพฤติกรรมการควบคุมโรคและค่าเฉลี่ยระดับฮีโมโกลบินเอวันซีหลังการทดลอง ระหว่างกลุ่มทดลองกับกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มารับบริการที่คลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพชุมชนบ้านน้ำอ้อม อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด จำนวน 28 คน กลุ่มผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เข้ากลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 14 คน กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรม และกลุ่มเปรียบเทียบได้รับการพยาบาลตามปกติ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ โปรแกรมการจัดการตนเอง ประกอบ 4 ขั้นตอน (1) การตั้งเป้าหมาย (2) การติดตามตนเอง (3) การประเมินตนเอง และ (4) การเสริมแรงตนเองและแบบสอบถามพฤติกรรมการควบคุมโรค เพื่อป้องกันโรคแทรกซ้อน มีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับ โดยวิเคราะห์หาสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค เท่ากับ 0.83 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติทดสอบ Wilcoxon Matched-Paired Signed -Ranks Test และ Mann-Whitney U Test ผลการวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการควบคุมโรคโดยรวมหลังการทดลองมากกว่าก่อนการทดลอง ในกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ (p < 0.05) และมีคะแนนเฉลี่ยระดับฮีโมโกลบินเอวันซี (HbA1c) หลังการทดลองลดลงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ (p < 0.05) โดยที่กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยระดับฮีโมโกลบินเอวันซี (HbA1c) หลังการทดลองต่ำกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ การใช้โปรแกรมการจัดการตนเอง สามารถส่งเสริมพฤติกรรมการควบคุมโรคเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนและลดระดับฮีโมโกลบินเอวันซีในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นจึงควรนำไปใช้กับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 และประยุกต์ใช้กับผู้ป่วยกลุ่มโรคเรื้อรังอื่นๆ ต่อไป