การดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อ ในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จังหวัดสมุทรปราการ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์การดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรปราการ และ 2) เพื่อพัฒนาแนวทางในการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จังหวัดสมุทรปราการ

วัสดุและวิธีการวิจัย: การวิจัยเป็นการวิจัยแบบผสม (Mixed method) ประกอบด้วย
การวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) และการวิจัยเชิงคุณภาพ ในลักษณะการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ซึ่งประกอบด้วย ระยะที่1 การวางแผน (Planning) ระยะที่2 ระยะปฏิบัติการ (Action) ระยะที่3 การสังเกตุ (Observing) และระยะที่4 สะท้อนกลับ (Reflecting) ประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเชิงปริมาณ ได้แก่ ผู้บริหารขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้อำนวยการ/หัวหน้ากองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้รับผิดชอบงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกแห่ง จำนวน  49 แห่ง แห่งละ 1 คน จำนวน 49 คน เครื่องมือที่ใช้เชิงปริมาณ ได้แก่ แบบสำรวจการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จังหวัดสมุทรปราการ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเชิงคุณภาพ (การวิจัยเชิงปฏิบัติการ) ได้แก่ แบบสนทนากลุ่ม (Focus Group) แบบสัมภาษณ์เชิงลึก (In – depth Interview)และแบบสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม(Non - Participant observation)

ผลการศึกษา: พบว่า1) สถานการณ์การดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรปราการ ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ย 2.24 ผลการดำเนินงานสูงสุดลำดับแรก ได้แก่ การดำเนินงานด้านการวางแผนการดำเนินงาน  กลยุทธ์การดำเนินงาน และทรัพยากร รองลงมาได้แก่ด้านการมีส่วนร่วมในการดำเนินงาน ด้านโครงสร้างองค์กรและการบริหารจัดการ ด้านการป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อในพื้นที่รับผิดชอบและด้านการกำกับติดตามประเมินผลการดำเนินงานและมาตรฐานการปฏิบัติงานปัญหาอุปสรรคที่สำคัญ คือ เจ้าหน้าที่ไม่เพียงพอในการปฏิบัติงาน และมีการโยกย้ายและเปลี่ยนแปลงสถานที่ทำงานบ่อยไม่มีสถานการณ์โรคไม่ติดต่อในพื้นที่รับผิดชอบ และความร่วมมือของประชาชนในการคัดกรองเบาหวานและความดันโลหิตสูงน้อย 2) การพัฒนาแนวทางในการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีความชัดเจนและเหมาะสมกับบริบทของจังหวัดสมุทรปราการ ซึ่งพื้นที่เขตเมืององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีรายได้สูงอยู่ในลำดับต้นๆของประเทศ นับได้ว่า มีศักยภาพในการบริหารจัดการงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติอต่อในพื้นที่ ด้านโครงสร้างองค์กรและการบริหารจัดการ ต้องทบทวนโครงสร้างองค์กร จัดการอัตรากำลังให้พียงพอ และมีคำสั่งในการมอบหมายการปฏิบัติงานที่ชัดเจน และบริหารจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพในระดับพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อประชาชน ด้านการวางแผน กลยุทธ์และทรัพยากร ในการดำเนินงาน จะต้องมีระบบฐานข้อมูลในการวางแผนการดำเนินงานและแก้ไขปัญสาธารณสุขในระดับพื้นที่ร่วมกับสถานบริการสาธารณสุขในพื้นที่ และกำหนดกลยุทธ์การดำเนินงานร่วมกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลในระดับพื้นที่ ด้านการมีส่วนร่วมในการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อ ยกระดับการประสานงานทั้งภายในและภายนอกเครือข่ายองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ทั้งหน่วยงานด้านสาธารณสุข ผู้นำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) และภาคประชาชน ด้านการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อ สนับสนุนและมีส่วนร่วมกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) และอาสาสมัครสาธารณสุข  ในพื้นที่จัดให้มีโครงการและกิจกรรมในการรณรงค์ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของประชาชน  เพื่อลดพฤติกรรมเสี่ยงโดยเฉพาะพฤติกรรมการบริโภคอาหารและการออกกำลังกาย เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อ สนับสนุนการมีส่วนร่วมในการดำเนินงานจัดตั้งสถานีสุขภาพ (Health Station) การจัดตั้งศูนย์คนไทยห่างไกล NCDs การดำเนินงาน NCDs Remission Clinic ในโรงพยาบาลและโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) และด้านการกำกับติดตามประเมินผลการดำเนินงานและมาตรฐานการปฏิบัติงาน การมีส่วนร่วมเป็นคณะกรรมการวางแผนและประเมินผล สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรปราการ และคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) 

          ข้อสรุป: องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรปราการ ซึ่งเป็นพื้นที่เขตเมือง มีศักยภาพสูงโดยเฉพาะในด้านงบประมาณซึ่งมีรายได้สูงอยู่ในลำดับต้นๆ ของประเทศ การเข้าร่วมกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่มากกว่าร้อยละ 90 รวมทั้งมีศูนย์บริการสาธารณสุขที่สามารถเป็นต้นแบบได้หลายแห่ง  การดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อ (NCDs) โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ซึ่งเป็นสาเหตุนำของโรคไม่ติดต่อในอีกหลายโรค หากมีการจัดโครงสร้าง อัตรากำลังเพียงพอเหมาะสม มอบหมายงานที่่ชัดเจน มีระบบฐานข้อมูลสถานการณ์โรคและบูรณาการการดำเนินงานร่วมกันโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลในพื้นที่และอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ในพื้นที่มีระบบการกำกับติดตามที่เป็นระบบชัดเจน ต่อเนื่อง การขับเคลื่อนการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กจะเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ประชาชนได้ประโยชน์สูงสุด