วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น

รูปแบบการจัดบริการพยาบาลดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 แบบมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายสุขภาพมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง จังหวัดมหาสารคาม

ฉวีวรรณ เผ่าพันธ์ — 2025-08-30

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดบริการของกระบวนการพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน โดยการมีส่วนร่วมของของภาคีเครือข่ายสุขภาพ กระบวนการวิจัยแบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่ 1) วิเคราะห์สถานการณ์เพื่อร่างรูปแบบ 2) ระยะปฏิบัติการนำรูปแบบมาใช้แก้ปัญหา 3) ประเมินผลการใช้รูปแบบ กลุ่มตัวอย่างที่เป็นผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวน 40 คน และบุคลากรสาธารณสุข ภาคีเครือข่าย และแกนนำนักศึกษา 30 คน เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยก่อนและหลังใช้รูปแบบด้วย Paired t-test และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มเป้าหมายส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 57.17 อายุเฉลี่ย 23.22 ปี (S.D.= 4.72) ระยะเวลาที่เป็นโรคเบาหวาน เฉลี่ย 3.12 ปี ผลลัพธ์การสร้างรูปแบบการจัดบริการพยาบาลดูแลผู้ป่วยเบาหวานโดยการมีส่วนร่วมของของภาคีเครือข่ายสุขภาพ ดังนี้ 1) รูปแบบการควบคุมโรคเบาหวานในชุมชน ส่งเสริมหลักการควบคุมเบาหวานโดยใช้กระบวนการทางการพยาบาลในการดูแลและการมีส่วนร่วมของชุมชน 9 กิจกรรม 2) เกิดภาคีเครือข่ายสุขภาพ คณะกรรมการควบคุมโรคเบาหวานในมหาวิทยาลัยเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย 3) ผู้ป่วยได้รับการพัฒนาความรู้และทักษะในการดูแลตนเองเกี่ยวกับโรคเบาหวาน การได้รับบริการสุขภาพจากบุคลากรทางการแพทย์ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของผู้ป่วย เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยก่อนและหลังการใช้รูปแบบ พบว่า ค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือด ระดับความเครียดลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<0.001) โดยบุคลากรสาธารณสุข สหสาขาวิชาชีพ ภาคีเครือข่ายสุขภาพ เน้นการประยุกต์ใช้หลักกระบวนการทางการพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยใช้สนทนาเพื่อสร้างแรงจูงใจช่วยเหลือผู้ป่วยในการมองหาแรงบันดาลใจที่จะควบคุมระดับความดันโลหิต เปิดโอกาสให้ชุมชนและครอบครัวมีส่วนร่วมในการดูแลผู้ป่วย

การระบาดของโรคไข้หวัดจากเชื้อ Rhinovirus A ในโรงเรียนประถมศึกษาแห่งหนึ่ง อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด 26 พฤษภาคม - 30 มิถุนายน 2567

บุษบา บัวผัน — 2025-08-30

วันที่ 18 มิถุนายน 2567 ทีมตระหนักรู้สถานการณ์ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดร้อยเอ็ด ได้รับแจ้งจากงานระบาดวิทยาโรงพยาบาลสุวรรณภูมิ พบเด็กนักเรียนป่วยอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ 20 ราย จึงได้ลงสอบสวนโรคในวันที่ 26 พฤษภาคม-30 มิถุนายน 2567 วัตถุประสงค์เพื่อยืนยันการวินิจฉัยโรคและการระบาด ค้นหาสาเหตุ ปัจจัยเสี่ยงของเหตุการณ์และกำหนดมาตรการควบคุมโรค โดยการศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์แบบติดตามไปข้างหลังหาความสัมพันธ์โดยใช้สถิติ Multiple logistic regression ประชากรเป็นนักเรียนและบุคลากรในโรงเรียน 1,670 คน พบผู้ป่วยตามนิยาม 338 คน อัตราป่วยร้อยละ 20.23 ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง จำนวน 200 ราย อัตราป่วยร้อยละ 48.09 ผู้ป่วย อายุ 9 -12 ปี อายุเฉลี่ย 10 ปี ทั้งหมดเป็นนักเรียน โดยห้องเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 มีอัตราป่วยสูงสุดร้อยละ 95.65 อาการและอาการแสดงที่พบส่วนใหญ่มีน้ำมูก 259 ราย (ร้อยละ 76.63) รองลงมาไอ 247 ราย (ร้อยละ 73.08) เจ็บคอ 95 ราย (ร้อยละ 28.11) วันที่เริ่มป่วย คือ วันที่ 1 มิถุนายน 2567 วันที่มีการระบาด 11-20 มิถุนายน 2567 ด้านสิ่งแวดล้อม พบว่า อาคาร จำนวน 12 หลัง มีห้องปรับอากาศและห้องพัดลม โรงอาหารมีจุดบริการน้ำดื่มเป็นตู้กดน้ำ ห้องน้ำแยกชายหญิง มีจุดล้างมือ พบผู้ป่วยสงสัย จำนวน 333 รวม ผู้ป่วยตามนิยาม 338 ราย ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ 13 ราย พบผู้ป่วยยืนยันไข้หวัด 4 ราย ไข้หวัดใหญ่ 1 ราย เป็นสายพันธุ์ RV34 จำนวน 4 ราย พบไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์เอ H1N1 จำนวน 1 ราย (ร้อยละ 7.7) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคไข้หวัดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คือ การสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วย (OR_Adj.= 6.85: 95% CI =3.17-14.78, P <0.001) การดื่มน้ำจุดที่ตู้กดอาคารเรียน (OR_Adj.= 6.32: 95% CI =3.56-11.23, P<0.001 การดื่มน้ำจุดที่โรงอาหาร (OR_Adj.=10.04: 95% CI =5.27-19.14, P<0.001) ใช้สิ่งของร่วมกัน (OR_Adj. = 8.66: 95% CI =2.99-25.01, P<0.001) โรคประจำตัว (OR_Adj.= 9.06: 95% CI =0.41-17.97, P <0.001) การไม่สวมหน้ากากอนามัย (OR_Adj.= 2.79: 95% CI =1.63-4.78, P<0.001) การใช้แก้วน้ำร่วมกัน (OR_Adj.= 2.02: 95% CI =1.26-3.23, P<0.001) ปัจจัยที่มีผลต่อการป้องกันการเกิดโรคไข้หวัดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติคือการดื่มน้ำจากขวด (OR_Adj. = 0.38: 95%CI = 0.32-0.45, P<0.001) เสนอแนะเรื่องการลดการสัมผัสใกล้ชิด การสวมหน้ากากอนามัย โดยเฉพาะกลุ่มโรคเรื้อรัง เช่น หอบหืด การไม่ใช้สิ่งของร่วมกันและการดื่มจากขวดช่วยป้องกันการเป็นโรคไข้หวัดได้

การพัฒนาพื้นที่ต้นแบบการลดการบริโภคโซเดียมภายใต้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับ อำเภอ (พชอ.): กรณีศึกษา หมู่ที่ 1 ตำบลควนโดน อำเภอควนโดน จังหวัดสตูล

เบญจมาศ นาคราช — 2025-08-30

การวิจัยเชิงปฏิบัติการครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การบริโภคโซเดียม พัฒนาและประเมินผลพื้นที่ต้นแบบลดการบริโภคโซเดียม ภายใต้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอควนโดน จังหวัดสตูล โดยเปรียบเทียบผลสำรวจค่าเฉลี่ยโซเดียมคลอไรด์ปีงบประมาณ พ.ศ.2566 และผลการสำรวจหลังเข้าร่วมการศึกษา ในปีงบประมาณ พ.ศ.2567 เก็บข้อมูลปริมาณโซเดียมคลอไรด์ในอาหารด้วยเครื่องวัดความเค็ม ผ่านแอปพลิเคชัน Thai Salt Survey ร่วมกับข้อมูลจากแบบสำรวจระดับโซเดียมในอาหารจำนวน 160 ตัวอย่าง และใช้แบบประเมินความตระหนักรู้ด้านการบริโภคโซเดียมออนไลน์ผ่านเว็บไซต์ของกรมควบคุมโรค เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลในประชาชนจำนวน 303 คน โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา

ผลการศึกษา พบว่า ก่อนเข้าร่วมการศึกษาค่าเฉลี่ยโซเดียมคลอไรด์อยู่ในระดับเริ่มเค็มถึงเค็มมาก แต่หลังเข้าร่วมการศึกษามีแนวโน้มลดลง โดยระดับเริ่มเค็ม ลดลงจาก 0.8 กรัม เป็น 0.7 กรัม ต่อน้ำหนักอาหาร 100 มิลลิลิตร ระดับเค็มมาก ลดลงจาก 1.6 กรัม เป็น 1.3 กรัม ทั้งนี้อาหารปรุงเองที่บ้านพบค่าเฉลี่ยโซเดียมคลอไรด์ระดับปลอดภัยเพิ่มสูงขึ้นมากที่สุด อย่างไรก็ตามยังคงพบรายการอาหารที่อยู่ในระดับเค็มมาก คือ แกงมีกะทิไม่ใส่เครื่องแกง แกงไม่มีกะทิใส่เครื่องแกง และส้มตำ สำหรับผลการประเมินความตระหนักรู้ด้านการบริโภคโซเดียมหลังเข้าร่วมการศึกษา พบว่า ประชาชนมีความตระหนักรู้ ร้อยละ 94.4 เพิ่มขึ้นจากปีงบประมาณ พ.ศ.2566 ที่มีผลร้อยละ 38.6 จึงมีข้อเสนอแนะให้ใช้ผลการศึกษาเป็นแนวทางในการผลักดันเชิงนโยบายการดำเนินงานลดการบริโภคโซเดียม ภายใต้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) ในระดับประเทศ โดยยึดหลักประชาชนเป็นศูนย์กลาง และควรพัฒนารูปแบบการติดตามข้อมูลที่ถูกต้องและเข้าถึงได้ง่าย เพื่อป้องกันการเกิดผู้ป่วยรายใหม่และลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนในกลุ่มผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อ

ปัญหาและความต้องการของผู้สูงอายุโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ตำบลบ้านเป็ด อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

บุญสิตา ไหมวันทา — 2025-08-30

การวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัญหาและความต้องการของผู้สูงอายุโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ตำบลบ้านเป็ด อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น โดยใช้แนวทางการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม ในผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ ผู้สูงอายุโรคเบาหวานชนิดที่2 จำนวน 14 คน ผู้ดูแลในครอบครัวจำนวน 12 คน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านจำนวน 13 คน บุคลากรด้านสุขภาพจำนวน 2 คน ตัวแทนกลุ่มองค์กรชุมชนจำนวน 8 คน และผู้ให้ข้อมูลรอง จำนวน 6 คน รวมทั้งสิ้น 55 คน ตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาของเครื่องมือโดยผู้เชี่ยวชาญจำนวน 3 ท่าน และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า สถานการณ์ปัญหาผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จำแนกเป็น 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ ด้านสุขภาพและการเจ็บป่วย รวมทั้งภาวะแทรกซ้อน ส่งผลต่อสุขภาพกายและจิตใจ สาเหตุหลักเกิดจากพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม ทั้งในเรื่องการบริโภคอาหาร การรับประทานยา และการจัดระบบบริการที่ไม่เอื้อต่อการเข้าถึง ด้านสังคม พบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่อยู่ตามลำพังหรืออยู่กับคู่สมรสสูงวัย ในช่วงกลางวันมีข้อจำกัดในการเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคมและด้านเศรษฐกิจ จากสภาวะโรคและการเจ็บป่วยที่เป็นอยู่ส่งผลกระทบต่อฐานะครอบครัวโดยเฉพาะรายที่มีภาวะแทรกซ้อนต้องนอนโรงพยาบาล และนัดติดตามอาการถี่ขึ้น ด้านความต้องการ พบว่า ผู้สูงอายุกลุ่มนี้ต้องการการดูแลตนเอง การดูแลจากสมาชิกในครอบครัว กลุ่มอาสาสมัครในชุมชนและการดูแลโดยภาครัฐ ได้แก่ หน่วยบริการปฐมภูมิ ผู้ดูแลแบบทางการ รวมถึงหน่วยงานองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นร่วมดูแลแบบสหสาขาวิชาชีพ ภายใต้การใช้แนวคิดการจัดการรายกรณี เนื่องจากปัญหาการเจ็บป่วยมักมีความซับซ้อน จากผลการวิจัยนี้นำสู่การศึกษารูปแบบการดูแลผู้สูงอายุโรคเบาหวานที่สอดคล้องกับบริบทสังคมวัฒนธรรมของพื้นที่ต่อไป

การพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพองค์รวมของคนทำงานในสถานประกอบการขนาดใหญ่ เขตสุขภาพที่ 7: กรณีศึกษาโรงงานแปรรูปเนื้อสัตว์

ปวีณา จังภูเขียว — 2025-08-30

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทการดูแลสุขภาพ สภาพปัญหาพฤติกรรมและความเสี่ยงทางสุขภาพและพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพองค์รวมของคนทำงานในสถานประกอบการ โดยการวิจัยเชิงปฏิบัติการ 4 ขั้นตอน 1) การวางแผน 2) ปฏิบัติการ 3) สังเกต 4) สะท้อนผล กลุ่มเป้าหมายเป็นคนทำงานในสถานประกอบการ จำนวน 309 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นรูปแบบการดูแลสุขภาพองค์รวม เก็บข้อมูลด้วยแบบคัดกรองพฤติกรรมสุขภาพวัยทำงาน แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและแบบสนทนากลุ่ม ดำเนินการเดือนตุลาคม 2565 – กันยายน 2566 วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา การแจกแจงความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า 1) ภาวะสุขภาพ พฤติกรรมและความเสี่ยงทางสุขภาพ ในภาพรวมร้อยละ 50.81 ของคนทำงานในสถานประกอบการมีดัชนีมวลกายอยู่ในระดับเกิน มีไขมันชนิดไม่ดีสูงกว่าปกติร้อยละ54.86 และมากกว่าครึ่งมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารไขมันมีความเสี่ยงสูง พฤติกรรมการบริโภคอาหารรสหวานและเค็มมีความเสี่ยงระดับปานกลางร้อยละ 55.60 และ 50.30 ตามลำดับ ส่วนใหญ่มีพฤติกรรมดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ร้อยละ 67.90 และไม่ได้ออกกำลังกาย ร้อยละ 49.20 2) รูปแบบการดูแลสุขภาพองค์รวมของคนทำงานในสถานประกอบการ พบว่า สถานประกอบการมีการดูแลสุขภาพคนทำงานแบบองค์รวม 7 กระบวนการ คือ 1) นโยบายและแต่งตั้งคณะทำงาน 2) การสื่อสารประชาสัมพันธ์ 3) การจัดทำแผนงาน 4) การวางแผนและกำหนดรูปแบบการดูแลสุขภาพ 5) การจัดตั้งศูนย์สุขภาพดีวัยทำงาน 6) การจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพตามความเสี่ยงและการสะท้อนข้อมูลสุขภาพ และ7) การประเมินผลลัพธ์ ใช้หลักการมีส่วนร่วมในทุกขั้นตอนระหว่างผู้บริหารและคนทำงานในสถานประกอบการ

การพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพคนทำงานเน้นให้ความสำคัญกับการประเมินความเสี่ยงทางสุขภาพ โดยใช้การมีส่วนร่วมของผู้บริหารและผู้ที่เกี่ยวข้องร่วมกันออกแบบการดูแลสุขภาพทุกขั้นตอน คนทำงานให้รับรู้ความเสี่ยงด้านสุขภาพเป็นรายบุคคลส่งผลให้สถานประกอบการสามารถนำข้อมูลภาวะสุขภาพไปวางแผนในการดูแลสุขภาพให้สอดคล้องกับปัญหาและนำไปสู่การลดผลกระทบต่อผลผลิตรวมทั้งผลประกอบการของสถานประกอบการได้ชัดเจน สถานประกอบการที่คล้ายคลึงกันสามารถนำแนวทางการพัฒนาไปปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของตนได้

การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร

ปริญญา ดาระสุวรรณ์ — 2025-08-30

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการ ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือ 1) พัฒนารูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานครด้วยทฤษฎีพฤติกรรมตามแผนและการรู้เท่าทันสื่อ ร่วมกับการประยุกต์ใช้แนวคิดกระบวนการวางแผนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเป็นฐานในการพัฒนารูปแบบฯ และ 2) ตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร จากผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 7 คน โดยการคัดเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร ซึ่งมีองค์ประกอบของรูปแบบฯ ได้แก่ 1) หลักการและความสำคัญของรูปแบบ 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) ผู้ใช้รูปแบบ4) กลุ่มเป้าหมายหลักของรูปแบบ 5) กระบวนการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชน 6) ประเมินผลการใช้รูปแบบ และ 7) เงื่อนไขและข้อแนะนำในการใช้รูปแบบ สำหรับการประเมินคุณภาพของรูปแบบอยู่ในระดับดีมาก ดังนั้นควรนำรูปแบบที่พัฒนาขึ้นไปใช้เพื่อให้ผู้เรียนเกิดเจตคติในการไม่ใช้บุหรี่ไฟฟ้า การรับรู้ความสามารถในการควบคุมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาบุหรี่ไฟฟ้ามีความตั้งใจใฝ่พฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าอันนำไปสู่พฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าต่อไป

การพัฒนาแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาโรคพิษตะกั่วแบบบูรณาการในกลุ่มอาชีพถ่วงแหอวน จังหวัดขอนแก่น ประเทศไทย

พิไลลักษณ์ พลพิลา — 2025-08-30

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแนวทางการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหาโรคพิษตะกั่วแบบบูรณาการในกลุ่มอาชีพถ่วงแหอวน จังหวัดขอนแก่น รูปแบบการศึกษาเป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ระยะเวลาศึกษาระหว่างเดือน ตุลาคม 2566-กันยายน 2567 ประกอบด้วย 3 ระยะ ดังนี้ 1) ศึกษาสถานการณ์ 2) พัฒนาแนวทางร่วมกัน 3) ทดลองใช้แนวทางและประเมินผล ประชากรเป็นผู้ประกอบอาชีพถ่วงแหอวนในชุมชนบ้านเหล่าเกวียนหัก ตำบลบ้านทุ่ม และบุคลากรจากหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องในพื้นที่อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น จำนวนทั้งสิ้น 89 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถาม แบบประเมินความคิดเห็น และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และไคสแควร์ ผลการศึกษา พบว่า 1) แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาโรคพิษตะกั่วแบบบูรณาการการมีส่วนร่วม ประกอบด้วย การมีโครงสร้างการดำเนินงานที่ชัดเจน มีการกำหนดบทบาทของหน่วยงานเครือข่ายในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับเขตสุขภาพ จังหวัด อำเภอและตำบล มีกิจกรรมครอบคลุมระบบการเฝ้าระวังและคัดกรองผู้ป่วยโรคพิษตะกั่ว การจัดบริการอาชีวอนามัยเชิงรับและเชิงรุก การส่งต่อผู้ป่วย และการบังคับใช้มาตรการทางกฎหมายกับผู้รับงานไปทำที่บ้าน 2) ผลของการพัฒนาแนวทางการแก้ไขปัญหาโรคพิษตะกั่วในกลุ่มถ่วงแหอวนแบบบูรณาการ พบว่ากลุ่มเป้าหมายมีความคิดเห็นในภาพรวมอยู่ในระดับมาก 3) ผลประเมินการปฏิบัติตามแนวทางพบว่า เพศ อายุ ระดับการศึกษา มีความคิดเห็นต่อการดำเนินงานและการมีส่วนร่วมการแก้ไขปัญหาโรคพิษตะกั่วแบบบูรณการไม่แตกต่างกัน การเคยได้รับการอบรมเกี่ยวกับอันตรายจากสารตะกั่ว การใช้อุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล และระดับความพึงพอใจในคุณภาพชีวิตมีความสัมพันธ์กับความพึงพอใจต่อการดำเนินงานแบบบูรณาการ (p-value< 0.05) หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรสนับสนุนการสร้างต้นแบบผู้ประกอบอาชีพที่สามารถดูแลสุขภาพตนเองและจัดสถานที่ทำงานที่ปลอดภัย พร้อมกิจกรรมให้ความรู้ที่เหมาะสมกับบริบทชุมชน

ประสิทธิภาพของสารสกัดจากเชื้อราเอนโดไฟต์ต่อลูกน้ำยุงลายบ้านและยุงลายสวน

อรัญญา ภิญโญรัตนโชติ — 2025-08-30

การใช้สารเคมีกำจัดลูกน้ำยุงและยุงตัวเต็มวัยอย่างแพร่หลายมีผลทำให้เกิดการสร้างความต้านทานต่อสารเคมีของยุง ทั้งยังเป็นอันตรายต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาผลิตภัณฑ์ธรรมชาติที่เป็นสารสกัดจากเชื้อราเอนโดไฟต์ที่มีฤทธิ์ในการฆ่าลูกน้ำยุงลายบ้านและยุงลายสวน โดยแยกตัวอย่างเชื้อราเอนโดไฟต์ จำนวน 45 สายพันธุ์ จากพืชในสวนยาง สวนปาล์ม และสวนผลไม้ จำนวน 300 ตัวอย่าง เตรียมสารสกัดน้ำเลี้ยงเซลล์และจากเซลล์เชื้อราที่ความเข้มข้น 500 ppm เพื่อทดสอบประสิทธิภาพในการฆ่าลูกน้ำยุงลายโดยวิธี Larvicidal selective bioassay พบว่า มีสารสกัดจากเชื้อราเอนโดไฟต์ จำนวน 5 ชนิดที่สามารถฆ่าลูกน้ำยุงลายบ้าน ได้แก่ Arcopilus cupreus, Endomelanconiopsis endophytica, Nemania primolutea, Penicillium citrinum และ Trichoderma reesei มีสารสกัดจากเชื้อราเอนโดไฟต์ 10 ชนิด ที่สามารถฆ่าลูกน้ำยุงลายสวน ได้แก่ Neopestalotiopsis sp., Nodulisporium sp. , Endomelanconiopsis endophytica Neodeightonia phoenicum, Penicillium steckii, Phyllosticta capitalensis, Pseudopithomyces maydicus, Fusarium sp. , Talaromyces aurantiacus และ Colletotrichum sp. ทำการทดสอบประสิทธิภาพในการฆ่าลูกน้ำยุงลายด้วยวิธี Larvicidal bioassay dose พบว่า ที่ระดับความเข้มข้น 100 ppm เชื้อราที่มีฤทธิ์ฆ่าลูกน้ำยุงลายบ้านได้ดี ได้แก่ เชื้อรา Nemania primolutea และ Arcopilus cupreus ที่คัดแยกจากต้นปาล์มและต้นมังคุด พบอัตราการตายลูกน้ำยุงลายบ้านร้อยละ 80 และ 77 ตามลำดับ ส่วน Neopestalotiopsis sp., Neodeightonia phoenicum ที่คัดแยกจากสวนปาล์มและสวนยาง พบอัตราการตายลูกน้ำยุงลายสวนร้อยละ 92, 73 ตามลำดับ ผลการวิจัยนี้พบสารชีวภาพกำจัดลูกน้ำยุงลาย โดยสามารถต่อยอดเป็นสารสกัดแบบผงและสเปรย์ เพื่อเป็นทางเลือกในการควบคุมโรคติดต่อนำโดยยุงลาย

ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดอุบัติเหตุทางถนนของพนักงานขับรถจักรยานยนต์ขนส่งอาหาร อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

ธนวรรธน์ เมืองซอง — 2025-08-30

การวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวางนี้ เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดและความชุกในการเกิดอุบัติเหตุทางถนนขณะปฏิบัติงานของพนักงานขับรถจักรยานยนต์ขนส่งอาหาร อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น จำนวน 202 คน ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2566 - 31 พฤษภาคม 2567 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา นำเสนอค่าแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่ามัธยฐาน สถิติเชิงอนุมานวิเคราะห์ความสัมพันธ์ตัวแปรเดี่ยวและการวิเคราะห์ตัวแปรพหุ นำเสนอค่า Crude odds ratio, Adjusted odds ratio, ค่า 95%CI และ ค่า P-value กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติ <0.05

ผลการวิจัย พบว่า ความชุกการเกิดอุบัติเหตุทางถนน จำนวน 61 คน (ร้อยละ 30.2) 95% CI= 24.22 to 36.94 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดอุบัติเหตุทางถนนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ความเร็วเฉลี่ยเมื่อขับขี่รถจักรยานยนต์ (P-value<0.05) พฤติกรรมในการขับขี่รถจักรยานยนต์ (P-value<0.05) อายุการใช้งานรถจักรยานยนต์ (P-value<0.05) และพบว่าพนักงานขับรถจักรยานยนต์ขนส่งอาหารที่ขับขี่ด้วยความเร็วเฉลี่ย ≥80 กิโลเมตร/ชั่วโมง มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุ เป็น 2.04 เท่า ของผู้ที่ขับขี่ด้วยความเร็วเฉลี่ย <80 กิโลเมตร/ชั่วโมง (OR_Adj =2.04 ; 95% CI =1.03 to 4.05) พนักงานที่มีคะแนนพฤติกรรมในการขับขี่ไม่เหมาะสม มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุ เป็น 2.48 เท่า ของผู้ที่มีคะแนนพฤติกรรมเหมาะสม (OR_Adj = 2.48 ; 95% CI = 1.04 to 5.92) จักรยานยนต์ที่มีอายุการใช้งาน ≤5 ปี มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุ เป็น 1.92 เท่า ของจักรยานยนต์ที่มีอายุการใช้งาน 6 ปีขึ้นไป (OR_Adj =1.92 ; 95% CI = 1.03 to 4.05) ควรมีการเสริมสร้างความปลอดภัยทางถนนและสร้างพฤติกรรมการขับขี่ที่ปลอดภัย ปฏิบัติตามกฎจราจรอย่างเคร่งครัด ให้ความรู้ สร้างจิตสำนึกแก่ผู้ใช้ถนนและการส่งเสริมการใช้ยานพาหนะที่มีความปลอดภัย ตรวจเช็คสภาพรถจักรยานยนต์อย่างสม่ำเสมอตามรอบการตรวจเช็คตามระยะการใช้งาน รวมถึงการบังคับใช้กฎหมายความเร็วอย่างเข้มงวด

ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการรอดชีพผู้ป่วยโรคเมลิออยโดสิส โรงพยาบาลบุรีรัมย์

พิมพ์อัมพร คำพรมมา — 2025-08-30

การศึกษาในครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบย้อนหลังเพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการรอดชีพผู้ป่วยโรคเมลิออยโดสิสหลังการวินิจฉัยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์ ปี พ.ศ. 2562 – 2566 โดยมีกลุ่มตัวอย่างจำนวน 631 คน จากฐานข้อมูลโรงพยาบาลบุรีรัมย์ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคเมลิออยโดสิสและยืนยันโดยการเพาะเชื้อ ระหว่าง 1 มกราคม 2562 ถึง 31 ธันวาคม 2566 ติดตามผู้ป่วยทุกรายจนสถานะสุดท้าย ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2567 วิเคราะห์อัตรารอดชีพโดยวิธี Kaplan-Meier พร้อมช่วงความเชื่อมั่น 95% การเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มโดยสถิติทดสอบ Log-rank test นำเสนอค่า p-value และหาความสัมพันธ์กับการรอดชีพ โดย Cox regression นำเสนอ adjusted HR, 95% CI และค่า p-value จาก Partial likelihood ratio test ผลการศึกษา พบว่าอัตรารอดชีพในระยะเวลา 1, 3 และ 5 ปี คือ ร้อยละ 91.32 (95% CI ; 88.67 - 93.38), ร้อยละ 90.81 (95% CI; 88.06 - 92.96) และร้อยละ 90.38 (95% CI; 87.47 - 92.64) ตามลำดับ ส่วนปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการรอดชีพของผู้ป่วยโรคเมลิออยโดสิส พบว่าภาวะระบบทางเดินหายใจล้มเหลวเฉียบพลันมีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) เมื่อควบคุมผลกระทบจากตัวแปรอายุ โรคเบาหวาน ชนิดของการติดเชื้อ และค่าคลีอะตินินพบว่าผู้ป่วยที่มีภาวะระบบทางเดินหายใจล้มเฉียบพลันมีโอกาสเสี่ยงต่อการตายด้วยโรคเมลิออยโดสิสเป็น 4.68 เท่า เมื่อเทียบกับผู้ป่วยที่ไม่มีภาวะระบบทางเดินหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน (adjusted HR = 4.68, 95% CI; 2.49 ถึง 8.78)

จากผลการศึกษาทำให้เห็นว่าภาวะระบบทางเดินหายใจล้มเหลวเฉียบพลันเป็นปัจจัยสำคัญที่มีความสัมพันธ์กับการรอดชีพของผู้ป่วยโรคเมลิออยโดสิสหลังเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลบุรีรัมย์ ซึ่งมักเกิดขึ้นภายหลังจากเริ่มแสดงอาการของโรค การเฝ้าระวังและประเมินอาการแทรกซ้อนอย่างใกล้ชิดจะช่วยลดความรุนแรงของโรค ป้องกันภาวะวิกฤต และเพิ่มโอกาสรอดชีพของผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ประสิทธิผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต ของผู้สูงอายุที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา

วิระยา ทัพเจริญ — 2025-08-30

การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต ของผู้สูงอายุที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 68 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 34 คน และกลุ่มเปรียบเทียบ 34 คน กลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรม 8 สัปดาห์ เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามก่อน - หลังทดลอง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และเปรียบเทียบผลของโปรแกรมด้วยสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ Independent t-test กรณีเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม และ Paired Samples t-test กรณีเปรียบเทียบภายในกลุ่ม โดยกำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05

ผลวิจัย พบว่ากลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต สูงกว่าก่อนทดลอง 30.7 คะแนน และสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ 29.2 คะแนน มีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิตดีกว่าก่อนการทดลอง 11.5 คะแนน และดีกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ 3.9 คะแนนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ระดับความดันโลหิตกลุ่มทดลองลดลงกว่าก่อนการทดลอง 2.7 (p=0.034) และลดลงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ 4.7 (p = 0.044) โปรแกรมนี้สามารถประยุกต์ใช้กับกลุ่มเป้าหมายในบริบทใกล้เคียงได้ รวมถึงบูรณาการเป็นงานประจำของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเพื่อเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพให้กลุ่มเป้าหมายต่อไป

การพัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับด้วยชุดตรวจ OV-RDT (OV-Rapid Diagnosis Test) เขตสุขภาพที่ 7

สุมาลี จันทลักษณ์ — 2025-08-30

โรคพยาธิใบไม้ตับเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยการตรวจคัดกรองด้วยวิธี Modified Kato-Katz จากอุจจาระเป็นวิธีมาตรฐานในปัจจุบันแต่มีข้อจำกัดด้านความไวของการตรวจ ระยะเวลาและอุปสรรคการเก็บสิ่งส่งตรวจ โดยเฉพาะในบริบทที่ความรุนแรงของการติดเชื้อลดลง ส่งผลให้เกิดผลลบลวงนำไปสู่การวินิจฉัยที่คลาดเคลื่อนและการควบคุมโรคที่ไม่มีประสิทธิภาพ การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองโรคพยาธิใบไม้ตับด้วยชุดตรวจปัสสาวะชนิดเร็ว OV-RDT (OV-rapid diagnosis test) แบ่งเป็น 3 ระยะ ดังนี้ ระยะที่ 1 วิเคราะห์สถานการณ์ ปัญหา และอุปสรรค ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบ ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ วางแผน ปฏิบัติ สังเกตการณ์ และสะท้อนผล ระยะที่ 3 สรุปและประเมินผลลัพธ์ ดำเนินงานในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 7 ครอบคลุม 57 อำเภอ กลุ่มเป้าหมายคือประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง จำนวน 65,095 คน ดำเนินการระหว่างเดือนมิถุนายน 2565 ถึงเมษายน 2566 รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม การสัมภาษณ์ การสังเกต และแอปพลิเคชันบันทึกผลตรวจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสรุปข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการดำเนินงานนำไปสู่การพัฒนารูปแบบที่เหมาะสมกับบริบทชุมชน ประกอบด้วยการวางแผนฝึกอบรมการใช้ชุดตรวจในพื้นที่จริง การติดตามคุณภาพข้อมูลและสะท้อนผลร่วมกับเครือข่าย ผลตรวจคัดกรองพบอัตราการติดเชื้อโดยรวมเขตสุขภาพที่ 7 ร้อยละ 35.97 พบสูงสุดที่จังหวัดมหาสารคามร้อยละ 48.24 และพบอัตราการติดเชื้อสูงเกินร้อยละ 50 ใน 8 อำเภอ ดังนี้ จังหวัดมหาสารคาม 5 อำเภอ จังหวัดกาฬสินธุ์ 2 อำเภอ และจังหวัดร้อยเอ็ด 1 อำเภอ สรุปผลรูปแบบการตรวจคัดกรองด้วยชุด OV-RDT โดยใช้กระบวนการ PAOR เป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพเหมาะสมและยอมรับจากทุกภาคส่วน มีศักยภาพในการขยายผลสู่พื้นที่เสี่ยงอื่น สนับสนุนเป้าหมายในการลดอัตราการติดเชื้อฯและลดการเสียชีวิตจากมะเร็งท่อน้ำดีอย่างยั่งยืน

บทบาทของสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ภายหลังการถ่ายโอนภารกิจโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลให้แก่องค์การบริหารส่วนจังหวัด : กรณีศึกษาจังหวัดขอนแก่น

ประณิตา แก้วพิกุล — 2025-08-30

การวิจัยเชิงคุณภาพในลักษณะของกรณีศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น (สคร.7) ในการป้องกันและควบคุมโรคภายหลังการถ่ายโอนภารกิจโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) ให้แก่องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) พ.ศ. 2566-2567 เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ สคร.7 สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ โรงพยาบาล รพ.สต. และ อบจ. จำนวนรวม 33 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์แก่นสาระ แยกประเด็นและจัดหมวดหมู่เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังการถ่ายโอนภารกิจ สคร.7 ยังคงบทบาทเป็นหน่วยงานที่สนับสนุนวิชาการให้กับเครือข่ายและประชาชน ได้มีการปรับโดยเน้นให้มีการพัฒนาองค์ความรู้และการฝึกอบรมบุคลากรมากขึ้น ลดบทบาทการปฏิบัติงานโดยตรงในระดับพื้นที่ลง เน้นการสื่อสารนโยบายสู่การปฏิบัติผ่านหน่วยบริการในระดับพื้นที่ อย่างไรก็ดีการประสานงานระหว่างหน่วยงานมีความซับซ้อนมากขึ้นโดยเฉพาะการประสานงานกับ รพ.สต. ที่ต้องประสานผ่าน อบจ. ทำให้เกิดความล่าช้าในบางกรณี ผลกระทบเกิดกับบุคลากรผู้ปฏิบัติงานไม่ส่งผลต่อบริการสุขภาพของประชาชน หน่วยงานในพื้นที่ยังคงต้องการการสนับสนุนจาก สคร.7 ในด้านวิชาการ การพัฒนาศักยภาพบุคลากร และทีมสอบสวนโรคในกรณีที่เกิดการระบาดของโรคที่รุนแรง

ข้อเสนอแนะจากการวิจัย ควรพัฒนาระบบการประสานงานและการสื่อสารระหว่างหน่วยงานให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น และ สคร.7 ควรเพิ่มบทบาทในการพัฒนาองค์ความรู้ เทคโนโลยีการควบคุมโรคที่ทันสมัยอย่างต่อเนื่อง ตลอดจน สคร.7 ควรส่งเสริมการดำเนินงานเชิงรุก การลงพื้นที่ปฏิบัติงานในระดับพื้นที่มากขึ้น

ผลของโปรแกรมพัฒนาพฤติกรรมป้องกันภาวะแทรกซ้อนของโรคความดันโลหิตสูง อำเภอโนนนารายณ์ จังหวัดสุรินทร์

ปนิดา เจือจันทร์ — 2025-08-30

โรคความดันโลหิตสูงเป็นกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรังซึ่งเป็นสาเหตุการณ์เสียชีวิตอันดับ 1 ของคนไทย ปัจจุบันมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น สาเหตุหลักมาจากพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบพฤติกรรมป้องกันภาวะแทรกซ้อนของโรคความดันโลหิตสูงและภาวะสุขภาพ ได้แก่ ความดันโลหิต ดัชนีมวลกายและรอบเอว ของกลุ่มทดลองระหว่างก่อนและหลังได้รับโปรแกรม และระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบหลังได้รับโปรแกรม กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นผู้ป่วยความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุ อายุ 35–69 ปี ที่ไม่สามารถควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติได้ คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างจากโรงพยาบาลโนนนารายณ์ที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ์คัดเข้าศึกษาด้วยวิธีการสุ่มอย่างง่ายเป็นกลุ่มทดลอง แล้วเลือกกลุ่มเปรียบเทียบจากโรงพยาบาลรัตนบุรี ให้สองกลุ่มมีอายุและความดันโลหิตซิสโตลิกใกล้เคียงกัน กลุ่มละ 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นโปรแกรมพัฒนาป้องกันภาวะแทรกซ้อนด้านรับประทานอาหารและยา ระยะเวลาดำเนินการ 4 สัปดาห์ มีค่าดัชนีความตรงเชิงเนื้อหาเท่ากับ 1.00 มีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค เท่ากับ 0.71 และ 0.86 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา สถิติทดสอบที และสถิติทดสอบแอนโควา

ผลการวิจัย พบว่า หลังได้รับโปรแกรม กลุ่มทดลองมีพฤติกรรมป้องกันภาวะแทรกซ้อน ด้านรับประทานอาหารและยาสูงกว่าก่อนได้รับโปรแกรมและกลุ่มเปรียบเทียบ มีความดันโลหิตซิสโตลิกต่ำกว่าก่อนได้รับโปรแกรมและกลุ่มเปรียบเทียบ มีความดันโลหิตไดแอสโตลิกต่ำกว่าก่อนได้รับโปรแกรม และมีรอบเอวสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จึงควรส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมกับผู้ป่วยโรคเรื้อรังอื่นๆ เนื่องจากการปฏิบัติพฤติกรรมที่เหมาะสม อาจจะช่วยลดภาวะแทรกซ้อนของโรคได้

ผลของโปรแกรมพัฒนาพฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูงของกลุ่มเสี่ยง อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์

สิริพรรษา วสุมงคลพจน์ — 2025-08-30

การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความแตกต่างของการรับรู้โอกาสเสี่ยงและความรุนแรงของโรคความดันโลหิตสูง การรับรู้ประโยชน์และอุปสรรคของพฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูง การรับรู้ความสามารถของตนเองในการปฏิบัติพฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูง พฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูงและความดันโลหิตของกลุ่มทดลองระหว่างก่อนและหลังได้รับโปรแกรม และระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบหลังได้รับโปรแกรม กลุ่มตัวอย่างเป็นประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง อายุ 35-59 ปี ที่มีความดันโลหิต 120-139/80-89 มม.ปรอท จากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านก้านเหลืองที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ์คัดเข้าด้วยการสุ่มอย่างง่ายเป็นกลุ่มทดลอง เลือกกลุ่มเปรียบเทียบจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสิงห์ที่เพศเดียวกัน ความดันโลหิตซิสโตลิกและอายุใกล้เคียงกัน กลุ่มละ 30 คน เครื่องมือทดลอง ได้แก่ 1) โปรแกรมพัฒนาพฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูงของกลุ่มเสี่ยงตามแนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ 2) แบบบันทึกข้อมูล และ 3) แอปพลิเคชันไลน์ เครื่องมือเก็บข้อมูล 4 ส่วน ได้แก่ 1) ข้อมูลทั่วไป 2) ข้อมูลสุขภาพ 3) การรับรู้เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูง 5 ด้าน และ 4) พฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูงด้านรับประทานอาหารและออกกำลังกาย แบบสอบถามส่วนที่ 3-4 มีค่าดัชนีความตรงเชิงเนื้อหา เท่ากับ 0.90-1 มีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค เท่ากับ 0.80-0.89 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา สถิติทดสอบที สถิติทดสอบวิลคอกซันแมทช์แพร์สซายน์แรงค์และสถิติทดสอบแมนวิทนีย์ยู

ผลการวิจัยพบว่า หลังได้รับโปรแกรมกลุ่มทดลองมีการรับรู้ความรุนแรงของโรคสูงกว่าก่อนได้รับโปรแกรมและสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ มีการรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคสูงกว่าก่อนได้รับโปรแกรม มีการรับรู้ประโยชน์ของพฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูงสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ มีพฤติกรรมรับประทานอาหารสูงกว่าก่อนได้รับโปรแกรมและสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ มีพฤติกรรมออกกำลังกายสูงกว่าก่อนได้รับโปรแกรมและสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ มีความดันโลหิตซิสโตลิกและไดแอสโตลิกต่ำกว่าก่อนได้รับโปรแกรมและต่ำกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05)

สรุปและข้อเสนอแนะ โปรแกรมพัฒนาพฤติกรรมป้องกันโรคความดันโลหิตสูงของกลุ่มเสี่ยงมีประสิทธิผลที่ดีควรนำไปใช้กับกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์