อัตราการเสียชีวิตและการเกิดภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตแบบที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้าในโรงพยาบาลชุมแพ

บทคัดย่อ

หลักการและเหตุผล การรักษาผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายในปัจจุบันคือการบำบัดทดแทนไตด้วยวิธีฟอกเลือด ฟอกไตทางช่องท้องหรือการปลูกถ่ายไต แต่ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักจะยอมทำการรักษาด้วยวิธีการบำบัดทดแทนไตเมื่อผู้ป่วยมีอาการแสดงค่อนข้างมากหรือมีภาวะแทรกซ้อนทำให้ต้องได้รับการรักษาด้วยการบำบัดทดแทนไตแบบเร่งด่วน โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้ามักมีแนวโน้มที่จะเสียชีวิตและเกิดภาวะแทรกซ้อนสูง แต่ที่ผ่านมายังไม่มีการศึกษาอัตราการเสียชีวิตและการเกิดภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตแบบที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้าในประเทศไทยมาก่อน จึงเป็นที่มาของการศึกษานี้

วิธีการศึกษา การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา(descriptive study) แบบย้อนหลัง (retrospective study) โดยการทบทวนจากเวชระเบียนของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตในโรงพยาบาลชุมแพ ตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ.2562 ถึงเดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2563 มีเกณฑ์การคัดเข้าศึกษา ได้แก่ อายุมากกว่า 15 ปีและได้รับการบำบัดทดแทนไตในโรงพยาบาลชุมแพ มีเกณฑ์การคัดออกจากการศึกษา ได้แก่ เป็นผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ปฏิเสธการบำบัดทดแทนไตและเป็นผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่เริ่มการบำบัดทดแทนไตมาจากโรงพยาบาลอื่น โดยมีผลลัพธ์หลักคืออัตราการเสียชีวิตและการเกิดภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตแบบที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้าในโรงพยาบาลชุมแพ

ผลการศึกษา มีผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่เข้ารับการรักษาด้วยวิธีการบำบัดทดแทนไตทั้งหมด 63 คน เป็นกลุ่มที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้า 46 คน คิดเป็นร้อยละ 73.02 ของผู้ป่วยทั้งหมด โดยผู้ป่วยกลุ่มที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้ามีจำนวนผู้ป่วยที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตแบบเร่งด่วน ได้รับการรักษาในหอผู้ป่วยวิกฤติ อายุรกรรมและใช้เครื่องช่วยหายใจมากกว่ากลุ่มที่มีการวางแผนล่วงหน้าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้มีผู้ป่วยเสียชีวิตทั้งหมด 7 คน เกิดภาวะแทรกซ้อนทั้งหมด 25 คน คิดเป็นร้อยละ 11.11 และ 39.68 ของผู้ป่วยทั้งหมดตามลำดับ กลุ่มที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้ามีผู้ป่วยเสียชีวิต 4 คน และเกิดภาวะแทรกซ้อน 18 คน คิดเป็นร้อยละ 6.3 และ 28.6 ของผู้ป่วยทั้งหมดตามลำดับ โดยที่ไม่พบความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติของอัตราการเสียชีวิตและการเกิดภาวะแทรกซ้อนระหว่างทั้งสองกลุ่ม

สรุป ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ทำการบำบัดทดแทนไตแบบที่ไม่มีการวางแผนล่วงหน้ามักมีอาการแสดงทางคลินิกค่อนข้างรุนแรงและต้องทำการบำบัดทดแทนไตแบบเร่งด่วนมากกว่ากลุ่มที่ทำการบำบัดทดแทนไตแบบมีการวางแผนล่วงหน้า โดยที่มีภาวะแทรกซ้อนหลังได้รับการบำบัดทดแทนไตและมีอัตราการเสียชีวิตไม่แตกต่างกัน