ระบบข้อมูลเพื่อการเฝ้าระวังสถานการณ์โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน และปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้องในประเทศไทย พ.ศ. 2553-2558

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ทำ การรวบรวมฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องสัมภาษณ์บุคลากรที่ปฏิบัติหน้าที่ด้านข้อมูลในพื้นที่ ทั้งในระดับประเทศ เขต จังหวัด ตลอดจนหน่วยบริการทุกระดับ เพื่อทบทวนระบบข้อมูลเพื่อเฝ้าระวังโรคหัวใจและ หลอดเลือด โรคเบาหวานและปัจจัยที่เกี่ยวข้อง อันได้แก่ การบริโภคยาสูบ การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม และการมีกิจกรรมทางกายไม่เพียงพอที่สอดคล้องกับเป้าหมายระดับโลกที่พิจารณาสถานการณ์ ปี พ.ศ. 2553 เป็นปีฐาน โดยจำแนกประเภทของฐานข้อมูลออกเป็น 5 ประเภท คือ (1) ฐานข้อมูลมรณบัตร (2) ฐานข้อมูลผลลัพธ์การให้บริการจากหน่วยบริการ (3) ฐานข้อมูลการสำรวจ (4) ข้อมูลการติดตาม กระบวนการดำเนินการควบคุมป้องกันโรคเชิงคุณภาพ (5) ข้อมูลที่เกี่ยวข้องจากหน่วยงานอื่นนอกกระทรวง สาธารณสุข ในช่วงปี พ.ศ. 2553-2558 ประเทศไทยใช้ข้อมูลการเสียชีวิตจากมรณบัตรในการติดตามสถานการณ์ การเสียชีวิตเป็นหลัก แต่ความครบถ้วนและถูกต้องของการให้การวินิจฉัยสาเหตุการเสียชีวิตยังคงเป็นปัญหา โดยเฉพาะสาเหตุจากโรคเรื้อรัง ฐานข้อมูลการให้บริการจากหน่วยบริการในประเทศไทยนั้นประกอบด้วย 2 ระบบสำคัญคือ (1) ฐานข้อมูลแฟ้มโครงสร้างมาตรฐานข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ (2) ฐานข้อมูลสำนักงาน หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ แต่ยังพบปัญหาในการรวบรวมและส่งต่อข้อมูล มีฐานข้อมูลการสำรวจที่เกี่ยวข้องกับ NCDs ในระดับประชากรที่สำคัญ 12 ฐาน และในระดับหน่วยบริการ 1 ฐาน โดยฐานข้อมูลการสำรวจจากสำนักงาน สถิติแห่งชาติ การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย และการสำรวจพฤติกรรมสุขภาพและ การบาดเจ็บเป็นฐานข้อมูลหลัก อย่างไรก็ตาม ฐานข้อมูลที่มีอยู่หลากหลายนั้นยังมีความแตกต่างของนิยาม ความซ้ำซ้อนในการสำรวจในปีเดียวกัน และไม่สามารถเป็นตัวแทนระดับจังหวัดได้ ข้อมูลการติดตามกระบวนการ ดำเนินการควบคุมป้องกันโรคเชิงคุณภาพ และข้อมูลที่เกี่ยวข้องจากหน่วยงานอื่นนอกกระทรวงสาธารณสุขเป็น ข้อมูลสำคัญที่ช่วยให้เห็นความเชื่อมโยงของสุขภาพ กับปัจจัยกำหนดอื่นในแง่ของมาตรการ สังคม สิ่งแวดล้อมและ เศรษฐกิจ แต่ยังไม่ได้ถูกเก็บรวบรวมอย่างเป็นระบบ ประเทศไทยจึงควรมีการบูรณาการฐานข้อมูลที่มีอยู่หลากหลาย โดยคำนึงถึงความครบถ้วน ครอบคลุมและคุณภาพของข้อมูล เพื่อการติดตามสถานการณ์ได้อย่างเป็นระบบ และ สามารถเป็นตัวแทนได้ถึงระดับจังหวัด ประกอบด้วย ข้อมูลการเสียชีวิต ข้อมูลการเจ็บป่วย ข้อมูลพฤติกรรมเสี่ยง ข้อมูลปัจจัยทางสังคมและสิ่งแวดล้อม และความฉลาดทางสุขภาพ ซึ่งสามารถจำแนกตามแหล่งข้อมูลคือ ฐานมรณบัตร ฐานหน่วยบริการสาธารณสุข ฐานการสำรวจ สถานศึกษา สถานประกอบการ และหน่วยงานอื่น นอกเหนือจากภาคสาธารณสุข นอกจากนั้น มิติด้านการพัฒนาศักยภาพ เป็นอีกมิติที่สำคัญในระบบเฝ้าระวัง ทั้งการพัฒนาศักยภาพบุคลากร รวมถึงภาคีเครือข่ายต่าง ๆ เครื่องมือและระบบ เพื่อเป็นต้นทุนและฐานสำคัญ ในการส่งเสริมการพัฒนาระบบเฝ้าระวังที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น