การพัฒนาแนวทางการดำเนินแผนงานวัณโรคของจังหวัดนครพนม เพื่อการดูแลผู้ป่วยวัณโรคปอด รายใหม่ที่เสี่ยงต่อการเสียชีวิตระหว่างรักษาวัณโรค จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อทราบสาเหตุการเสียชีวิตของผู้ป่วยวัณโรครายใหม่และเพื่อหาแนวทางการพัฒนาคุณภาพการ ดูแลผู้ป่วยในกลุ่มที่เสี่ยงต่อการเสียชีวิตระหว่างรักษาวัณโรคของจังหวัดนครพนม วัสดุและวิธีการศึกษา : เป็นการศึกษาแบบย้อนหลัง(Retrospective Study) ศึกษาในกลุ่มผู้ป่วยที่เสียชีวิตและ รักษาหายระหว่างที่ขึ้นทะเบียนรักษาวัณโรคปอดรายใหม่ทุกรายของจังหวัดนครพนม รวบรวมข้อมูลผู้ป่วยจากข้อมูล โปรแกรม TBCM ONLINE ของโรงพยาบาล 12 แห่ง ในจังหวัดนครพนม ในช่วงเวลา 1 ตุลาคม 2560 ถึง 30 กันยายน 2561 ศึกษาลักษณะการเสียชีวิตของผู้ป่วยโดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป ใช้สถิติ Chi-Square โดยนำปัจจัยที่มีค่า p-value < 0.05 มาวิเคราะห์ด้วยสถิติ Multiple logistic regression ผลการศึกษา : จากข้อมูลพบผู้ป่วยขึ้นทะเบียนรักษาวัณโรคทั้งหมด 561 ราย รักษาหายจำนวน 186 ราย เสีย ชีวิตระหว่างรักษา จำนวน 48 ราย อยู่ระหว่างการรักษา 319 ราย อื่นๆ 9 ราย ศึกษาลักษณะของผู้ป่วยที่เสียชีวิตกับ ผู้ป่วยที่รักษาหายของผู้ป่วยวัณโรค โดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป ใช้สถิติ Chi-Square นำปัจจัยที่มีค่า p-value < 0.05 วิเคราะห์ด้วยสถิติ Multiple logistic regression พบว่า ผู้ป่วยที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป มีโอกาสเสียชีวิตระหว่างการ รักษาวัณโรค ถึง 2.995 เท่า (95% CI 1.476% – 6.118%) และผู้ป่วยที่มีการดูแลกำกับการกินยา DOT โดยเจ้าหน้า ที่หรืออสม.มีการเสียชีวิตน้อยกว่าการทำ DOT โดยญาติ ร้อยละ 77.4 (95% CI 0.106%-0.4272%) นำปัจจัยที่มีผล ต่อลักษณะการเสียชีวิตของผู้ป่วยมาวางแผนพัฒนาแนวทางดำเนินแผนงานวัณโรคของจังหวัดนครพนม โดยใช้ กระบวนการทบทวนหลังปฏิบัติงาน (After Action Review: AAR) ได้ 4 ประเด็น ดังนี้ 1) พัฒนารูปแบบการมีผู้จัดการ ผู้ป่วยรายบุคคล 2) พัฒนาระบบการดูแลที่มีผู้ป่วยวัณโรคเป็นศูนย์กลาง (Patient center care) 3) พัฒนาระบบการ คัดกรองผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง และ 4) พัฒนาการดูแลกำกับผู้ป่วย DOT อย่างเป็นรูปธรรม ส่งผลให้การดำเนินงานด้าน วัณโรค จังหวัดนครพนม รอบไตรมาส 1/2562 อัตราการรักษาสำเร็จของผู้ป่วยรายใหม่ ร้อยละ 86.76 อัตราตาย ร้อยละ 8.09 และ มีการคัดกรองการคิดเชื้อวัณโรคในกลุ่มเสี่ยง คัดกรองกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อวัณโรค ร้อยละ 75.14 ข้อสรุป : ผู้ป่วยที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป และการทำ DOT โดยญาติ มีความสัมพันธ์กับการเสียชีวิตของผู้ป่วยวัณโรค ปอด นำปัจจัยดังกล่าวมาวิเคราะห์พัฒนา กำหนดเป็นแนวทางการดำเนินงานด้านวัณโรคและติดตามประเมินผลอย่าง ต่อเนื่องทำให้ผลการดำเนินงานด้านวัณโรคของจังหวัดนครพนมมีแนวโน้มสูงขึ้น