ความรู้ พฤติกรรมเสี่ยง และความชุกของโรคพยาธิใบไม้ตับ จังหวัดยโสธร

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรู้ พฤติกรรมเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการติดโรคพยาธิใบไม้ตับ และความชุกของโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนจังหวัดยโสธร กลุ่มตัวอย่างเป็นประชาชนอายุ 15-60 ปี จำนวน 990 คน ซึ่งใช้วิธีการสุ่มแบบ 30 cluster sampling technique ดำเนินการศึกษาโดยใช้แบบสอบถามที่คณะผู้วิจัยสร้างขึ้นเอง พร้อมทั้งศึกษาความชุกของโรคพยาธิใบไม้ตับโดยการตรวจอุจจาระของกลุ่มตัวอย่างด้วย โดยใช้วิธี Kato's thick smear ผลการศึกษาสรุปได้ดังนี้ ความรู้เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับ กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความรู้เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับอยู่ในระดับดี ร้อยละ 80.2 ข้อที่ตอบถูกน้อยที่สุดคือโรคพยาธิใบไม้ตับสามารถติดต่อจากคนสู่คนได้ และตัวอ่อนของพยาธิใบไม้ตับที่อยู่ในปลาสามารถกำจัดโดยความเปรี้ยวจากมะนาว โดยตอบถูกเพียงร้อยละ 24.7 และ 26.1 ตามลำดับ พฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดโรคและแพร่โรคพยาธิใบไม้ตับพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบเป็นบางครั้ง โดยบริโภคก้อย ปลาดิบ ร้อยละ 43.1 ลาบปลาดิบ ร้อยละ 41.1 ส้มปลาดิบ ร้อยละ 45.8 ปลาจ่อมดิบ ร้อยละ 45.5 ส่วนพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบเป็นประจำ ได้แก่ ส้มตำใส่ปลาร้าดิบ ร้อยละ 84.9 ปลาร้าดิบ ร้อยละ 81.1 แจ่วบองปลาร้าดิบ ร้อยละ 71.2 และน้ำพริกปลาร้าดิบ ร้อยละ 70.1 โดยกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ถ่ายลงส้วมทุกครั้ง ร้อยละ 98.6 แต่ในขณะที่ไปทำนา ทำสวน ส่วนใหญ่จะถ่ายโดยขุดหลุมกลบ ร้อยละ 55.3 ความชุกของโรคพยาธิใบไม้ตับพบว่า ความชุกของโรคพยาธิใบไม้ตับของกลุ่มตัวอย่าง คิดเป็นร้อยละ 10.5 โดยอำเภอที่ความชุกมากที่สุดคือ อำเภอดำเขื่อนแก้ว พบร้อยละ 22.9 รองลงมาคือ อำเภอทรายมูลและค้อวัง ร้อยละ 15.2 และร้อยละ 10.6 ตามลำดับ การศึกษาความสัมพันธ์ของตัวแปรต่างๆ กับการตรวจพบพยาธิใบไม้ตับพบว่า เพศ อายุ ภูมิลำเนา และการเคยรับการตรวจหาไข่พยาธิ มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และพฤติกรรมการขับถ่าย พฤติกรรมการกินปลาดิบบางชนิด เช่น ก้อยปลาดิบ ลาบปลาดิบ ปลาส้มดิบ และปลาจ่อม มีความสัมพันธ์กับการตรวจพบพยาธิใบไม้ตับอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05