ความรู้ ทัศนคติ พฤติกรรมและเครือข่ายการมีส่วนร่วมดูแลสุขภาพช่องปาก มีผลต่อดัชนีค่าเฉลี่ยโรคฟันผุ ถอน อุด ในนักเรียนประถมศึกษา อำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาความรู้ ทัศนคติ พฤติกรรมในการดูแลสุขภาพช่องปาก และเครือข่ายการมีส่วนร่วมดูแล สุขภาพช่องปากที่ส่งผลต่อโรคฟันผุในนักเรียนประถมศึกษา อำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬ วัสดุและวิธีการ : เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาภาคตัดขวาง (cross sectional descriptive research) กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 264 คน และ เครือข่าย จำนวน 264 คน เครื่องมือที่ใช้ ในการเก็บข้อมูลของกลุ่มนักเรียนประถมศึกษาปีที่ 6 ได้แก่ แบบสอบถามความรู้ ทัศนคติ พฤติกรรมในการดูแลสุขภาพ ช่องปากค่าเชื่อมั่นเท่ากับ 0.89, 0.94, 0.93 ตามลำดับและเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลของกลุ่มเครือข่าย คือ แบบสอบถามการมีส่วนร่วม ค่าเชื่อมั่นเท่ากับ 0.97 แบบบันทึกสภาวะฟันผุ และคู่มือโครงการส่งเสริมสุขภาพช่องปาก เก็บข้อมูลเดือนสิงหาคม 2561 วิเคราะห์โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าร้อยละ (percentage) ค่าเฉลี่ย (mean) และ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) และสถิติเชิงอนุมานโดยวิเคราะห์ถดถอยลอจิสติกแบบหลายชั้น และ อธิบายด้วยค่า adjust Odds ratio และ 95%Confidence interval ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 ผลการวิจัย : พบว่าในกลุ่มนักเรียนประถมศึกษาปีที่ 6 มีคะแนนความรู้ด้านพฤติกรรมในการดูแลสุขภาพ ช่องปากอยู่ในระดับปานกลาง (mean8.44±SD2.75) โดยรวมคะแนนทัศนคติในการดูแลสุขภาพช่องปากของนักเรียน อยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 91.3 (mean48.95±SD1.18) โดยรวมคะแนนพฤติกรรมในการดูแลสุขภาพช่องปากอยู่ ในระดับสูง ร้อยละ 72.7 (mean7.93 ±SD4.05) และโดยรวมคะแนนความพึงพอใจต่อการบริการดูแลสุขภาพช่องปาก อยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 72.0 (mean11.71±SD1.98) กลุ่มเครือข่ายพบว่าคะแนนการมีส่วนร่วมส่งเสริมสุขภาพ ช่องปากนักเรียนอยู่ในระดับต่ำ ร้อยละ 48.5 (mean 7.49±SD 1.91) และโดยรวมเครือข่ายมีความพึงพอใจอยู่ในระดับ สูง ร้อยละ 69.7 (mean19.03±SD3.16) ปัจจัยทำนายที่มีผลต่อการเกิดสภาวะโรคฟันผุของนักเรียนอย่างมีนัยสำคัญ ทางสถิติที่ระดับ 0.05 ได้แก่ ระดับความรู้ (adj.OR 0.57, 95%CI: 0.34-0.98), ระดับทัศนคติ (adj.OR 1.04, 95% CI: 0.37-0.87) ระดับพฤติกรรม (adj.OR 1.16, 95%CI: 0.50-0.77) และระดับความพึงพอใจ (adj.OR 1.51, 95% CI: 0.55-0.89) ค่าเฉลี่ยโรคฟันผุ DMF ของนักเรียนในปี 2560 พบโรคฟันผุในนักเรียนร้อยละ 27.2 ค่าเฉลี่ยโรคฟันผุ DMF เท่ากับ 1.1 ซี่ต่อคน ซึ่งต่ำกว่านักเรียนปี 2558 แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ผลงานการดูแลสุขภาพ ช่องปากในนักเรียนประถมศึกษาของโรงพยาบาลเซกา ผ่านเกณฑ์ จำนวน 9 ใน 10 ตัวชี้วัด ที่ไม่ผ่านเกณฑ์ คือ โรงเรียน ประถมศึกษาไม่จำหน่ายน้ำอัดลมร้อยละ 77.8 (เกณฑ์ร้อยละ 85) ข้อสรุป : ความรู้ ทัศนคติ พฤติกรรมและเครือข่ายการมีส่วนร่วมดูแลสุขภาพช่องปากมีผลต่อดัชนีค่าเฉลี่ยโรค ฟันผุ DMF ของนักเรียนประถมศึกษาปี่ที่ 6 นี้มีความเหมาะสมในการเฝ้าระวังดูแลสุขภาพช่องปาก