ลักษณะของผู้ป่วยวัณโรคและปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิตระหว่างการรักษา ของผู้ป่วยวัณโรคปอดรายใหม่ในภาคเหนือตอนบน ปี 2005-2014
DOI:
https://doi.org/10.14456/dcj.2017.9คำสำคัญ:
วัณโรค, เสียชีวิต, ปัจจัยเสี่ยงบทคัดย่อ
วัณโรคเป็นปัญหาของประเทศ โดยเฉพาะเขตภาคเหนือตอนบน ซึ่งมีรายงานผู้ป่วยมากกว่า 5,000 ราย ต่อปี ผลการรักษาสำเร็จเพียงร้อยละ 70.0-75.0 ทั้งนี้เนื่องจากมีผู้เสียชีวิตระหว่างการรักษา การศึกษานี้เพื่อวิเคราะห์ ปัจจัยเสี่ยงที่เป็นสาเหตุการเสียชีวิตระหว่างการรักษาของผู้ป่วยวัณโรคปอดรายใหม่ เป็นการศึกษาแบบ retrospective study ข้อมูลทุติยภูมิจากโปรแกรมบริหารงานคลินิกและการดูแลผู้ป่วยวัณโรค (TB-Clinic and case management: TBCM) ที่ขึ้นทะเบียนปี 2005-2014 ใน 8 จังหวัดภาคเหนือ ใช้สถิติวิเคราะห์ relative risk โดยใช้ univariate analysis ที่ p<0.05 ผลการศึกษาพบว่า ผู้ป่วยจำนวน 39,533 ราย เป็นชาย ร้อยละ 71.3 อายุ >50 ปี ร้อยละ 68.6 ติดเชื้อ HIV ร้อยละ 13.6 มีโรคร่วม ร้อยละ 10.5 ไม่เสียชีวิต 33,521 ราย ร้อยละ 84.8 เสียชีวิต 6,012 ราย ร้อยละ 15.2 ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้ผู้ป่วยวัณโรคปอดเสียชีวิต ได้แก่ อายุ >50 ปี ร้อยละ 19.3 (RR 1.9, 95% CI 1.8-2.0) ติดเชื้อ HIV ร้อยละ 27.1 (RR 2.4, 95% CI 2.3-2.6) โรคร่วม ร้อยละ 21.3 (RR 1.5, 95% CI 1.4-1.6) และแยกโรคคือ ความดันโลหิตสูง ร้อยละ 19.7 (RR 1.3, 95% CI 1.2-1.5) ถุงลมโป่งพอง ร้อยละ 32.2 (RR 2.2, 95% CI 2.0-2.4) ไต ร้อยละ 41.8 (RR 2.8, 95% CI 2.4-3.2) ตับ ร้อยละ 38.5 (RR 2.5, 95% CI 2.0-3.2) และมะเร็ง ร้อยละ 53.3 (RR 3.5, 95% CI 2.8-4.5) (p<0.05) สรุปได้ว่า การติดเชื้อ HIV เป็นปัจจัยเสี่ยงสูงสุดที่ทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตระหว่างรักษามากที่สุด ร้อยละ 33.3 รองลงมาคือ ผู้ป่วยสูงอายุ ร้อยละ 68.6 นอกจากนี้ ควรได้มีการเฝ้าระวังการเสียชีวิตในผู้ป่วยที่มีโรคร่วมอื่นๆ โดยเฉพาะ ผู้ป่วยที่มีโรคร่วมก่อนการรักษา
Downloads
เอกสารอ้างอิง
2. World Health Organization. Global tuberculosis report 2015. France: World Health Organiza¬tion; 2015.
3. กลุ่มพัฒนาภาคีเครือข่าย งานวัณโรค. รายงาน สถานการณ์วัณโรคเขต 1 เชียงใหม่. เชียงใหม่: สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 1 จังหวัดเชียงใหม่; 2559.
4. Lin CH, Lin CJ, Kuo YW, Wang JY, Hsu CL, Chen JM, et al. Tuberculosis mortality: patient characteristics and causes. BMC Infect Dis 2014;14:5.
5. World Health Organization. Noncommunicable diseases country profiles 2011. Geneva: World Health Organization; 2011.
6. Horne DJ, Hubbard R, Narita M, Exarchos A, Park DR, Goss CH. Factors associated with mortality in patients with tuberculosis. BMC Infect Dis 2010;10:258.
7. Velásquez GE, Cegielski JP, Murray MB, Yagui MJ, Asencios LL, Bayona JN, et al. Impact of HIV on mortality among patients treated for tuberculosis in Lima, Peru: a prospective cohort study. BMC Infect Dis 2016;16:45.
8. Low S, Ang LW, Cutter J, James L, Chee CB, Wang YT, et al. Mortality among tuberculosis patients on treatment in Singapore. Int J Tuberc Lung Dis 2009;13:328-34.
9. Moolphate S, Aung MN, Nampaisan O, Nedsuwan S, Kantipong P, Suriyon N, et al. Time of highest tuberculosis death risk and associated factors: an observation of 12 years in Northern Thailand. Int J Gen Med 2011;4:181-90.
10. Shen X, DeRiemer K, Yuan Za, Shen M, Xia Z, Gui X, et al. Deaths among tuberculosis cases in Shanghai, China: who is at risk?. BMC Infect Dis 2009;9:95.
11. Tessema B, Muche A, Bekele A, Reissig D, Emmrich F, Sack U. Treatment outcome of tuberculosis patients at Gondar University Teaching Hospital, Northwest Ethiopia. A five-- year retrospective study. BMC Public Health 2009;9:371.
12. Lönnroth K, Jaramillo E, Williams BG, Dye C, Raviglione M. Drivers of tuberculosis epidemics: the role of risk factors and social determinants. Soc Sci Med 2009;68:2240-6.
13. TB CARE I, UNAIDS. International standards for tuberculosis care, 3rd ed. Hague, Netherlands: TB CARE I; 2014.
14. Moolphate S, Aung MN, Nampaisan O, Nedsu¬wan S, Kantipong P, Suriyon N, et al. Time of highest tuberculosis death risk and associated factors: an observation of 12 years in Northern Thailand. Int Journal Gen Med 2011;4:181- 90.
15. Jayawardena K, Samarathunga M. Baseline characteristics of patients and the effect of fixed-dose combination chemotherapy on sputum conversion time in active pulmonary tuberculosis: a preliminary study in Kandy District, Sri Lanka. SAARC J Tuber Lung Dis HIV/AIDS 2008; 5:1-6.
16. Alobu I, Oshi SN, Oshi DC, Ukwaja KN. Risk factors of treatment default and death among tuberculosis patients in a resource-limited setting. Asian Pac J Trop Med 2014;7:977-84.
17. Wang JY, Lee LN, Yu CJ, Chien YJ, Yang PC, Tami Group. Factors influencing time to smear conversion in patients with smear‐positive pulmonary tuberculosis. Respirology 2009;14: 1012-9.
18. Nahid P, Jarlsberg LG, Rudoy I, de Jong BC, Unger A, Kawamura LM, et al. Factors associ¬ated with mortality in patients with drug-suscep¬tible pulmonary tuberculosis. BMC Infec Dis 2011;11:1.
19. Jianzhao H, van den Hof S, Lin X, Yubang Q, Jinglong H, van der Werf MJ. Risk factors for non-cure among new sputum smear positive tuberculosis patients treated in tuberculosis dispensaries in Yunnan, China. BMC Health Serv Res 2011;11:97.
20. Dooley KE, Lahlou O, Ghali I, Knudsen J, Elmessaoudi MD, Cherkaoui I, et al. Risk factors for tuberculosis treatment failure, default, or relapse and outcomes of retreatment in Morocco. BMC Public Health. 2011;11:140.
21. H Simon Schaaf, Alimuddin I Zumla, Tuberculosis: a comprehensive clinical reference. In: Nachega JB, editor. Clinical aspects of tuberculsis in HIV-infected adults. World Health Organization: Regional Office for South-East Asia; 2009. p. 524-31.
22. Kwan CK, Ernst JD. HIV and tuberculosis: a deadly human syndemic. Clin Microbiol Rev 2011;24:351-76.
23. Singhal S, Jaiswa P. Presentation of tuberculosis in TB-HIV co-infection patients and the treatment outcome with directly observed short course therapy. Asian Pac J Trop Biomed 2011;1:S266-7.
24. Jonnalagada S, Harries AD, Zachariah R, Satyanarayana S, Tetali S, Chander GK, et al. The timing of death in patients with tuberculosis who die during anti-tuberculosis treatment in Andhra Pradesh, South India. BMC Public Health 2011;11:921.
25. Inghammar M, Ekbom A, Engström G, Ljung¬berg B, Romanus V, Lofdahl C-G, et al. COPD and the risk of tuberculosis--a population-based cohort study. PloS One 2010;5:e10138.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารควบคุมโรค ถือว่าเป็นผลงานทางวิชาการหรือการวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของกรมควบคุมโรค ประเทศไทย หรือกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
