รูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการกับโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วม ของศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหิน อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพการณ์ของโรคระบาดในศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหิน (2) พัฒนารูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการกับโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วมของศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหิน และ (3) ประเมินผลรูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วมของศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหิน การวิจัยมี 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาสภาพการณ์ของโรคระบาดในศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหิน ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วม ดำเนินการวิจัยกับกลุ่มแกนนำผู้หนีภัยการสู้รบ, บุคลากรที่ปฏิบัติหน้าที่ในศูนย์ และตัวแทนประชาชนชาวไทย จำนวน 25 คน คัดเลือกด้วยการเลือกแบบเจาะจง ระยะที่ 3 ประเมินผลรูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการกับโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วม ดำเนินการวิจัยในกลุ่มประชากรผู้หนีภัยการสู้รบ พ.ศ. 2555 จำนวน 8,109 คน พ.ศ. 2556 จำนวน 7,735 คน และ พ.ศ. 2557 จำนวน 7,383 คน ระยะเวลาการวิจัย พ.ศ. 2554-2557 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยกระบวนการสังเกตแบบมีส่วนร่วม และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วย อัตราป่วยค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการศึกษาพบว่า (1) ศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหินมีอัตราการป่วยด้วยโรคติดต่อ 7,052.83 ต่อประชากรหมื่นคน ส่วนใหญ่ป่วยด้วยโรคปอดบวม โรคอุจจาระร่วง โรคไข้เลือดออกและไข้มาลาเรีย มีปัญหาที่สำคัญคือ ปัญหาการระบาดของโรคติดต่อ ปัญหาของระบบการเฝ้าระวังโรคระบาด และปัญหาของระบบการจัดการกับโรคระบาด (2) รูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการกับโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วมของศูนย์พักพิงชั่วคราวบ้านถ้ำหิน อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี มี 5 องค์ประกอบ คือ (2.1) ศูนย์ประสานงานสาธารณสุขชายแดน (2.2) ศูนย์ข้อมูลสาธารณสุขชายแดน (2.3) การสนับสนุนด้านวิชาการ (2.4) แกนนำบุคคลสำคัญ และ (2.5) คณะทำงานเฉพาะกิจเคลื่อนที่เร็วบ้านถ้ำหิน (3) ภายหลังการใช้รูปแบบการเฝ้าระวังและการจัดการโรคระบาดตั้งแต่ พ.ศ. 2555-2557 ผู้หนีภัยการสู้รบมีอัตราการป่วยด้วยโรคติดต่อลดลงคือ 4,097.92, 4,190.45 และ 4,005.15 ต่อประชากรหมื่นคน จากผลการวิจัยควรสร้างแนวปฏิบัติกลางในการดำเนินการเฝ้าระวัง และการจัดการกับโรคระบาดอย่างมีส่วนร่วมสำหรับศูนย์พักพิงชั่วคราวในประเทศไทย เพื่อให้แต่ละแห่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับบริบทของตนเอง