ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับการควบคุมโรคหืดในผู้ป่วยที่รักษาใน คลินิกโรคหืด รพ. ปากช่องนานา จ.นครราชสีมา

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับการควบคุมโรคหืดในผู้ป่วยที่รับการรักษาในคลินิกโรคหืด รพ. ปากช่องนานา จ. นครราชสีมา

วิธีการศึกษา : การศึกษานี้เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวาง (Cross sectional study) โดยประชากรที่ใช้ คือ ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยเป็นโรคหืด ที่รักษาในคลินิกโรคหืด โรงพยาบาลปากช่องนานา จังหวัดนครราชสีมา ใช้สูตรคำนวณขนาดตัวอย่าง ประมาณค่าสัดส่วน วิเคราะห์สถิติ ordinal logistic regression เพื่อหาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับการควบคุมโรคหืดซึ่งได้แบ่งระดับการควบคุม ออกเป็น 3 ระดับได้แก่ คุมอาการได้ดี คุมอาการได้บางส่วน คุมอาการไม่ได้ กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05

ผลการศึกษา : จากการศึกษาผู้ป่วยโรคหืดที่รักษาในคลินิกโรคหืด รพ.ปากช่องนานา จำนวน 174 ราย พบว่ามีผู้ป่วยที่ควบคุมโรคหืดได้ดี จำนวน 53 ราย ควบคุมอาการได้บางส่วน จำนวน 68 ราย และกลุ่มที่ควบคุมอาการไม่ได้ จำนวน 53 ราย เมื่อศึกษาวิเคราะห์แบบตัวแปรเดี่ยว ด้วยสถิติถดถอยอย่างง่าย univariable ordinal logistic regression พบปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับการควบคุมโรคหืดในผู้ป่วยที่รักษาในคลินิกโรคหืด รพ.ปากช่องนานา จ.นครราชสีมา อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ได้แก่ ส่วนสูง (OR=0.96; 95%CI : 0.92-0.99, p-value = 0.016) โรคประจำตัว ได้แก่ โรคกรดไหลย้อน (OR=2.91; 95%CI : 1.21-6.99, p-value = 0.017 สภาพแวดล้อมที่เกิดจากควันไฟขณะเผาขยะ (OR=1.85; 95%CI : 1.05-3.24, p-value = 0.031) ความเครียด (OR=3.61; 95%CI : 1.57-8.29, p-value = 0.002) การติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ (OR=1.90; 95%CI : 1.04-3.48, p-value = 0.036) ยาที่ใช้รักษา ได้แก่ cetirizine (OR=3.80; 95%CI : 1.06-13.51, p-value = 0.039) และยาสูดพ่น ได้แก่ ยา budesonide MDI (OR=0.51; 95%CI : 0.29-0.89, p-value = 0.019) เมื่อวิเคราะห์ตัวเเปรแบบถดถอยพหุลอจิสติกเชิงอันดับ multivariable ordinal logistic regression พบปัจจัยเสี่ยงที่มีความสัมพันธ์กับระดับการควบคุมโรคหืดในผู้ป่วยที่รักษาในคลินิกโรคหืด รพ.ปากช่องนานา จังหวัดนครราชสีมา อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ในตัวแบบสุดท้าย ได้แก่ ความเครียด (Adj. OR = 2.66; 95%CI 1.02 – 6.95) และการใช้ยา salbutamol MDI (Adj. OR = 3.34; 95%CI 1.09 – 10.28)

ข้อสรุป : เมื่อควบคุมตัวแปรกวนอื่นๆ ความเครียด และการใช้ยา salbutamol MDI มีความสัมพันธ์กับระดับการควบคุมโรคหืดได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ดังนั้นเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถควบคุมโรคหืดได้ดีที่สุด ผู้รักษาควรให้ความสำคัญกับการประเมินความเครียดของผู้ป่วย รวมถึงการใช้ยาของผู้ป่วย